میرزا حسین‏خان سپهسالار

ظهور و انتشار تمدن جدید غرب به غلبه آن بر سایر تمدن‏های بشری منجر شد و در نتیجه تمدن‏های مزبور در معرض نوسازی اجباری قرار گرفتند. اما اقدامات عملی مربوط به نوسازی، جنبه بیرونی و آشکار آن را نمایش می‏دهد. جنبه بنیادین و اصلی نوسازی به نحوه تفکر و تلقی از نوسازی مربوط می‏شود. تفکر و تلقی از نوسازی وجوه و مراتب گوناگون دارد. راهبرد یا استراتژی نوسازی، از وجوه فکری مهم نوسازی به‏شمار می‏آید؛ زیرا از سویی هدف و غایت و از سوی دیگر روش تحقق نوسازی را تعین می‏بخشد. یافته‏های این تحقیق نشان می‏دهد که از آغاز سلسله قاجاریه تا ظهور مشروطیت، راهبردهای نوسازی مختلفی در درون حاکمیت قاجارها ظهور کرد و صرف‏نظر از ماهیت آن‏ها، هیچ یک به پارادیم غالب و راهنما در جامعه ایران تبدیل نشدند و در نهایت نحوه تلقی و فهم از نوسازی و استراتژی مناسب آن به امری بحرانی و بحران‏زا مبدل شد.