رودخانه کشکان

پل های لرستان به واسطه قرار گرفتن در مسیر راه های باستانی از اهمیت ویژه ای در دوران های مختلف برخوردار بوده اند. پل هایی که به مقاصد مختلف ازجمله سیاسی، مذهبی و اقتصادی ساخته شده و در روزگارانی علاوه بر ارتباط بین ناحیه های مختلف از طریق عبور از رودخانه های خروشان آن زمان لرستان، نظیر کشکان و برقرار ساختن امنیت راه ها به صورت پل های دره ای نیز عمل می نموده اند. عدم آگاهی مردم محلی، کشور و جامعه بین الملل از ارزش این آثار، تخریب آثار و محیط های وابسته به آن توسط مردم بومی و گردشگران داخلی، عدم وجود برنامه جامع و یکپارچه حفاظت و عدم تخصیص بودجه مناسب برای مرمت آن ها و تک بُعدی دیدن این آثار در بستر طبیعی خودشان در امر حفاظت و مرمت، همگی باعث گردیده که این آثار باارزش و شاخص بومی در فرآیند تخریب قرار گیرند. پرسش های پژوهش عبارتنداز: چگونه می توان تعریف جامعی از منظر فرهنگی پل های تاریخی موجود برروی رودخانه کشکان ارائه داد؟ چگونه می توان به چارچوبِ مدلی نظام مند و ساختارگرا جهت حفاظت از مناظر فرهنگی پل های تاریخی موجود بر رودخانه کشکان دست یافت؟ بر همین اساس هدف پژوهش، شناسایی منظر فرهنگی پل های تاریخی منسوب به دوره ساسانی رودخانه کشکان و ایجاد چارچوبی ساختارگرا ازطریق تجزیه و تحلیل قوانین، منشورها، کنوانسیون و معاهدات ملی و بین المللی برای حفاظت از منظر فرهنگی آن ها است. در این پژوهش، گردآوری اطلاعات به صورت کتابخانه ای و میدانی انجام گرفته و چهار پل کشکان، کلهر معمولان، پل دختر و گاومیشان2 به دلیل ارزش های تاریخی و معماری به عنوان نمونه های مطالعاتی انتخاب شدند. در ادامه، بعد از خوانش مفاهیم متغیرها، زیرمجموعه های آن ها و تجزیه و تحلیل ازطریق روش پژوهش تحقیق کیفی، تحلیل داده ها و عملیات کدگذاری در سه سطح انجام و توصیه هایی در دو دسته کل گرا و مختص به خود پل های منتخب در جهت حفاظت از منظر فرهنگی آن ها حاصل گردید که آیتم های حفاظتی دسته کل گرا می تواند برای دیگر پل های تاریخی منطقه نیز به کار رود.

سیل یکی از مخاطرات محیطی شایع و گسترده در سطح جهان به شمار می رود. بسته به شدت بارندگی ها و سایر عوامل مؤثر در وقوع سیلاب، ممکن است موجب وارد آمدن خسارت های شدید جانی و مالی برای افراد درگیر با آن شود. در این پژوهش به بررسی تصاویری راداری سنتینل 1 و کاربرد آنها در تهیه نقشه گسترش سیلاب در امتداد رودخانه کشکان، شهرستان پلدختر، پرداخته شده است. هدف پژوهش حاضر تولید نقشه ای است که از تصاویر راداری (SAR)، استخراج شده و محدوده گسترش سیلاب فروردین 1398 در شهرستان پلدختر را نشان می دهد. روش اصلی به کار گرفته شده در تحقیق حاضر، روش آستانه گذاری اتسو است و داده های اصلی پژوهش تصاویر ماهواره سنتینل یک قبل و بعد از وقوع سیلاب و همچنین تصاویر ماهواره سنتینل 2 است. ابتدا پیش پردازش ها و تصحیحات لازم روی تصاویر مختلف صورت گرفت. پهنه رودخانه کشکان با استفاده از شاخص آبی NDWI استخراج گردید. این تصویر به عنوان تصویر مرجع استفاده شد، سپس تصاویر قبل و بعد از سیلاب با استفاده از روش آستانه گذاری اُتسو تحلیل گردید و در نهایت محدوده سیلاب از طریق طبقه بندی تصاویر استخراج شد؛ به این منظور از نرم افزارهای SNAP و ArcGIS استفاده شد. نتایج نشان می دهد در محدوده مورد مطالعه، 99/7 کیلومترمربع از اطراف رودخانه در اثر سیل فروردین 1398 به زیر آب رفته است؛ همچنین گسترش سیلاب در مسیرهای مئاندری رودخانه، نشان دهنده تغییرات ژئومورفولوژیک شدید این بخش هاست. پیشنهاد می شود با توجه شرایط رودخانه، از تجاوز به حریم رودخانه جلوگیری و عملیات بهسازی بستر آن به خصوص در محل مئاندرها اقدام شود.

خسارات ناشی از سیلاب در سرتاسر جهان باعث شده است تا از این رخداد طبیعی به عنوان یکی از مهمترین بلایای طبیعی نیز یاد شود. امروزه همراه با پیشرفت فناوری، انسان قادر است مناطق مستعد سیلاب را تعیین و از جنبه های گوناگون مورد بررسی قرار دهد. در این تحقیق با بهره گیری از تصاویر راداری ماهواره سنتینل-1 و روش آستانه گذاری Otsu، مناطق سیل زده و مستعد سیلاب با توجه به سیلاب های فروردین ماه 1398 در محدوده رودخانه کشکان تعیین گردید. حدود آستانه Otsu در این حقیق، در نرم افزار متلب محاسبه شدند. همچنین مراحل پیش پردازش و پردازش تصاویر راداری در نرم افزار SNAP صورت گرفت. براساس نتایج، میانگین بارش روزانه معادل 46/47 میلی متر باعث شده تا 51/6 درصد از منطقه مورد مطالعه در کلاس مناطق سیل زده قرار بگیرد، این در حالی است که با حدود 31 میلی متر بارندگی، 69/3 درصد از منطقه در کلاس سیل زده قرار گرفته است. همچنین نتایج نشان داد که محل پیچان رودها از مهمترین مناطق مستعد سیلاب در مسیر رودخانه کشکان به شمار می روند. حفظ حریم رودخانه و عدم ساخت و ساز و فعالیت انسانی در مناطق مئاندری می تواند حجم خسارات ناشی از سیلاب را کاهش دهد. یافته های تحقیق نشان داد که تصاویر راداری ابزاری مفید و قدرتمند در تعیین مناطق سیل زده خصوصاً برای بررسی های سریع و نزدیک به زمان وقوع پدیده (Near Real Time) هستند.