جهان شهر

این نوشتار خلاصه ای است از متن سخنرانی « میلیسا توپالوویچ » در نوامبر 2015 در دانشگاه ای . تی . اچ زوریخ، که به تشریح پروژه ای تحقیقاتی در حوزه قلمروهای شهری در کلان شهرهای قرن 21 به صورت ویژه جهان - شهر سنگاپور می پردازد . این پروژه در سال 2010 در لابراتوار شهرهای آینده دانشکده معماری ای . تی اچ زوریخ آغاز شد و به خاطر درآمیختن با ایده تغییر مقیاس در توسعه محدودیت های سنتی موجود در رشته معماری، منحصربه فرد است . اهمیت این پروژه در تعریف ارتباطی جدید میان معماری و برنامه ریزی قلمرو { سرزمینی } و رابطه بین معمار با مقیاس های بزرگ تر قلمروهای شهری است . نوشتار در پی پاسخ به این سؤال است که چرا و چگونه زمینه فعالیت معمار در اوایل قرن 21 تغییر می کند؟ و دلایل، اهداف و روش های واردکردن مقیاس قلمرویی در حوزه معماری چیست ؟ در این نوشتار میلیسا توپالوویچ، پس از مقدمه ای در ارتباط با مقیاس سرزمینی، پژوهشی در مقیاس سرزمینی در مورد ارتباط یک شهر با قلمروهای شکل دهنده اش در جهان - شهر سنگاپور ارائه می دهد و نگاهی به روند تاریخی شکل گرفتن رویکردهای معمارانه به موضوع قلمرو در قرن بیستم و راه حل های که باید در این راه کشف شوند، دارد .

روند افزایش جمعیت شهرنشین و تأثیر آن بر افزایش تعداد کلان شهرها یکی از بحث های مهم علم جغرافیاست که پی آمدهای آن حاکمیت کشورها را با چالش مواجه ساخته است؛ چراکه، برنامه ریزی اقتصادی، اجتماعی، امنیتی و معضلات ناشی از مسایل زیست محیطی، اجتماعی و بزهکاری برای هر حکومتی کار ساده ای نیست. در کشور ایران نیز، به دنبال رشد شتابان شهرنشینی و بروز مسایل اقتصادی، اجتماعی و کالبدی کلان شهرها، چالش های حاکمیتی نظیر بسیاری از کشورهای جهان مطرح شده است. با توجه به این موضوع، سؤال تحقیق حاضر این است که: چشم انداز کلان شهرها چگونه است و پی آمدهای آن بر حاکمیت جمهوری اسلامی ایران چیست؟ با این فرض که تعداد کلان شهرها افزایش می یابد و این فرآیند تحولاتی در زمینه های اقتصادی، سیاسی، اجتماعی و ... حاکمیت ایران ایجاد می کند به بررسی تفاوت کلان شهرها و جهان شهرها پرداخته و نیز تشریح و تبیین کارکردهای کلان شهرها و جهان شهرها هدف اصلی مقاله حاضر بوده و در یافته های تحقیق به طور کلی، کلان شهرهای ایران از دید ژئوپلیتیکی تحلیل خواهد شد.

طی دهه های اخیر، روابط بین المللی شاهد تحولات شگرفی بوده است. از درون جهان دوقطبی، روندهایی شکل گرفت و جریان یافت که سرانجام همه عرصه های زندگی انسانی و ازجمله مناسبات بین المللی را دستخوش تغییر و تحول کرد. چهار جریان عمده، روندهایی را شکل دادند که به عصرهای ناسیونالیسم و بین المللی گرایی که در سراسر قرن بیستم دولت ها و کشورها را به خود مشغول داشته بود پایان داده و روند بزرگ جدیدی را باعث شدند که امروزه جهانی شدن  خوانده می شود.  روند جهانی شدن  منجر به خلق  انبوه بازیگران جدیدی در عرصه های بین المللی و منطقه ای شده است. از جمله پدیده های در حال شکل گیری در این دوره از تاریخ انسانی، ارتقای برخی از کلان شهرهای ملی به  کلان شهرهای جهانی و یا شهرهای جهانی و نهایتاً جهان شهرها می باشد. اگرچه جهان شهرها خود ازجمله زیرمجموعه های جهانی شدن و روندهای چهارگانه آن می باشد اما جهان شهرها به تدریج به بازیگرانی مؤثر در روند جهانی شدن  ومناسبات بین المللی تبدیل شده اند. این شهرها هم در حوزه ملی وهم در حوزه جهانی  در حال اثرگذاری برروند زمامداری های ملی وجهانی هستند.