کتابخانه­های دانشگاهی

به منظور فراهم کردن بستر مناسب برای ارزیابی عملکرد کتابخانه­های دانشگاهی و پیاده سازی استانداردها و رویکردهایمتعارف بین­المللی، مقاله حاضر می­کوشد با بررسی متون مرتبط اعم از پژوهشی و مروری، الگوها و رویکردهای به کار رفته برای سنجش کیفیت خدمات کتابخانه­های دانشگاهی را شناسایی و مباحث کلیدی را استخراج نماید، با این امید که پژوهشگران علاقمند به حوزه کیفیت­سنجی، خدمات کتابخانه­های دانشگاهی را با استانداردها و الگوهای متداول موجود آشنا و انگیزة جستجو و کنکاش را در آنان ایجاد کند

امروزه مدلهای متعددی برای سنجش عملکرد سازمانها مورد استفاده قرار می­گیرد. یکی از مدلهایی که با استقبال گسترده­ای مواجه شده، مدل کارت امتیازی متوازن است. این مدل در طی سالیان گذشته بسط و توسعه فراوانی یافته و در قالب مدلهای توسعه یافته­ای نظیر مدل Sears معرفی گردیده است. هدف این پژوهش معرفی، اجرا و پیاده­سازی مدل Sears در بافت کتابخانه های دانشگاهی است. بدین منظور پژوهش حاضر سعی دارد با استفاده از این مدل، عملکرد کتابخانه مرکزی دانشگاه یزد را ارزیابی کند. روش انجام این تحقیق، توصیفی- پیمایشی و روش جمع­آوری   داده­ها، کتابخانه­ای- میدانی است. جامعه آماری این تحقیق مشتمل بر کلیة کتابداران کتابخانه مرکزی دانشگاه یزد و نیز دانشجویان این دانشگاه می­باشد. همچنین، به منظور تجزیه و تحلیل داده­ها، از آماری توصیفی و آمار استنباطی استفاده گردید. یافته­های حاصل از به کارگیری این مدل حاکی از آن است که توجه به مؤلفه­ها و شاخصهای مدل مذکور تأثیر بسزایی در بهبود عملکرد کتابخانه­های دانشگاهی دارد. همچنین، نتایج حاصل از پیاده­سازی این مدل در کتابخانه مرکزی دانشگاه یزد نشان می­دهد میانگین عملکردی نسبتاً پایین کارکنان (با میانگین 73/2) که نشأت گرفته از رضایت شغلی و تعهد سازمانی نسبتاً کم (به­ترتیب با میانگین 6/2 و 8/2) می­باشد، به کیفیت خدمات دریافتی نسبتاً پایین (با میانگین 5/2) منجر گردیده است. این به ­نوبة خود به رضایت نسبتاً پایین دانشجویان استفاده­کننده از خدمات کتابخانه (با میانگین 4/2) انجامیده و در نتیجه باعث شده است میزان استفاده از منابع اطلاعاتی کتابخانه مرکزی این دانشگاه در حد مطلوب نبوده و پایین­تر از میزان متوسط می­باشد. در پایان پیشنهادهایی به منظور بهبود عملکرد و اثربخشی کتابخانه­های دانشگاه بخصوص کتابخانه مرکزی به مسئولان ذی ربط ارائه می­گردد

اندازه­گیری مؤثر و تجزیه و تحلیل دقیق کیفیت خدمات، نخستین گام ضروری برای ارتقای عملکرد کتابخانه­ها و مراکز اطلاع­رسانی و در نتیجه بهبود شیوه­های خدمات­رسانی در این مراکز است. پژوهش حاضر با به­کارگیری شبکه­های عصبی مصنوعی به عنوان یک ابزار قدرتمند در مدل­سازی روابط غیرخطی، تأثیر استفاده از داده ­های به ­دست آمده از ادراکها و انتظارهای مشتریان و چگونگی استفاده از آنها را در کتابخانه مرکزی دانشگاه یزد تشریح میکند. در این مطالعه، با استفاده از پرسشنامه استاندارد لایب­کوآل، ادراکها و انتظارهای دانشجویان دانشگاه یزد از کیفیت خدمات ارائه شده در کتابخانه مرکزی دانشگاه سنجیده و نتایج به ­دست آمده به­ وسیلة شبکه­های عصبی مصنوعی تجزیه و تحلیل شده است. نتایج این پژوهش نشان می­ دهد مدل شکاف (تفاوت ادراکها و انتظارها)، نسبت به مدل ادراکها یا مدل عملکرد، توانایی بیشتری در سنجش کیفیت خدمات دارد. این موضوع تأییدکننده نقش مثبت انتظارها در سنجش کیفیت خدمات کتابخانه­ های دانشگاهی است. همچنین، استفاده از مجموع اطلاعات مربوط به ادراکها و انتظارها به عنوان ورودی در شبکه ­های عصبی مصنوعی، نتایج بهتری نسبت به دو مدل قبل به­دست می­ دهد، که این نشان­دهنده وجود مدلهای بهتر برای سنجش کیفیت خدمات، در صورت استفاده از رویکردهای جدید مانند شبکه­های عصبی مصنوعی است

هدف پژوهش حاضر، تعیین میزان آشنایی و استفادة کتابداران کتابخانه­های دانشگاهی همدان از امکانات و قابلیتهای وب 0/2 است. پژوهش حاضر از نوع کاربردی و به روش پیمایشی و با رویکرد توصیفی انجام شده است.جامعه آماری این پژوهش، شامل کتابداران کتابخانه­های دانشگاهی، دانشکده­ای و مؤسسه های آموزش عالی همدان (47 نفر) می­باشد. ابزار مورد استفاده برای گردآوری داده­ها، پرسشنامه محقق­ساخته­ای است که بر اساس مرور متون مرتبط و مشاهدات پژوهشگران از ابزارهای وب 0/2 طراحی شده است. نتایج پژوهش نشان داد میزان آشنایی کتابداران با امکانات و قابلیتهای وب 0/2 در سطح متوسط (6/44) و میزان استفادة آنها از امکانات و قابلیتهای وب 0/2 در سطح متوسط و پایین (6/42) است. همچنین، مشخص شد بیشترین توانایی کتابداران در استفاده از ایمیل و وبلاگ است و کمترین توانایی آنها در استفاده از امکانات و قابلیتهای وب 0/2 به فلیکر مربوط است