قال

ده ها هزار نسخهء خطى نظم و نثر فارسى درکتابخانه هاى بزرگ دنیا نگهدارى مى شود و علاوه بر آن درکتابخانه هاى شخصى نیز شمار آن کم نیست. خواندن و ارزیابى کردن این گنج بیکران سالها وقت مى خواهد. و تنها وقت مطالعه یافتن مشکل را نمى گشاید بلکه صدها محقق و نسخه شناس و نقاد و سخن سنج هم لازم است تا در وقت بهترین استفاده را بنمایند. نسخ خطى مانند طلا هستند و محقق مانند محک. عیار طلا را محک نشان مى دهد. درکتابخانهء خدیویه مصر فهرستى از نسخ خطى آن کتابخانه بچاپ رسیده است در یکى از صفحات آن از پنج نفر شاعر و دیوان آنها سخن رفته. به راهنمایى جناب آقاى افخمى ریاست محترم دانشکده ادبیات زیراکسى از دواوین شعرا از طریق وزارت امور خارجه بدست رسید که بسیار ارزنده مى باشد. در این مقاله شاعرى با تخلص "فتح " را معرفى مى کنیم و از سبک او سخن گفته ایم. این شاعر از ساده سرایان شعر فارس است و سبکى تازه بر سبکهاى شعر زبان فارسى افزوده است. به احتمال قریب به یقین در قرن یازدهم سروده شده است.

پرداختن به زبان زیبا و گیرای آثار صوفیانه مستلزم آگاهی از سیر تکوینی این آثار و روند به قال درآمدن احوال آنهاست. به این معنی که آنها از چه زمانی مسایل و احوال عمیق عاطفی و روحانی خود را بیان کرده و آن را به عرصه ذوق، شعر، خیال و سرانجام به کتابت درآورده اند. به بیان بهتر، در بررسی ادبیات تصوف ابتدا با تاثرات حالی از اشعار غیر عرفانی، ساده و قابل حفظ روبه روییم که بیشتر در مجالس سماع صوفیه روی می دهد و این تاثرات کم کم به سماع با اشعاری که مفاهیم مبهم و غیر صریح، که نیاز به تاویلات رمزگرایانه عرفانی دارد، می انجامد. در ادامه این روند، تجربه های شعر عرفانی فارسی صورت گرفته است و در گام های بعدی، عرفا به دلایلی همچون تربیت مریدان، ثبت و ضبط احوال و افکار خود، حفظ مکتب و طریقه شیخ و مسایلی اینچنین، اشعاری سروده و یا به تالیف و تصنیف رو آورده اند.