مضامین عاطفی

رودکی پدر شعر فارسی و بزرگترین شاعر دوره ی سامانی است. با اینکه از اشعار بی شمار او کمتر از هزار بیت به دست ما رسیده و حدود نصف آن تک بیتی های پراکنده از مثنوی ها و قصاید و تغزلات اوست، تنوع قالب ها و معانی شعری در آنها قابل ملاحظه است. اولین و بهترین نمونه های قصیده، تغزل و غزل ملحون و رباعی (از لحاظ قالب) و مدیحه و هزل و هجو و مرثیه و حسب حال و وصف و حکمت و پند واندرز و اخلاق و خمریه را (از جهت محتوا و معنا) در اشعار او می توان دید. از جمله معانی شعری عاطفی و حکمت آمیز در دیوان او، بیان بی اعتباری و بی ثباتی دنیا و ناپایداری مواهب و لذت های آن، احاطه و غلبه ی مرگ بر سرنوشت آدمی، اظهار عجز و حیرت در مقابل بازی های چرخ و جبر و تقدیر غالب و دعوت به مستی و بی خبری و خوشباشی و اغتنام فرصت است که مضامین رباعیات خیام را تداعی می کند. این نوع مضامین در شعر شاعران پیش و بعد ازخیام سابقه دارد و بیشتر باید به مثابه یک عنصر فرهنگی و انسانی تلقی شود تا فلسفه و جهان بینی انحصاری فردی خاص. از این رو سخن گفتن از تاثیر و تاثر در چنین مواردی دور از احتیاط است ولی در هر حال رودکی در این زمینه دو حق مسلم بر گردن خیام دارد؛ 1- اولین کسی است که قالب و وزن رباعی را اختراع کرده یا حداقل درشکل گیری و کمال آن کوشیده است و 2- در نگرش حکیمانه به هستی و خلق این نوع مضامین عاطفی و حکمت آمیز بر خیام تقدم دارد.

ناصر کشاورز از شاعران نامدار شعر کودک معاصر است. هدف اصلی این پژوهش، تبیین مضامین برجسته و پربسامد در اشعار کودکانه این شاعر است؛ ازاین رو، مهم ترین مضمون ها، درون مایه ها و پیام های اشعار کودک کشاورز در قالب رویکرد کیفی پژوهش و با استفاده از روش تحلیل مضمون به شیوه توصیفی و تحلیل استقرایی بررسی و ارزیابی می شود. جامعه آماری و محدوده پژوهش حاضر اشعار کودک ناصر کشاورز بوده است. از میان کتاب های پرشمار شاعر، یازده شعر برای نمونه انتخاب شد. ملاک تعیین حجم نمونه، رسیدن به اشباع نظری بوده است. تحلیل داده ها با استفاده از کدگذاری استرلینگ (۲۰۰۶) انجام شده است. یافته های پژوهش بیانگر این است که ناصر کشاورز چهار مضمون سازمان دهنده را در اشعار کودک خود مطرح کرده است. این چهار مضمون در مسیر روش شناختی پژوهش حاضر و از ترکیب و تلخیض پنجاه و سه مضمون پایه به دست آمد. می توان گفت کشاورز یکی از شاعران موفق معاصر ایران است که حالت روایی و سیر داستانی را در آثار خود حفظ کرده است. او توانایی خود را در سرودن شعر کودک و در آمیختن زبان کودکانه با دنیای کودکی و عالم تخیل نشان داده است. اصلی ترین مضامین اشعار ناصر کشاورز شامل آموزشی و تربیتی، موضوعات لذت بخش و سرگرم کننده، طبیعت گرایی، احساسی و عاطفی است. در این میان، مضمون های احساسی و عاطفی، مهم ترین و برجسته ترین مضمون اشعار کودکانه ناصر کشاورز است که بیشتر با عنصر خیال ترکیب شده است.