استقرای شمارشی

گیلبرت هارمن در مقالة کلاسیک و مهم خود با عنوان «استنتاج بهترین تبیین»، در صدد اثبات این نکته است که همة استنتاج های استقرایی شمارشی، به استنتاج دیگری با نام «استنتاج بهترین تبیین» باز میگردند. این مقاله و استدلال های گیلبرت هارمن در آن، از اهمیت ویژه ای در فلسفة علم برخوردار است و یکی از منابع مهم در این زمینه به شمار میآید. این مقاله به زبان فارسی ترجمه و منتشر شده است. اما این ترجمه به دلیل کاستیها و خطاهای فاحشی که در آن وجود دارد، نه تنها کمکی به محققان فارسیزبان نمیکند، بلکه آنها را دچار سردرگمی و فهم نادرست مقصود نویسنده میکند. از این رو، این مقاله، در صدد نشان دادن برخی از این کاستیها و خطاهای ترجمه مزبور است. باشد که راهنمونی برای پژوهش گران و تذکاری برای مترجم مقاله هارمن باشد.

تأکید میل بر رد معرفت پیشینی سبب شده که او نیز همانند تجربه گرایانی چون هیوم، دست به دامان روان آدمی شود و ریشه بسیاری از باورها را در روان آدمی بجوید. قوه عقل در نظر او لوح سفیدی است که مشاهده و تجربه نقش هایی بر روی آن ترسیم می کنند. در مرحله بعد روان آدمی دست به کار می شود و آدمی را وادار به پذیرفتن پدیده های تکراری می کند. این باور به مرور زمان و پس از تکرار مکرر یکنواختی های موجود در طبیعت، مهر تأیید مجددی می خورد؛ گویی کشف هر قانون جدیدی نه تنها خود آن قانون را اثبات می کند، بلکه به تثبیت سایر قوانینی که با استفاده از این روش به دست آمده اند نیز کمک می کند. این پژوهش برآن است که جایگاه استقرا را در منطق جان استوارت میل نمایان سازد و نیز نشان دهد که تلاش های او برای توجیه استقرا کافی نبوده است. به همین منظور کتاب نظام منطق (The System of Logic) میل مورد بررسی قرار گرفته و نظر برخی از مفسرین در باب آن بیان شده است. در ضمن بحث، سعی شده نظر میل در باب قیاس نیز بیان شود و به این ترتیب تصویری کلی از منطق جان استوارت میل ارائه شود.