زبان جنسیت گرا

در مقاله حاضر، زبان فارسی کنونی را از منظر علم جامعه شناسی زبان به عنوان زبانی جنسیت گرا بررسی کرده ایم. فرضیه این پژوهش، آن است که اگرچه زبان فارسی کنونی مانند زبان هایی جنسیت گرا همچون انگلیسی، آلمانی، فرانسه، و... از نظر نحوی ، از نوع جنسیت گرا نیست، در برخی موارد، کار برد این زبان در حوزه زبانی واژگان ، ساخت واژه و گاه از نظر معنایی و استعاری ، جنسیت گرا بودن آن را آشکار می کند؛ بنابر این، در راستای اثبات این فرضیه، شواهد زبانی متعددی را از طریق ضبط گفتار فارسی زبانان، و خواندن روز نامه ها و مجلات و... جمع آوری کرده و پس از طبقه بندی منظم، آنها را تجزیه و تحلیل کرده ایم؛ در ادامه، متغیر یا متغیر های زبانی- اجتماعی مؤثر در باز تاب مسئله تبعیض جنسی را در زبان فارسی کنونی، از طریق تهیه پرسش نامه منظم یافته ایم.

بررسی زبان قرآن کریم از دریچه جنسیت، یکی از رویکردهای نوین در مطالعات زبان شناختی قرآن پژوهان معاصر است. در پژوهش حاضر، شاخص های زبان جنسیّت زده عربی و نمود آن در زبان قرآن بررسی شده است. زبان جنسیّت گرا، زنان و مردان را به طور نابرابر بازنمایی می کند، لذا یکسری سوگیری و تعصب به سمت یک جنس صورت می پذیرد و جنس دیگر مورد تبعیض واقع می شود. با توجّه به اینکه زبان یکی از مؤلفه های مهمّ فرهنگ در هر جامعه ای به شمار می رود، کاربرد مصادیق جنسیّت زدگی، می تواند بر جایگاه زنان و مردان، در فرهنگ و جامعه تأثیر مستقیم داشته باشد. اساس این پژوهش، ارائه یک سری اطلاعات به منظور آگاه کردن اذهان در مورد جنسیّت گرایی زبان عربی است. لذا تلاش شده است که زبان عربی و عربی قرآنی، از منظر زبان شناسی جنسیّت به عنوان زبانی جنسیّت گرا مورد بررسی قرار گیرد. روش تحقیق در این پژوهش، توصیفی- تحلیلی است؛ زیرا جنسیّت گرا بودن زبان قرآن را از طریق جمع آوری شواهد زبانی در متن آن، توصیف می کند؛ و تبعیض جنسی در زبان عربی موجود در قرآن را انعکاس می دهد. نتایج این پژوهش نشان دادند تردیدی نیست که زبان عربی، زبانی حساس به جنسیّت است و صیغه مذکر در واژگان و الفاظ آن غالب است، اما مهمّترین ویژگی آن قدرت تولید معنای گسترده و تأویل پذیری آن است، که به این زبان توانایی بسیار در تولید دلالات یا قرائت های مساوات طلبانه را می دهد. از طرفی هدف اصلی قرآن هدایت مردم است ﴿هدیً للمُتَّقینَ﴾(البقره:2) و بین تذکیر و تأنیث در زبان عربی و زن و مرد در جامعه انسانی تفاوت وجود دارد.