صنعت فرش دستبافت

یکی از مهمترین مشکلات امروز صنایع کشور، عدم رقابت پذیری و یکی از عوامل بروز این مشکل، عدم رویکردی مشخص به منظور افزایش رقابت پذیری است. در این مقاله، سعی بر آن است که با آزمون مدلی یکپارچه و ارائه آن به عنوان مدل نهایی پژوهش، عوامل تاثیرگذار بر رقابت پذیری صنعت فرش دستبافت، رتبه بندی شوند. بدین منظور، یکی از روش های نوین تصمیم گیری چندمعیاره- تاپسیس فازی- بکار گرفته شد. اجزای مدل مفهومی پژوهش که مشتمل بر سه معیار اصلی (منابع ورودی، موقعیت در بازار و توان خلاقیت) و 44 زیرمعیار است با روش تاپسیس فازی اولویت بندی شدند که درنهایت شاخص های «سهم بازار»، «تجارت الکترونیک»، «خلق دانش»، «اعتبار صنعت» و «مهارت و تخصص تجار» به عنوان مهمترین و تاثیرگذارترین زیرمعیارها و «رضایت مشتریان»، «آموزش کارکنان«، «گواهینامه های بین المللی» و «تحقیقات بنیادی» به عنوان کم تاثیرترین زیرمعیارها شناخته شدند. این نتایج، بیانگر آن ست که صنعت فرش دستبافت، همچنان در به کارگیری دانش بازاریابی مانند استفاده از فنونی چون بازاریابی اینترنتی، تجارت الکترونیک و آشناسازی تجار با این فنون، با مشکلات زیادی روبه روست؛ ضمن اینکه توجه زیاد به کیفیت، دوام و زیبایی فرش های ایرانی، مسئولان را از توجه به عواملی همچون رضایت مشتری، غافل ساخته است. در میان معیارهای اصلی نیز، دیدگاه مبتنی بر بازار به عنوان مهمترین معیار انتخاب شد. به عبارت دیگر برای این صنعت، رویکردی مبتنی بر بهبود جایگاه در بازارهای بین المللی توصیه می شود.

فرش دستبافت کشور یکی از توانمندترین صنایع داخلی به شمار می رود که علی رغم پتانسیل بالا نتوانسته است در سال های اخیر در عرصه جهانی موفقیت سال های گذشته را تکرار کند. یکی از عوامل بروز این مشکل، عدم توجه به بهره وری این صنعت و عوامل تأثیرگذار بر آن است. بنابراین در تحقیق حاضر، مدلی برای سنجش بازارگرایی بر بهره وری صنعت فرش کشور ارائه شد. جامعه آماری تحقیق حاضر شامل دو بخش خبرگان صنعت فرش (10 نفر) و کارشناسان و مدیران مرکز ملی فرش و بخش فرش سازمان صنعت، معدن و تجارت که به تعداد 425 نفر بودند با بهره گیری از فرمول حجم نمونه کوکران، 203 نفر به عنوان نمونه آماری انتخاب شدند. در ابتدا با تکیه بر تئوری ها و چارچوب های حوزه بازارگرایی و بهره وری و بهره گیری از نظرات خبرگان صنعت فرش دستبافت، مدل اولیه تحقیق استخراج شد. در ادامه با استفاده از مدل سازی معادلات ساختاری در محیط نرم افزار لیزرل مدل مستخرج مورد آزمون قرار گرفت و درنهایت تأثیر بازارگرایی شامل سه بعد مشتری محوری، موقعیت در بازار و هماهنگی بین وظیفه ای بر بهره وری صنعت فرش شامل ابعاد اثربخشی بازار و شدت بازار تأیید شد. ضمن اینکه میزان تأثیر مشتری محوری بر بهره وری بیش از سایر متغیرها بود.