مطالعات حدیث پژوهی

زمینه: مسئله اخلاق پدری و چگونگی رفتار و اخلاق پدر با فرزندان، از اهمیت بالایی برخوردار است؛ چراکه در هر خانواده، در درجه اول، پدر مسئول برقراری آرامش روحی و روانی زن و فرزندانش میباشد. پدری که سرشار از فضائل نیکو باشد، فرزندان او نیز به احتمال فراوان، همه یا بخشی از این فضائل را خواهند داشت. روایات فراوانی درباره مسئله اخلاق پدری به این موضوع اختصاص یافته است. طبق بیانات امام صادق(ع)، مرد مؤمنی که نزد خدا رستگار باشد، خداوند نیز فرزندان و فرزندزادگان وی را رستگار خواهد کرد که این مسئله خود، نشان از جایگاه والای پدری دارد. بنابراین، هر خانواده به یک سرپرست و مدیر نیاز دارد و این وظیفه خطیر، برعهده پدر خانواده میباشد. با توجه به جایگاه بنیادین پدر در خانواده، موفقیت در آن مستلزم آگاهی، فداکاری، باور، رفتار و اخلاق است. با درک اهمیت مسأله اخلاق در زندگی انسان، جایگاه رفیع پدر در خانواده بیش از پیش روشن میگردد. هدف: با توجه به اهمیت اخلاق در زندگی انسان، جایگاه رفیع پدر در خانواده و نقش محوری و بنیادین احادیث و روایات در هدایت انسانها به کمال حقیقی، هدف این نوشتار توصیفی – تحلیلی، بیان بایستههای اخلاق پدری از منظر روایات میباشد. یافتهها: برخی از بایدهای اخلاق پدری، شامل نامگذاری مناسب، تربیت دینی فرزندان (آموزش مهارتهای مادی و معنوی زندگی)، تامین نیازهای ضروری (خوراک، مسکن، پوشاک و امنیت) و تشویق و محبت به فرزند بوده و نبایدهای پدری نیز شامل تبعیض بین فرزندان، ظلم، افراط و تفریط در محبت به فرزندان، عدمارتکاب رذائل اخلاقی و کمتوجهی به واجبات دینی میباشند.

با توجه به گسترش روابط فرهنگی و اجتماعی بین مسلمانان و اهل کتاب به عنوان پیروان ادیان آسمانی در دوره معاصر و ضرورت تعامل و همزیستی با ادیان دیگر، تلاش جهت داشتن تعامل سازنده بین مسلمانان و پیروان ادیان آسمانی اهمیت فراوانی یافته است، با عطف نظر به الگو بودن معصومین(ع) و داده های تاریخی دال بر تعامل گسترده آنان با اهل کتاب، سیره و سخن معصومین(ع) می تواند جهت شکل دهی در تعامل به ویژه تعامل فرهنگی با اهلکتاب مورد استفاده قرار گیرد، به همین جهت در این تحقیق به روش علمی توصیفی تحلیلی و جمع آوری کتابخانهای مطالب به بررسی تعامل فرهنگی با اهل کتاب در سیره و سخن معصومین(ع) در سه بخش پرداخته ایم که ابتدا در بخش اول به سیره معصومان در حوزه فرهنگی با اهل کتاب پرداخته و معرفی اسلام و دعوت به آن را را رکن اصلی آن دانستیم و سپس مناظرات معصومان با اهل کتاب به عنوان نوعی تعامل فرهنگی بررسی گردید و برخی از مناظرات و بحث های علمی میان معصومان با اهل کتاب تبیین گشت و نوع و روش رفتار فرهنگی معصومین(ع) با اهل کتاب عبارت بودند از توجه به بحث های علمی، احترام به باور اهل کتاب،تکیه بر اصول مشترک، استناد به منابع مورد اعتماد اهل کتاب، رعایت ادب و اخلاق

سبک زندگی در اصطلاح عبارت است از طیف رفتاریای که اصلی انسجامبخش بر آن حاکم است و عرصهای از زندگی را تحت پوشش دارد و در میان گروهی از افراد جامعه قابل مشاهده میباشددر سبک زندگی اسلامی آنچه به عنوان یکی از مسؤولیتهای بزرگ والدین برای ایجاد ویژگی ایمان در فرزندان مطرح گردیده مساله آشنا کردن فرزند با خدا و آفریدگار جهان هستی ،پرورش استعداد دینی، ایمان، نماز گزار بودن، محبت اهل بیت(ع)، آشنایی با دین و احکام و انس با قرآنویژگیهای اخلاقی فرزند در سبک زندگی اسلامی را می توان عبارت دانست از: صداقت، احترام و خدمت گذاری به والدین،تقوی، امانت داری و پرهیز از دنیا پرستی و انجام کارهای خیر. ویژگیهای اجتماعی فرزند صالح در سبک زندگی سلامی باعث میشود تا وی با شادابی و نشاط و اعتماد به نفس به تلاش و سعی بپردازد و در برخورد با افراد جامعه از روش صحیح اسلامی تبعیت نماید. پدر و مادر باید مقدّمات ایجاد اعتماد به نفس از قبیل آگاه کردن کودک نسبت به تواناییهای خود، و بر ملا نکردن عیبهایش و ایجاد برنامه در زندگی و نظم در امور را برای کودک فراهم کنند. ویژگی های علمی درست و متناسب با نیازهای کودکان و نوجوان نقش مهمی در سرنوشت آینده آنان ایفا میکند، زیرا اساس انسان را فکر و فرهنگ او می سازد و اگر این فکر و فرهنگ مبتنی بر آگاهیهای مستند و مستدل دینی باشد زندگی جهت دینی و الهی پیدا می کند. از این رو تعلیم مسائل دینی و احکام مذهبی به کودکان در روشنگری ذهن آنان و ایجاد علاقه به امور دینی و استواری در دینداری بسیار حائز اهمیّت است.آموزش دینی را از زمان کودکی آغاز نمود تا مذهب و تعالیم دینی بطور جدّی با زندگی فرد آمیخته شود و این ویژگی در او پدید آید و کودک هم در سایه آن ، اعتماد به نفس ، آرامش روان ، نظم و انضباط، صلاح و خوبیها، روحیه ایثار و فداکاری به دست آورد و از جرم و جنایت و بزهکاری دوری جوید از ویژگیهای علمی فرزند صالح در سبک زندگی اسلامی می توان به موارد ذیل اشاره نمود: برخورداری از علوم و فنون ومهارتهای اجتماعی، برخورداری از علوم دینی، ارتباط باعلما و دانشمندان.

زمینه و هدف: تربیت دینی کودکان از جمله مسایل مهم و اساسی یک جامعه دینی است و از سویی دیگر نیروی محبت در تربیت دینی کودک نیرویی انگیزاننده و تحول آفرین بوده و او را به سمت رشد و کمال هدایت می کند. از اینرو محبت جایگاه خاصی را در تربیت به خود اختصاص داده است که جهت تاثیرگذار بودن آن لازم است این امر قلبی ابراز شود و لذا هدف محوری این پژوهش بررسی و تبیین شیوههای مهرورزی و ابراز محبت در تربیت دینی کودک از منظر آموزههای اسلام است. روش تحقیق: برای انجام این تحقیق با رجوع به آیات و روایات از روش توصیفی و تحلیلی استفاده شده است. یافته ها و نتایج: رهآوردهای پژوهش نشان می دهد که روایات شیوههای مختلفی را جهت مهرورزی مطرح می کنند که می توان آن را در دو گونه شیوههای گفتاری و رفتاری دسته بندی کرد. در بخش شیوههای گفتاری، روایات مهمترین شیوههای مهرورزی را خطاب با نام نیکو، سلام کردن و استفاده از جملات محبت آمیز مطرح کرده و در بخش رفتاری نیز به معانقه، بوسیدن، حفظ عزت و احترام کودک، همبازی شدن با کودک، هدیه دادن، مدارا کردن و نوازش و دست کشیدن بر سر کودکان، اشاره شده است که مربی با بهرهگیری از این شیوه های می تواند ضمن ابراز محبت به متربی کودک، به تربیت دینی وی پرداخته او را در این دنیا پر آشوب از چنگال اهریمنها نجات داده فضائل اخلاقی و باورهای دینی را در آنان تقویت نمود.

امامت و جانشینی پیامبر(ص) از مباحث قدیمی در تاریخ اسلام می باشد که جنبه های مختلف تاریخی و کلامی را در بر می گیرد. در نگاه شیعه امامت از اصول اعتقادی به شمار می رود، یکی از  ویژگی های ضروری امام، علم و آگاهی نسبت به تمام معارف دینی و نیازهای مردم و آنچه در اداره جوامع انسانی لازم است، می باشد زیرا که بدون علم، مسئولیت امامت و هدایت جامعه هرگز به انجام نمیرسد، مکتب تشیع با توجه به نقش امام پس از رسول الله(ص)، که نقش هدایتی گستردهای است و از ظاهر تا باطن جامعه و افراد آن را در بر میگیرد، امام را دارای آگاهی از منابع عظیم الاهی دانسته، دانش او را فراتر از علم عادی و دارای مجاری و مبادی الاهی و غیرطبیعی برمیشمرد. یافته های تحقیق حاضر که به روش توصیفی تحلیلی و جمع آوری کتابخانه ای مطالب صورت گرفته حاکی از آن می باشد که روایات فراوانی در باب منابع علم امام وارد شده است و نشان می دهد ائمه (ع) از چنین علم خاصی برخوردار بودند از جمله منابع حسی و تعلیمی ائمه(ع) می توان به قرآن مجید، علم پیامبر، جفر وجامعه، علم به کتب انبیاء پیشین، فرشتگان، پیشوای پیشین، صحیفه حضرت  علی(ع) و حضرت زهرا(س) اشاره نمود

در عصر حاضر شاهد برخورد با مسلمانان از سوی غربیها هستیم بهصورتی که در جوامع غرب حتی ابتداییترین حقوق انسانی همچون آزادی عقیده و حجاب مورد تعرض قرار میگیرد و از سوی دیگر شاهد تهمتهای فراوان علیه اسلام هستیم که از سوی غربیها مطرح میشود و اسلام را دینی معرفی میکنند که در آن بهحقوق بشر توجهی نمیشود بهخصوص بهحقوق اقلیتهای مذهبی و اهل کتاب، این در حالی است که شاهد رفتار مبتنی بر رعایت اصل حقوق بشر از عصر نبوی (ص) با اهل کتاب در جامعه اسلامی هستیم و تعاملهای مختلفی با آنان را در رفتار اجتماعی معصومان مشاهده میکنیم، لهذا هدف ما در این تحقیق برسی یکی از ابعاد مهم زندگانی معصومان که مربوط به روابط و رفتار اجتماعی آنها با اهل کتاب و مبتنی بر حقوق بشر اسلامی میباشد و نیز الگوبرداری درست و مشروع از سیره معصومان و استفاده از این الگو برای مواجه و ارتباط با ادیان مختلف. مواردی که در این تحقیق به آن پرداختهایم عبارتاند از رفتار اجتماعی معصومان با اهل کتاب که ابتدا مسئله طهارت و نجاست اهل کتاب از دیدگاه معصومان در دو بخش روایات دال بر نجاست و روایات دال بر طهارت اهل کتاب بحث گردید و سپس به بررسی ازدواج با اهل کتاب از دیدگاه ائمه (ع) و بحث حقوق اجتماعی اهل کتاب در رفتار معصومان پرداخته شده است و مواردی همچون آزادی عقیده و بیان، حق قانونگذاری، امنیت اجتماعی، عدالت، حقوق اقتصادی و شخصی اهل کتاب، در سیره ائمه (ع) با اهل کتاب بحث شده است.روش تحقیق از لحاظ گردآوری و جمعآوری اطلاعات کتابخانهای میباشد و روش علمی تحقیق توصیفی، تحلیلی میباشد.