پژوهش های حسابداری مالی

قابلیت اتکای اطلاعات و محتوای اطلاعات شرکتها دو شاخص انتقال اطلاعات در سطح گزارشگری سالیانه است. این دو شاخص با کاهش تقارن اطلاعاتی هزینه سرمایه را کاهش میدهد و از این طریق نقشی اساسی در کارایی بازار سرمایه ایفاء مینمایند. بر این اساس این پژوهش با تخمین دو الگو اقدام به بررسی تأثیر انتقال اطلاعات بر اثرگذاری بازده غیرعادی بر راهبرد تجاری شرکتها با استفاده از دادههای مندرج در صورتهای مالی 120 شرکت پذیرفتهشده در بورس اوراق بهادار تهران در قلمرو زمانی 1390 تا 1396 نموده است. روش پژِوهش، ازنظر رویکرد خردگرایانه، از نظر هدف کاربردی و ازنظر ماهیت علی-معلولی است، زیرا بهموجب آن سعی میشود تاثیر چند متغیر بر یک متغیر موردبررسی قرار گیرد و ازنظر زمان اجراء گذشتهنگر، ازنظر منطق اجراء استقرایی، ازنظر ماهیت دادهها کمی، ازنظر استدلال میدانی و ازنظر طول مدتزمان ترکیبی است. برای آزمون فرضیهها از مدل رگرسیون چند متغیره با استفاده از دادههای ترکیبی و نرمافزار استتا بهره گرفتهشده است. نتایج پژوهش حاکی از آن است که بازده غیرعادی بر راهبرد تجاری شرکتها تأثیر مثبت و معناداری دارد و انتقال اطلاعات بر تأثیر بازده غیرعادی بر انتخاب راهبرد تجاری، نقش تعدیلکنندگی منفی دارد.

با توجه به گسترش فعالیتهای تجاری در جهان و اهمیت پایداری در حوزههای سازمانی، دانشگاهی و حرفهای، مقوله پایداری جزء نخستین اهداف کشورها و شرکتها قرار گرفته است. اما در کشور ایران توجه کمتری به این موضوع شده است. به عبارت دیگر در حال حاضر شرایط علّی، مداخلهگر و زمینهای؛ راهبردها و پیامدهای این نوع گزارشگری مورد بررسی و کنکاش قرار نگرفته است. بنابراین در این پژوهش تلاش شده است تا الگوی منسجم گزارشگری پایداری شرکتها به روش نظریهپردازی زمینهبنیان طراحی گردد. این پژوهش، پژوهشی کیفی و اکتشافی است. این پژوهش به وسیله مصاحبه عمیق با افراد خبره در حوزه مبانی نظری گزارشگری مالی و علوم اجتماعی، حوزه بازار سرمایه، سازمان صنعت، معدن و تجارت و سازمان حفاظت محیط زیست اجرا شده و با انجام 23 مصاحبه در سال 1398 به روش نمونهگیری گلوله برفی، به اشباع رسیده است. نتایج حاصل از پژوهش نشان داد، مهمترین شرایط علّی که موجب اتخاذ گزارشگری پایداری میگردد، الزامات محیطی، مشوقهای محیطی، فشارهای محیطی، ویژگیهای فرهنگی و اجتماعی کشور، ویژگیهای سیاسی کشور و ویژگیهای محیط بینالمللی است. همچنین یافتههای پژوهش نشان داد که برای دستیابی به گزارشگری پایداری باید راهبردهایی مانند مشخص کردن نهاد مسئول پایداری، تدوین اصول و استانداردهای پایداری، ایجاد کمیته پایداری و مسئولیت اجتماعی در شرکتها، آشنایی و آموزش مقوله پایداری، استقرار نظام کنترل داخلی و گزارشگری اثربخش و استفاده از فناوریهای نوین اتخاذ شود. در نهایت، الگوی منسجم پژوهش نشان داد که گزارشگری پایداری شرکتها، میتواند پیامدهایی از قبیل افزایش اعتماد اجتماعی، افزایش کیفیت زندگی انسانها، حفظ محیط زیست برای نسلهای آتی، رشد بازار سرمایه و افزایش کیفیت گزارشگری را در پی داشته باشد. یافتههای این پژوهش میتواند به توسعه این نوع گزارش در ایران کمک نماید.

تحلیل جریانات نقدی و سرمایه گذاری در شرکتها، مورد علاقه سرمایهگذاران بوده و به تبع آن عوامل تاثیرگذار بر آنها حائز اهمیت است. هدف این پژوهش، ارائه شواهد تجربی از تأثیر محافظهکاری شرطی بر رابطه بین حساسیت جریانهای نقدی و سرمایهگذاری است و اینکه آیا شدت تأثیر در شرکتهای با هزینه نمایندگی بالا نسبت به شرکتهای با هزینه نمایندگی پایینتر، قویتر است یا خیر. جامعه این پژوهش شرکت های پذیرفته شده در بورس اوراق بهادار تهران بوده است که بر مبنای آن نمونهای شامل151 شرکت در بازه زمانی 1387 تا 1397 انتخاب گردید و مورد مطالعه قرار گرفت. با استفاده از روش رگرسیون چندگانه با دادههای تابلویی و تلفیقی و به کمک نرم افزار استتا فرضیههای پژوهش مورد آزمون قرارگرفت. نتایج نشان میدهد محافظه کاری شرطی سبب کاهش شدت تاثیر جریانهای نقدی بر سرمایهگذاری می شود. همچنین محافظهکاری شرطی، شدت تأثیر این رابطه را در شرکتهای با هزینه نمایندگی بالا، بیشتر کاهش میدهد. همچنین یافتهها حاکی از آن است که قدرت تبیین بر اساس گشتاورهای تعمیمیافته بیشتر از روش حداقل مربعات معمولی است. این یافتهها میتواند در تصمیم گیریهای سرمایه گذاران به منظور تحلیل جریانات نقدی شرکتها مد نظر قرار گیرد.

در این پژوهش، تأثیر تخصص مالی اعضای کمیته حسابرسی در رابطه میان استراتژی کسبوکار و اجتناب مالیاتی شرکت بررسی میشود. بهمنظور ارزیابی نوع استراتژی انتخابی شرکتها (تهاجمی یا تدافعی) از سیستم امتیازدهی اینتر و لرکر (1997)، برای اندازهگیری اجتناب مالیاتی از دو متغیر نرخ مؤثر مالیات و تفاوت دفتری مالیات و از نسبت متخصصان مالی به تعداد اعضای کمیته حسابرسی برای محاسبه میزان تخصص مالی اعضای کمیته حسابرسی استفاده شده است. قلمرو زمانی پژوهش، دوره زمانی 1393 تا 1397 بوده و نمونه پژوهش شامل 154 شرکت پذیرفتهشده در بورس اوراق بهادار تهران است. تجزیه و تحلیل اطلاعات و آزمون فرضیهها با بهرهمندی از الگوی رگرسیون چندمتغیره و دادههای ترکیبی انجام شده است. نتایج بهدستآمده نشان میدهند متخصصان مالی کمیته حسابرسی، تنها نقش مشاورهای را (تشویق به فعالیتهای اجتناب مالیاتی) برای شرکتهای تدافعی ایفا میکنند. همچنین، نتایج بیان میکنند متخصصان حسابداری در نتایج بهدستآمده همانند نقش متخصصان مالی کمیته حسابرسی عمل میکنند و در برنامهریزی مالیاتی برای شرکتهای تهاجمی، نقش نظارتی خود را انجام نمیدهند.

به موقع بودن گزارشگری مالی، یکی از مهمترین ارکان کیفیت ارائه اطلاعات مالی شرکتها و مربوط به سرعت گزارشگری مالی است. هدف این پژوهش نیز بررسی تأثیر استراتژی شرکت، هزینههای سیاسی و قدرت مدیریت بر بهموقع بودن گزارشگری مالی در شرکتهای پذیرفتهشده در بورس اوراق بهادار تهران است. برای این منظور فرضیههایی تدوین شدهاند و اطلاعات مربوط به 105 شرکت عضو بورس اوراق بهادار برای دوره زمانی بین سالهای 1387 تا 1396 بررسی و تجزیه و تحلیل شدهاند. الگوی رگرسیون پژوهش با استفاده از روش دادههای تابلویی با رویکرد دادههای تلفیقی بررسی و آزموده شد. یافتهها نشان دادند در ارتباط با تأثیر استراتژی شرکت، تنها استراتژیهای رقابتی و استراتژی شرکت با توجه به اطلاعات آتی، افزایش بهموقع بودن گزارشگری مالی را سبب خواهند شد. همچنین، یافتهها نشان میدهند ریسک سیستماتیک و اندازه شرکت بهترتیب کاهش و افزایش بهموقع بودن گزارشگری مالی را سبب میشوند. با توجه به نتایج پژوهش میتوان ادعا کرد توانایی مدیریت، یکی از شاخصهای قدرت مدیریت، تأثیر معناداری بر بهموقع بودن گزارشگری مالی دارد و توانایی بالاتر، افزایش بهموقع بودن گزارشگری مالی را سبب میشود.

مالیات یکی از منابع مهم درآمدی دولت است که علاوه بر تأمین منابع مالی که دولت به آن نیاز دارد، به توزیع بهتر درآمد و ثروت کمک میکند. ترکیب درآمدهای مالیاتی و نیز سهم مالیات از کل درآمدهای عمومی بهدلیل شرایط اقتصادی، فرهنگی و تاریخی در یک کشور نسبت به کشور دیگر متفاوت است. اجتناب و فرار مالیاتی باعث میشود درآمدهای مالیاتی کشورها همواره از آنچه برآورد شده است، کمتر باشد؛ بنابراین این موضوع و عوامل مؤثر بر آن و نتایج حاصل از آن، مسئله و نگرانی در جامعه تلقی میشود. جامعه علاقهمند است بداند آیا شرکتها و افراد، مالیات عادلانه خود را دربرابر هزینههای اجتماعی که برایشان صرف میشود، پرداخت میکنند. هدف این پژوهش، بررسی تأثیر ابعاد منتخب مسئولیت اجتماعی بر اجتناب و فرار مالیاتی است. ابزار استفادهشده در این پژوهش، پرسشنامه، اسناد، مدارک و اطلاعات مالی شرکتهای پذیرفتهشده در بورس اوراق بهادار تهران است. نمونه آماری نیز از 164 شرکت پذیرفتهشده بورس در بازه زمانی 1383 تا 1395 تشکیل شده است. یافتههای پژوهش بیانگر تأثیر معنیدار مسئولیت اجتماعی بر اجتناب و فرار مالیاتی است.