درخت حوزه‌های تخصصی

هدف: بررسی اهمیت تصاویر و نمایه سازی آن با تأکید بر نمایه سازی مفهوم- محور و محتوا- محور است. روش پژوهش: این مقاله با بررسی و مرور متون حوزه نمایه سازی تصاویر بر اساس روش اسنادی کتابخانه ای، رویکردهای مختلف در نمایه سازی تصاویر را مورد مداقه قرار داده است. یافته ها: در مقایسه با نمایه سازی متون، نمایه سازی تصاویر دارای پیچیدگی های بیشتری است؛ زیرا هنگام توصیف تصاویر، چشمان بیننده از قدرت بیشتری نسبت به زمانی هک متن را می خواند، برخوردار است. تصاویر دارای ویژگی های مختلف و سطوح معنایی متعدد هستند. تصویر نه تنها برای نشان دادن شیء مشخص بلکه برای بیان احساس خاصی نیز به کار می رود. این موارد و پیشرفت های حاصل از فناوری های اطلاعاتی سبب تفاوت در رویکردها و روش های به نمایه سازی تصاویر و بازیابی آنها می گردد.

در فهرستنویسی موضوعی، فهرستنویس برای بیان محتوای موضوعی کتاب در دست فهرستنویسی، اغلب از سرعنوان(های) موضوعی استفاده میکند. نحوة قرار گرفتن یک سرعنوان یکسان، در فهرستبرگه های متفاوت، ممکن است متفاوت باشد. یک سرعنوان ممکن است تنها سرعنوان تخصیص یافته به یک فهرستبرگه، یا با یک یا چند سرعنوان دیگر همراه باشد. در حالت دوم، بسته به رتبه سرعنوان در میان سرعنوانهای دیگر، آن سرعنوان به طور نظری، دارای وزن متفاوتی خواهد بود. امّا در تمامی این موارد، این سرعنوانها به گونه­ای مساوی در نظر گرفته میشوند؛ نکته­ای که می­تواند بر بازیابی اطّلاعات تأثیری منفی بگذارد. نوشتة حاضر تلاش می­کند برای حلّ این مشکل در فهرستنویسی سنّتی، نرم افزارهای کتابخانه­ای، و مارک ایران، راه حلهایی پیشنهاد نماید.

هدف اصلی این مقاله مقایسه میزان دقت موتورهای کاوش وب در بازیابی اطلاعات کتابداری و اطلاع رسانیست . برای این منظور کلید واژه های تخصصی حوزه کتابداری و اطلاع رسانی در 10 موضوع مختلف از مجله Library Trends انتخاب شد . این کلید واژه ها در 7 موتور کاوش جستجو شدند . در هر جستجو 10 نتیجه اول ارزیابی شد . معیارهای تعیین میزان دقت عبارت بودند از : حضور کلید واژه ها در عنوان مدرک بازیابی شده ، همجواری کلید واژه های مورد جستجو ، حضور کلید واژه ها در بخش ابر نشانه های کلید واژه ای صفحات وب ، و بسامد کلید واژه ها در صفحات وب بازیابی شده...

هدف: هدف از تحقیق حاضر بررسی پنج ویژگی برگرفته از منابع استنادی در محیط وب شامل نوع قالب فایل، حوز? اینترنتی، زبان، تاریخ انتشار و فراپیوندی بودن است تا بدین ترتیب بتوان خصوصیات نشر آثار علمی در محیط وب را بررسی و شناسایی کرد. روش: تحقیق حاضر 545 منبع استنادی وبی نمونه گیری شده در چهار رشته از علوم و چهار رشته از علوم اجتماعی حاوی1650 مقال? علمی منتشر شده در 108 مجل? الکترونیکی (تمام متن داوری شده) را مورد استناد قرار داده و از طریق روش تحلیل محتوا، بررسی شده است. یافته ها: نتایج تحقیق نمایانگر آن است که حدود 61 درصد از منابع استنادی (یا استنادکننده) در محیط وب در قالب فایل های پی.دِی.اِف، 30 درصد از حوزه های اینترنتی دانشگاهی edu و ac، 15 درصد به زبان های غیرانگلیسی و 71 درصد از استنادها به صورت غیرفرامتنیاند. به عبارت دیگر، در رشته های مورد مطالعه، شبک? استنادی در محیط وب تحت تاثیر استنادهای متنی گنجانده شده در آثار پی.دِی.اِف به زبان انگلیسی قرار گرفته است. نتایج به دست آمده میتواند به طور کاربردی در طراحی و توسع? ابزارهای جستجو و بازیابی اطلاعات علمی به ویژه نمایه های استنادی خودکار یا خود محور.

اگرچه ارزش افزوده یک مفهوم اقتصادی و ناظر بر تلاش برای کسب بیشترین سود از کالا و خدمات است، با احتساب اطلاعات به منزله یک کالای اقتصادی قابل پردازش و نیز با در نظر گرفتن هزینه هایی که صرف ایجاد نظام های اطلاعاتی و نیز ارائه خدمات اطلاعاتی می شود و یا با در نظر گرفتن خدمات قابل فروش، می توان انتظار داشت که ارزش افزوده در این حوزه نیز مورد توجه بیشتری نسبت به گذشته قرار گیرد. این امر، به ویژه به دلیل استفاده از فناوری های جدید، امکان بیشتری برای تحقق دارد. دست کم از نیمه دوم قرن بیستم به این سو، این واقعیت مطرح شده است که اطلاعات و نظام های اطلاعاتی، به طور بالقوه و بالفعل، قابلیت ایجاد ارزش افزوده دارند، بدین مفهوم که فعالیت های گوناگونی که در فرایند مدیریت اطلاعات صورت می گیرد، قابلیت ایجاد ارزش افزوده هم برای کتابخانه و کتابداران و هم برای کاربران دارد. برای بالفعل کردن این قابلیت، لازم است فعالیت های ثانویه ای از سوی کتابداران و در فرایند مدیریت اطلاعات (نیازشناسی، گزینش و فراهم آوری، سازماندهی و پردازش، اشاعه و ارائه خدمات اطلاعاتی، و ارزیابی عملکرد) صورت گیرد. در این راستا، اندیشمندان حوزه کتابداری و اطلاع رسانی با همکاری متخصصان علم اقتصاد و نیز متخصصان فناوری اطلاعات می توانند مدل هایی را برای ایجاد ارزش افزوده در هر یک از مراحل فرایند مدیریت اطلاعات در کتابخانه ها و مراکز اطلاعاتی ارائه دهند.

مقاله حاضر گزارشی ست از مراحل اولیه پژوهشی درباره جنبه های کاربر مدار جستجو و بازیابی اطلاعات در شبکه جهانگستر وب ، که طی آن بر تاثیر وب پنهان یا وب نامرئی بر اطلاعیابی در وب که موضوع اصلی پژوهش است توجه شده است . مرور مدلهای موجود اطلاع یابی در محیط وب حاکی از آن است که به رغم اهمیت وب پنهان ، تاثیر این پدیده در مدلهای مذکور لحاظ نشده است و تدوین مدلی در این زمینه که مراحل اطلاعیابی در وب پنهان را نیز در نظر گرفته باشد اهمیت زیادی دارد . به همین منظور ابتدا انواع ناپیدایی اطلاعات در وب و انواع منابعی که به طور موقت یا دائم خارج از حوزه کاوش موتورهای جستجو قرار دارند ...

هدف: هدف از نگارش این مقاله ارزیابی تأثیر شیوه نمایه سازی مفهوم-محور بر بهینه سازی بازیابی تصاویر با استفاده از موتور جست جوی گوگل است و روی ویژگی های مورد توجه موتور جست وجوی گوگل در بازیابی تصاویر بحث می کند. روش: پژوهش حاضر از نوع کاربردی می باشد و روش آن، پژوهش مبتنی بر فن آوری و نیمه تجربی است. یافته ها: نمونه پژوهش این پژوهش شامل 900 تصویر بود که بر روی سایتی اختصاصی بارنهاده شد. سایت اختصاص یافته شامل 9 صفحه با کدهای مختلف بود؛ به این معنی که برای هر گروه از تصاویر ویژگی های خاص مفهومی منظور گردید. از 9 کد بازیابی (عنصر فراداه ای توصیف کننده تصاویر) در 4 کد که شامل: «عنوان تصویر»، «متن جایگزین تصویر»، «اطلاعات قالب تصویر» و «تصاویری که هیچ تغییری روی آنها اعمال نشده»، هیچ گونه تصویری بازیابی نشد و بنابراین تحلیل روی 5 کد باقیمانده شامل: «شرح حاشیه تصویر به زبان انگلیسی»، «شرح حاشیه تصویر به زبان فارسی»، «اسم فایل»، «اصطلاحات اختصاص یافته بر اساس زبان نمایه سازی آزاد» و «زبان نمایه سازی مهارشده» صورت گرفت. تعداد تصاویر بازیابی شده در این بخش شامل 417 تصویر بود. از بین 5 کدی که تصاویر آنها بازیابی شد، اختصاص شرح حاشیه تصویر بیشترین تأثیر را در بازیابی تصاویر از نظر تعداد داشت، یعنی تصاویر دارای کد فوق بیشتر از سایر کدها توسط گوگل نمایه سازی شدند. بنابراین در بارنهادن تصاویر به وبگاه های مختلف توجه به این نکته باعث بازیابی بیشتر تصاویر از طریق موتور جست وجوی گوگل می گردد. آزمون خی دو برای تفاوت فراوانی تصاویر بازیابی شده در 5 کد مذکور معنی دار بود و نشان داد که در کدهای مختلف به طور معنی-داری تعداد متفاوتی تصویر بازیابی شده اند. تخصیص شرح حاشیه تصویر به زبان انگلیسی بهترین و تخصیص اسم فایل به تصاویر کمترین تأثیر را در رتبه بازیابی تصاویر در نمونه پژوهشی داشت. آزمون کروسکال والیس برای سنجش تفاوت رتبه های گروه های پنج گانه، معنی دار بود که یعنی میانگین رتبه بازیابی تصاویر در گروه های پنج گانه متفاوت بوده است. اصالت/ارزش: شناخت شیوه ها، ویژگی ها و محدودیت های نمایه سازی تصاویر از طریق موتور جست وجوی گوگل می تواند به کاربران اینترنت و نمایه سازان تصاویر در بازیابی و نمایه سازی تصاویر مورد نظر آنها کمک کند.

این مقاله دیدگاه اجتماعی شناختی در علم اطلاع رسانی و بازیابی اطلاعات را بررسی و تفاوت های بین دیدگاه های شناختی سن ّتی ودیدگاه اجتماعی ـ شناختی یا تحلیل حوزه ای را به طور فهرست وار بیان میکند. این مقاله مدعی است که با فرض وجود مهارت های مقدماتی در بازیابی رایانه ای اطلاعات، افراد میتوانند به طور مبنایی با بازنمون هایی از نوشتارهای موضوعی در بازیابی اطلاعات تعامل برقرار کنند. نوع دانش موردنیاز برای تعامل با بازنمون هایی از نوشتارهای موضوعی نیز بحث میشود. همچنین نشان داده میشود که چگونه رویکرد ها یا انگاره های مختلف در نوشتارهای بازنمون شده به نیازهای اطلاعاتی و معیارهای ربط متفاوتی اشاره میکنند (از جمله اینکه کاربران نوعاً نمیتوانند نیازهایشان را به خوبی بیان کنند و اینکه چرا علم اطلاع رسانی نمیتواند عمدتاً بر مطالعات کاربران اعتماد کند). این اصول با رویکردهایی در روانشناسی مانند رفتارگرایی، شناخت گرایی، روان تحلیل گری و عصب شناسی مقایسه شده و با ذکر نمونه هایی تشریح میشود. معیارهای ربط که به طور تلویحی در هر موقعیت وجود دارند نیز فهرست وار بیان میشوند. برای اثبات ادعاهای نظری از داده های واقعی نیز استفاده شده است. همچنین نشان داده میشود که عمومیترین سطح معیارهای ربط به نظریه های معرفت شناختی اشاره دارند.

هدف: آگاهی از میزان رضایتمندی کاربران در استفاده از اصطلاحنامه علوم اسلامی به عنوان ابزار بازیابی اطلاعات است. روش/ رویکرد پژوهش: روش پژوهش پیمایشی - تحلیلی است و جامعة کاربران اصطلاحنامه علوم اسلامی از دو گروه تشکیل شده اند که به ترتیب تعداد 128 نفر از کاربران نهایی و 62 نفر از نمایه سازان مراکز اطلاع رسانی استفاده کننده از اصطلاحنامه فوق بوده اند. ابزار گردآوری داده ها دو پرسشنامه پژوهشگرساخته برای کاربران نهایی و نمایه سازان است. یافته ها: یافته ها نشان داد که وضعیت ساختار اصطلاحنامه علوم اسلامی و نظام ارجاعات در این اصطلاحنامه، متوسط و میزان تطابق تدوین اصطلاحنامه علوم اسلامی با نیازهای کاربران، میزان کاربرپسند بودن، روابط معنایی، ارائه محتوا، و صحت محتوا بالاتر از متوسط است. میزان رضایت کاربران از نه اصطلاحنامه تشکیل دهنده اصطلاحنامه علوم اسلامی تفاوت معناداری دارد. بیشترین رضایت کاربران نهایی مربوط به اصطلاحنامه علوم قرآنی، و بیشترین رضایت نمایه سازان از اصطلاحنامه فلسفه اسلامی است. نتیجه گیری: اصطلاحنامه علوم اسلامی به میزان زیاد در مدیریت اطلاعات اسلامی مؤثر است و کاربران نهایی به میزان متوسط مراجعه به آن را قبل از اقدام به جستجوی اطلاعات برای بازیابی بهتر اطلاعات لازم و ضروری می دانند. اعتماد کاربران نهایی به یافتن اصطلاحات مناسب و هماهنگ با نیاز اطلاعاتی شان در این اصطلاحنامه زیاد است.