سید نظام الدین امامی فر

هم زمان با خلق آثار نوگرای نقاشی خط در مکتب سقاخانه، که در آن خط به مثابه یک عنصر تزئینی، از بند بیان مفاهیم رهاشده، هنرمندانی به بازیابی هنری از دوران صفوی و قاجار با عنوان خطوط تفننی پرداختند. هنری که به کمک خط، به آفرینش فرم های معنادار پرداخته و امروزه با نام خط نقاشی شناخته می شود. در این گرایش، تصاویری از حیوانات مقدس در دین اسلام به وسیله ی خطوط تزئینی خلق شده است. از مهم ترین آن تصاویری موسوم به مرغ بسم الله است. در سال های اخیر به دلیل عدم وجود تعاریف بنیادین در این باب، زایش هنری منسجمی شکل نگرفته و تولیدات هنری به دلیل نبودن تسلط بر خوشنویسی تزئینی در دسته بندی هنر نقاشی خط قرار گرفته اند. پژوهش پیش رو با هدف کشف ویژگی های ماهیتی این هنر و بیان تعاریف ریشه ای برای دستیابی به ساختار علمی مستحکم (با تمرکز بر موضوع مرغ بسم الله، رسامی شده توسط استاد رضا مافی) صورت گرفته است. سؤالات مطرح شده بدین شرح است: 1-مفهوم نوشتار و تصویر در مرغ بسم الله، از منظر نشانه شناسی تصویری چیست؟ 2-استفاده از کدام خط و تکنیک خوشنویسی در آثار موسوم به مرغ بسم الله، رایج تر است؟ 3-اشکال و نقوش در خط نقاشی مرغ بسم الله با رویکرد نشانه شناسی تصویری، در کدام دسته بندی قرار می گیرند؟ روش تحقیق مقاله، توصیفی- تحلیلی است. اطلاعات برمبنای اسناد علمی معتبر در تحقیقات کتابخانه ای، با استفاده از ابزاری چون فیش و جدول جمع آوری و دسته بندی شده است.  بعد از ارائه نمونه هایی از مرغ بسم الله، به مطالعه ی نمونه ی آماری، با رویکرد نشانه شناسی تصویر برمبنای دلالت های صریح و ضمنی پرداخته شده است. در نهایت این نتیجه حاصل شد که در تمامی اعصار مرغ بسم الله حاوی مضامین مذهبی با خط ثلث و یا نستعلیق به واسطه ی تکنیک خط مُشَکَّل به تحریر درآمده است. نشانه ها به شکل نمادین و شمایلی به کار گرفته شده اند و در آن برخلاف آثار نقاشی خط، حروف و کلمات به انتقال معنای قراردادی خود می پردازند.

مفهوم ساده تبلیغ یعنی جهت دهی به افکار عمومی با قصد و نیت قبلی به سمت و سوی خاص به واسطه خلاقیت در اجرای تکنیک است. در این میان تبلیغات محیطی[i] مهم ترین ابزار ارتباطی و آموزشی در جوامع هستند که قدرتی فراتر از تصور دارند. تبلیغات شهری[ii] یکی از کار آمدترین شاخه های تبلیغ در گرافیک محیطی[iii] است، که در بسیاری از کشورهای پیش رفته دنیا از آن برای زیباسازی فضای شهری، اطلاع رسانی و تبلیغات تجاری[iv] استفاده می شود. بستر تبلیغات محیطی از طریق نوشتاری و تصویری در معرض دید مخاطبان پیاده و سواره در فضای عمومی شهر است. در این پژوهش کوشش شده است تکنیک های اجرایی تعاملی در تبلیغات تجاری مطالعه شود. هدف اصلی؛ بررسی ترفندهای اجرایی در تبلیغات تجاری و ویژگی های آن جهت انتقال پیام به صورت مؤثر به مخاطب بوده است. این پژوهش به روش توصیفی- تحلیلی انجام شده و جمع آوری اطلاعات آن به شیوه ی کتابخانه ای است، و در نهایت با استفاده از داده های به دست آمده به بررسی تحلیل نمونه هایی از تبلیغات جهان پرداخت نموده، چنان که نتایج حاصل از این پژوهش نشان می دهد شیوه تعاملی با تکنیک های اجرایی از جمله "تعاملی رایانه ای، هنر حجمی، هنر الکترونیکی و هنر دیجیتالی" بیشترین تأثیر را در اقناع مخاطبین داشته است. <br clear="all" /> [i] Environmental advertising [ii] Urban advertising [iii] Environmental Graphic [iv] Commercial advertisements

تزیینات به کار رفته در امام زاده ها یکی از بارزترین جلوه های فرهنگ اسلامی و نمایشگر گویای فضای معنوی است. روش انجام تحقیق بر مبنای ماهیت توصیفی تحلیلی بوده است و شیوه گردآوری اطلاعات به صورت ترکیبی (کتابخانه ای و میدانی) مورد استفاده قرار گرفته است. جامعه آماری که در این پژوهش مورد استفاده قرار گرفته است، 39 امام زاده حوزه عملکرد اداره اوقاف و امور خیریه شهرستان دماوند استان تهران است. روش نمونه گیری به شکل غیرتصادفی (انتخابی) و تعداد نمونه کلیه تزیینات امام زاده شمس الدین محمد (ع) است و روش تجزیه و تحلیل اطلاعات نیز کیفی و کمی است. در این پژوهش ابتدا مطالب پایه در خصوص بناهای مذهبی و انواع تزیینات در ایران و رشته های صنایع دستی پرداخته شده است سپس تزیینات وابسته به معماری امام زاده های شهرستان دماوند دسته بندی شد (7 دسته) و کلیه تزیینات هریک از امام زاده ها در جدولی آورده شده است و به عنوان نمونه تزیینات امام زاده شمس الدین محمد (ع) بررسی گردید. این امام زاده در جایگاه دوم تنوع تزیینات بعد از امام زاده هاشم (ع) قرار دارد. دستاوردهای مقاله نشان می دهد که تزیینات وابسته به معماری امام زاده ها ضمن ارائه زیبایی های کالبدی تجلی نگرش های مذهبی و آیینی تشیع بوده و زیبایی های کالبدی و فراکالبدی منجر به قداست مکان معماری در نزد مردم مسلمان منطقه در ادوار تاریخی تا عصر حاضر شده است.

روند حرکت و آفرینش های هنری دوران ، حاصل ذوق پایدار هنرمندان است که تجربه های خویش را به میراث گذشته و زنجیره ی تکامل و زیبایی را در زمان خود به اوج رسانده اند . نقد و بررسی این آثار نه به معنی پذیرفتن بی چون و چرای مطلق و همچنین نفی مطلب است ،‌ بلکه استفاده از شکوفایی دوران و مطابقت با شرایط حال و آینده سؤال های زیر را به دنبال دارد : آیا می توان با بررسی نقوش آجری به نقش مایه هایی با کاربرد جدیدتر رسید و یا برای مصارف فرهنگی ...