جواد رکابی شعرباف

وجود بازیگران غیردولتی همانند اتحادیه اروپا در عرصه روابط بین الملل سبب تحول در ماهیت چندجانبه گرایی شده است. این تحول سبب ظهور نوع جدیدی از چندجانبه گرایی تحت عنوان چندجانبه گرایی2 یا چندجانبه گرایی نوین شده است. این مفهوم به استعاره گرفته شده از وب2 بوده که از اصلی ترین ویژگی های آن تنوع سازمان های چندجانبه گرایانه، اهمیت روزافزون بازیگران غیردولتی مانند سازمان های منطقه ای، نظم چندقطبی و سیستمی باز است. از اینرو نگارندگان در تلاشند تا مفهوم چندجانبه گرایی2 را به عنوان یک استعاره برای درک نقش اتحادیه اروپا در بافت بین المللی در حال تحول روابط بین الملل معرفی کنند. این مقاله بدنبال پاسخ به این پرسش بوده که اتحادیه اروپا چگونه در این نوع چندجانبه گرایی پیشرو بوده است؟ در مقام پاسخ به این مهم اشاره می شود که برای ورود به سیستم چندجانبه گرایی2 نیاز به ایفای نقش بایگران منطقه ای است، اتحادیه اروپا به عنوان بازیگر منطقه ای با عضویت در سازمان ملل و گروه8 توانسته پیشرو در حالت2 چندجانبه گرایی باشد. در واقع اتحادیه اروپا بدنبال سازگاری خود با این تحولات بوده تا خود را بر اساس بافت و شرایط در حال تحول، دوباره باز تعریف و معرفی کند. نگارندگان در این مقاله سعی کردند به شیوه توصیفی-تحلیلی سوال و فرضیه مقاله را مورد ارزیابی قرار دهند.

موضوع مشارکت سیاسی گروه ها، احزاب و اقلیت ها از مهم ترین حوزه های زندگی سیاسی در دوران معاصر است. از شاخص های مردم سالاری، میزان بهره وری اقلیت ها از فضای سیاسی و چگونگی مشارکت در تصمیم سازی و گردش نخبگان است. با توجه به میزان اهتمام نظام سیاسی حاکم به رعایت حقوق اقلیت ها، می توان به میزان برخورداری نظام سیاسی از مردم سالاری پی برد. مشارکت احزاب عربی و فلسطینی در سرزمین های اشغالی از چالش های اساسی است که اسرائیل با آن روبه روست؛ و از سویی تمایلی به مشارکت عملی و جدی فلسطینی های 48 ساکن اراضی در انتخابات نشان نمی دهد؛ و از سوی دیگر چاره ای جز تحمل این دامنه گسترده و پذیرش آنان در بخشی از نظام سیاسی خویش ندارد. پرسش پژوهشی اصلی آن است که با وجود همراهی همه جانبه فلسطینی ها در انتخابات مختلف و حضور در کنست، چرا اجازه ورود به ارکان قدرت و مشارکت سیاسی واقعی به آنان داده نمی شود. در فرضیه استدلال می شود که سقف محدود مشخص شده برای مشارکت غیر یهودیان در ساختار سیاسی و مشارکت عمومی در اسرائیل سبب شده است که حتی اگر احزاب عربی فلسطینی رأی  گسترده و زیادی را به خود اختصاص دهند، از مزایای قانونی آن که مشارکت واقعی در تصمیم گیری و تصمیم سازی سیاسی است، بهره مند نخواهند شد. با رویکردی تحلیلی-تبینی، و با استفاده از روش تحلیل مفهومی داده های کمی و کیفی در مورد عوامل تأثیرگذار دربرگیرنده موانع حقوقی- قانونی، روند مشارکت احزاب عربی با گرایش های متفاوت (مسیحی، لائیک، اهل سنت، سوسیالیست و کمونیست) در ادوار مختلف کنست، میزان مشارکت فلسطینی ها در انتخابات انجام شده در دوره زمانی 2019-1949، گرد آوری و تحلیل شدند تا نقش فلسطینی ها در ساختار سیاسی اسرائیل ارزیابی شود. یافته های پژوهش تأیید می کنند که ائتلاف احزاب عربی با یکدیگر و نیز ائتلاف با احزاب برتر یهودی تسهیل کننده ورود آنان به کابینه و مشارکت در امور اجرایی سیاسی سطح بالا نبوده است. پس از تصویب قانون دولت یهودی، دولت اسرائیل نشان داد که در عمل هیچ التزامی حتی به همان مشارکت سطح کم فلسطینی ها ندارد. بررسی مشارکت احزاب عربی در کنست و خروجی آن طی پنج دهه اخیر نمایانگر سقف مشارکت رو به کاهش با گرایش بیشتر به احزاب فلسطینی است.