سید بدرالدین نجمی

خانواده به گونه های مختلف می تواند جهت گیری انگیزشی نوجوان را در راستای اهدافش متاثر سازد. ترک تحصیل، افت تحصیلی، گریز از مدرسه از جمله پدیده هایی است که توجه نظام آموزشی ـ تربیتی جامعه را به خود معطوف می سازد. به این لحاظ پژوهش حاضر با هدف تحلیل روابط ساختاری متغیرهای کارکرد خانواده و عزت نفس فرد با پیشرفت تحصیلی دختران نوجوان انجام گرفت. این مطالعه به روش پس رویدادی (علی ـ مقایسه ایی) در جامعه پژوهشی دانش آموزان دختر دبیرستانی شهر اصفهان در سال 88-87 و در نمونه ای تصادفی به حجم360 نفر که به شیوه خوشه بندی چند مرحله ای انتخاب گردیدند انجام شد. کلیه آزمودنی ها در دو گروه «با پیشرفت تحصیلی مستمر و دچار افت تحصیلی» قرار گرفته، و با دو مقیاس 1ـ عزت نفس الیس پوپ و 2ـ طرح ارزیابی خانواده (FAD) مورد پرسشگری قرار گرفتند. در نهایت رابطه متغیرهای اصلی پژوهش (کارکرد خانواده) و سایر متغیرهای زمینه ای با هر یک از ابعاد عزت نفس، در هر یک از گروه ها به تفکیک از طریق مدل رگرسیون چندگروهی متغیرهای پنهان مورد تجزیه وتحلیل قرار گرفت. نتایج حاکی از رابطه معنی دار کارکرد خانواده با هریک از ابعاد عزت نفس (تحصیلی، اجتماعی، خانوادگی، جسمانی) در هر دو گروه بود (05/0>P) که این ارتباط در گروه دارای افت تحصیلی بیانگر رابطه کارکرد ضعیف خانواده با عزت نفس پایین بود. همین طور متغیر سطح تـحصیلات والدین با ابـعاد عزت نفس تحصیلی، خانـوادگی و اجتماعی (1 0/0>P ) و با بعد عزت نفس جسمانی (05/0 > P ) ارتباط معنی داری داشت. از دیگر متغیرها، سن دانش آموز، رتبه تولد و تعداد فرزندان خانواده نیز در سطح ده درصد با متغیر عزت نفس ارتباط معنی دار داشتند. با تکیه بر این یافته ها می توان دریافت، نوجوان برخوردار از حمایت خانوادگی مطلوب از فرصت و امکانات بیشتری برای خودمختاری، خودبیانگری، خودآگاهی، خودگردانی و خودافزایی برخوردار بوده که این سازه های روان شناختی بر انگیزش و عملکرد تحصیلی فرد تاثیر می گذارد.

مقدمه: این پژوهش با هدف تعیین میانگین ابعاد مختلف صفات شخصیتی والدین کودکان و نوجوانان 15-5 ساله­ی مبتلا به اختلال­های رفتاری و ارتباط آن با نوع اختلال رفتاری کودک انجام شد . روش­کار: مطالعه­ی حاضر، توصیفی­تحلیلی و جامعه­ی پژوهشی آن از بین مراجعان مراکز درمانی خصوصی و دولتی سرپایی شهر اصفهان در سال 88-1387 به روش آسان انتخاب شد. تعداد نمونه­ها 200 نفر و در دامنه­ی سنی 15-5 سال بودند و تشخیص بالینی برای آن­ها توسط روان­پزشک گذاشته شده بود. داده­ها از طریق فرم بلند پرسش­نامه­ی شخصیتی نئو جمع­آوری و سپس با آزمون­های آماری t مستقل و ANCOVA و ANOVAمورد بررسی قرار گرفتند. یافته­ها: صفت­های پرخاش­گری والدین با اختلال­های اضطرابی و خلقی، افسردگی با اختلال نقص­توجه­بیش­فعالی و اعمال با اختلال­های اضطرابی و تخیل و احساسات و نمره­ی کل پرسش­نامه با اختلال­های رفتار آشفته و نوع­دوستی با اختلال­های خلقی و تواضع با اختلال­های اضطرابی، اعتماد و نمره­ی کل با اختلال نقص­توجه بیش­فعالی و هیجان­های مثبت والدین با اختلال­های رفتار آشفته و تلاش برای موفقیت، خویشتن­داری، احتیاط در تصمیم­گیری و نمره­ی کل با اختلال­های اضطرابی، تلاش برای موفقیت والدین با اختلال­های رفتار آشفته و وظیفه­شناسی والدین با اختلال نقص­توجه بیش­فعالی و خویشتن­داری والدین با اختلال­های دفعی و نظم­وترتیب و احتیاط در تصمیم­گیری والدین با اختلال­های خلقی در کودکان رابطه­ی معنی­داری داشت (05/0>P). نتیجه­گیری: با توجه به رابطه­ی متقابل آسیب­شناسی روانی مبتنی بر مزاج والدین با خلق­وخو و رفتار کودک باید به چیزی بیش از یک رابطه­ی خطی بین متغیرها توجه داشت.

بیماران مبتلا به اختلالات طیف در خود ماندگی (Disorder Spectrum Autism یا ASD)، نقصی را در رشد نظریه ذهن نشان می دهند. آن ها نه تنها قادر به درک ذهن دیگران نیستند، بلکه در درک این نکته نیز ناتوانند که ذهن دیگران متفاوت بوده، رفتار ریشه در حالت های روانی فرد دارد. ادعا شده است که افراد مبتلا به ASD به دلیل ناتوانی در همدلی کردن، در پاسخ متناسب به تجربیات هیجانی دیگران شکست می خورند. نتایج حاکی از آن است که اگر چه کودکان مبتلا به ASD به سادگی می توانند بین دو شخصیت تمیز بگذارند، ساز و کارهای سازشی رمزگردانی چهره ایی در آن ها به شدت به خطر افتاده است. این نکته توضیحی است بر ناتوانی آن ها در ادراک چهره های قبلی که منجر به نقص اجتماعی در تعاملات آن ها شده است. محققین پیشنهاد می دهند که ساز و کار تحریکی درونی همچون نظام اعصاب، آیینه ای برای رشد طبیعی مهارت های تقلید، بازشناسی، نظریه ذهن، همدلی و زبان ضروری است. علاوه بر این، ایشان به کژ کنشی ساز و کار تحریکی اشاره داشته، ذکر می کنند که ممکن است زیر بنای نقص های ارتباطی و اجتماعی در مبتلایان به اختلال طیف در خود ماندگی باشد.