عاطفه امین دوست

هدف اصلی پژوهش، طراحی الگوی نوآوری باز در شرکتهای کوچک و متوسط فعال در صنایع مواد غذایی کشور است که با روش داده بنیاد انجام شده است. ابزار گردآوری اطلاعات مصاحبه ساخت یافته و نیمه ساخت یافته با 25 نفر از مدیران (عرصه عمل) و خبرگان دانشگاهی (عرصه علم) است که با روش نمونه گیری نظری انتخاب شدند. شناسه ها و عوامل نوآوری باز (342 مفهوم کلیدی، 32 مقوله فرعی و ده مقوله اصلی) از مصاحبه ها مشخص، و در قالب الگوی مفهومی داده بنیاد تدوین شد. براساس یافته های پژوهش، مقوله محوری «نوآوری باز» است. شرایط علّی دارای دو بعد عوامل درونی (توان کلیدی، ابعاد سازمانی، پژوهش نوین، مدیریت داراییهای فکری، ویژگیهای شرکتهای کوچک و متوسط و ویژگیهای صنعت مواد غذایی) و عوامل بیرونی (الگوی کسب و کار و تحولات محیطی) است. راهبردهای مورد نظر عبارت است از: راهبرد های آسانگر (جستجو، مرزگستری، برونسپاری، شبکه سازی، پایش شرکا) و راهبرد های فرصتهای فناورانه (واردشونده، خارج شونده و متقابل). شرایط زمینه ای نیز عبارت است از: شرایط سازمانی (ویژگیهای شخصیتی مدیر، زیرساختهای فرهنگی) و شرایط محیطی (پویایی بازار و زیرساختهای قانونی). شرایط مداخله گر نیز از طریق چالشهای (منابع، توان پویا و نبود اطمینان) بر راهبرد ها تأثیر می گذارد که در نهایت به پیامدهای درونی (بهبود آمادگی سازمانی، بهبود ظرفیت جذب و بهبود زیرساختهای فرهنگی)، پیامدهای بیرونی (دیده بانی، هوشمندی محیطی، بهبود الگوی کسب و کار، بهبود توانمندیهای همکاری و بهبود رویکرد برونسپاری) و پیامدهای دوسویه (هم آفرینی) منجر می شود.

هدف اصلی این پژوهش، طراحی مدل نوآوری باز در شرکت های کوچک و متوسط فعال در صنایع مواد غذایی کشور و اعتبارسنجی مدل مذکور بوده است. برای نیل به این هدف، از روش ترکیبی متوالی اکتشافی استفاده شد که داده ها در دو مرحله جمع آوری شد. در بخش کیفی با استفاده از روش داده بنیاد، از طریق مصاحبه نیمه ساخت یافته با 25 نفر از خبرگان که با روش نمونه گیری نظری انتخاب شدند، داده ها جمع آوری و با استفاده از طرح نظام مند استراوس و کوربین کدها و مولفه های نوآوری باز به دست آمد و در قالب مدل مفهومی داده بنیاد تدوین گردید. بر مبنای یافته های حاصل از مرحله کیفی، پرسشنامه و مدل اولیه طراحی شد که پس از سنجش روایی (لاوشه) و پایایی آن (آلفای کرونباخ، 93/0)، این پرسشنامه از طریق مشارکت 371 نفر از مدیران و کارکنان شرکت های مواد غذایی (روش نمونه گیری طبقه ای متناسب) اجرا گردید و یافته های پژوهش نشان داد، بیشترین پیش بینی کنندگی مدل نوآوری باز، مربوط به استراتژی های تسهیل گری با مقدار 3/62 و کمترین درصد مربوط به استراتژی های فرصت های فنآورانه با مقدار 5/30 می باشد، همچنین اعتبار مدل تحقیق، از طریق شاخص های مدل معادلات ساختاری مورد سنجش قرار گرفت که نتایج آن حاکی از برازش قابل قبول برای همه شاخص های مذکور بوده است.

انتخاب اثر بخش تاکتیک های نگهداری وتعمیرات در صنعت با توجه به عوامل و شرایط تاثیر گذار بر هر یک از تجهیزات، ضرورت استفاده از رویکردهای ابداعی را نمایان می سازد. هدف از انجام این پژوهش دستیابی به ماتریسی همانند ماتریس تناقضات TRIZ می باشد تا به کمک این ماتریس بتوان تاکتیک های مناسب نگهداری و تعمیرات کنشی را انتخاب نمود. وجه تمایز این پژوهش با سایر پژوهش های مشابه، الگو گرفتن از ماتریس تناقضات TRIZ به منظور حل تناقضات عوامل موثر بر انتخاب تاکتیک های نگهداری و تعمیرات، اولویت بندی و انتخاب تاکتیک های مناسب می باشد. در این پژوهش به منظور انجام مقایسات و تحلیل داده های کیفی، از روش فراترکیب استفاده شده است، لذا بدین منظور پایگاههای داده مختلفی بین سال های 1960 تا 2022 بررسی شده است که حاصل بررسی های انجام شده، استخراج 115 مقاله معتبر و مرتبط می باشد. حاصل این پژوهش دستیابی به ماتریسی، مشابه ماتریس تناقضات TRIZ با قابلیت ارائه و انتخاب تاکتیک های نگهداری و تعمیرات کنشی، متناظر با پارامتر های اثر گذار بر هر تجهیز می باشد. به منظور اتخاذ تصمیم مناسب، نتایج نهایی در هر یک از سلول های ماتریس حاصل این پژوهش به کمک روش های تصمیم گیری اولویت بندی شده است. این ماتریس یاریگر مدیران و متخصصان نگهداری و تعمیرات واحدها در تصمیمگیری است و باعث افزایش سرعت در تصمیم گیری و انتخاب تاکتیک مناسب می گردد. بدر نهایت ماتریس حاصل جهت ارزیابی در شرکت ملی مناطق نفت خیز جنوب مورد بررسی قرار گرفته است.

پیشروی مشاغل به سمت حرفه ای شدن، اهمیت مقابله با تعارض های اخلاقی و اخذ تصمیمات منطبق با اخلاق مهندسی را دوچندان می نماید. پایبندی به اخلاق مهندسی با تعیین عوامل شایستگی حرفه ای و تبعیت از آن ها میسر می شود. از این رو هدف پژوهش حاضر، شناسایی و اولویت بندی مؤلفه های شایستگی حرفه ای مبتنی بر اخلاق مهندسی با رویکرد دلفی فازی به روش آمیخته اکتشافی است. در مرحله نخست شایستگی های حرفه ای مهندسی از ادبیات پژوهش مرتبط و 9 آیین نامه در حوزه اخلاق مهندسی در قالب 14 مؤلفه استخراج گردید. شایستگی های حرفه ای مهندسی صنایع از طریق تحلیل محتوا و مصاحبه با نظر 15 خبره جامعه مهندسین صنایع شناسایی گردید. رویکرد دلفی فازی دومرحله ای جهت دستیابی به توافق گروهی خبرگان استفاده شد. یافته ها نشان داد که میزان اختلاف نظر خبرگان برای تمامی شایستگی های حرفه ای مهندسی صنایع شناسایی شده مطلوب و قابل قبول است. نتایج نشان داد که «ایمنی، سلامت و رفاه جامعه، مدیریت پایدار منابع، مسئولیت پذیری، عرضه خدمات در حد شایستگی خویش، اجتناب از تضاد منافع، صداقت و بی طرف، عدالت و انصاف، تجربه، حفظ و توسعه دانش و مهارت، درک فناوری، اهتمام به یاد گیری و بالندگی، افزایش منزلت حرفه مهندسی، احترام به شخصیت افراد، حمایت از انجمن های حرفه ای» به ترتیب، دارای بالاترین اولویت بوده است. نتایج این پژوهش در تدوین آیین نامه های اخلاقی مهندسین صنایع تأثیرگذار است.

با در نظر گرفتن شرایط رقابتی و جایگاه پروژه های گازی در توسعه کشور به عنوان یکی از منابع مهم انرژی و برتری های اقتصادی، انجام طرحها و پروژه های بزرگ در این صنعت، به منظور اجرای هدفمند، بهینه و اثربخش پروژه های شبکه های توزیع گاز امری ضروری محسوب می گردد. بنابراین با توجه به اهمیت اجرای این گونه پروژه ها و چالش های مطرح در این حوزه، مطالعه حاضر سعی دارد با مقایسه دو تکنیک تصمیم گیری چند معیاره فازی به ارزیابی معیارهای کلیدی مدیریت ریسک در اجرای پروژه های شبکه های توزیع گاز طبیعی بپردازد. بدین منظور با انتخاب تعداد 36 نفر خبره و متخصص در حوزه صنعت گاز طبیعی از پرسشنامه محقق ساخته، روش لاوشه و تکنیک های تصمیم گیری چند معیاره سوارا فازی (Fuzzy SWARA) و بهترین - بدترین فازی (FBWM) استفاده شده است. نتایج بدست آمده بیانگر این است که، از بین 32 معیار مدیریت ریسک، 17 معیار به عنوان معیارهای کلیدی مدیریت ریسک شناسایی گردید. براساس نتایج حاصل شده چنین استنباط می گردد که معیار عدم کفایت یا نقص اطلاعات فنی برای طراحی در تکنیک تصمیم گیری چند معیاره بهترین - بدترین فازی با وزن قطعی (22/0) با رتبه دوم در تکنیک تصمیم گیری چند معیاره سوارافازی فازی با وزن قطعی (82/0) هم خوانی دارد و از بیشترین اهمیت برخوردار است.