احمد احمدى

نحوه نگرش صاحبان فکر و اندیشه به شخصیتهاى تاریخى، به نوعى نشان دهنده چارچوب تفکر و دستگاه فکرى و در واقع بیانگر جنهان بینى و هستى شناسى آنان است. در این مقاله نویسنده، به مقایسه "دیدگاه مو لوى درباره معاویه " با معارف قرآنى و روائى ثبت شده در منابع معتبر و نقد دیدگاه شاعر منظومه بزرگ تصوف در این زمینه مى پردازد. البته تفصیل این بحث همراه با مباحث تاریخى بسیار در طرح پژوهشى نگارنده ذیل عنوان "سیماى خلافت اموى در مثنوى " به رشته تحریرکشیده شده و آنچه در این وجیزه امکان عرضه داشته در آن پژوهش مجال ارائه یافته است.

سده پنجم هجرى، قرن تلاقى فرهنگهاى گوناگون در سرزمینهاى اسلامى و نمودار گسترش زبان وادبیات عرب درپی کوششهاى دانشمندان اسلام است. زبان عربى ضمن تأثر از فصاحت و بلاغت قرآنى در لفظ و اثر پذیرى محتوایى از مفاهیم وگزاره هاى دینى، در عقیده وگفتار عالمان و شاعران ملل دیگر اثر گذاربوده است. کاربرد الفاظ قرآنی و مفاهیم اعتقادى به ویژه درآثار ادیبان و شاعران، بازتاب خاص یافته است. از جمله شاعران دین مدار در لفظ و معنى، ناصر خسرو قبادیانى شاعر و حکیم نامبردار قرن پنجم هجرى است. در این مقاله نویسنده بر آن است که تصویرى از دو مفهوم اصیل تولی و تبرى در دیوان این ادیب سترگ عرضه نماید.

تأثیر شگرف معارف دینى بر شاهکارهاى ادب فارسى تردید ناپذیرست. مطالعه برخورد بزرگان ادب با شاه کلیدهاى معارف دینى، راهگشاى نقد و ارزیابى دقیق تر این شاهکارها و راهنمون موارد عدیده اى از رویکردها و رهیافت هاى صاحبان این گونه آثار است. در این مقاله، نویسنده کوشیده است با بررسى حدیث نامبردار"سفینه " از منظر منظومه سترگ تصوف، مثنوى، نگاهى " دیگر" به این اثر برجسته تصوف بیندازد.