مژگان محمدی نائینی

هدف پژوهشی: هدف این پژوهش، طراحی الگوی برنامه درسی تربیت معلم با رویکرد آینده پژوهی بوده است.  روش پژوهشی: این مطالعه با روش تحقیق نظریه داده بنیاد کلاسیک انجام شده است. جامعه پژوهش را متخصصان آینده پژوهی، متخصصان علوم تربیتی و مدرسین دانشگاه فرهنگیان و سایر دانشگاه های کشور در سال های 1402-1404 تشکیل دادند. با استفاده از نمونه گیری نظری، تعداد 23 نفر از اساتید برنامه ریزی درسی برای مصاحبه انتخاب شدند. ابزار جمع آوری داده ها، مصاحبه عمیق و غیرساختاریافته بود و داده ها با استفاده از کدگذاری باز، محوری و انتخابی تجزیه و تحلیل شدند.  یافته ها: یافته های پژوهش نشان داد که الگوی برنامه درسی تربیت معلم با رویکرد آینده پژوهی از ده بعد اصلی تشکیل شده است. این ابعاد عبارتند از: اهداف یادگیری، محیط یادگیری، محتوای یادگیری، گروه بندی یاددهی-یادگیری، منابع/مواد یادگیری، فعالیت های یادگیری، زمان بندی یادگیری، نقش معلمان، ارزشیابی یادگیری و منطق یادگیری.  نتیجه گیری: بر اساس یافته ها می توان نتیجه گرفت که برای تربیت معلمانی که بتوانند نیازهای آینده را پیش بینی و پاسخ دهند، لازم است برنامه درسی جامعی طراحی شود که این ده بعد را به طور هماهنگ و با نگاه آینده نگرانه در بر گیرد. این الگو می تواند به عنوان چارچوبی اساسی برای بازنگری و تدوین برنامه های درسی تربیت معلم مورد استفاده قرار گیرد.

هدف این پژوهش طراحی برنامه درسی مبتنی بر تفکر کارآفرینی (مورد مطالعه: مدارس متوسطه دوم غرب استان گیلان) می باشد. روش پژوهش با توجه به هدف آن، کاربردی و دارای رویکرد استقرائی و از حیث شیوه اجرا، کیفی، بر مبنای روش تحلیل مضمون می باشد. جامعه آماری پژوهش شامل 10 نفر از مدیران مدارس متوسطه دوم غرب استان گیلان می باشد. حجم نمونه با روش نمونه گیری، هدفمند انجام شد و مصاحبه ها تا دستیابی به اشباع نظری ادامه داشت. برای گردآوری اطلاعات از مصاحبه نیمه ساختاریافته استفاده شد. برای تجزیه و تحلیل داده ها از تحلیل مضمون و نرم افزار 20 MAXQDA استفاده گردید. یافته های پژوهش نشان از تأثیر عوامل، منابع آموزشی مناسب، متخصصین و کارآفرینان، تشویق به تفکر خلاقانه و نوآوری، فراهم کردن فرصت های عملی، ارزیابی و بازخورد منظم، پرورش مهارت های ارتباطی و همکاری، آموزش مدیریت زمان و منابع، توانایی حل مسائل، آموزش مهارت های فنی و تخصصی، تشویق به تفکر انتقادی می باشد.

یکی از ماموریت های گروه های آموزشی، ارتقای دانش، مهارت و عملکرد حرفه ای معلمان است. معلمان بایستی علاوه بر تخصص موضوعی، الزاما مهارت حرفه ای و عملی را نیز دارا باشند. مهارت حرفه ای پیوند روش آموزش با دانش موضوعی در بافت و شرایط یادگیری دانش آموزان است. بدین دلیل گروه های آموزشی با تمرکز بر این بعد از شایستگی معلم می توانند نقشی ویژه در تحقق شایستگی عملی تربیتی معلمان و ارتقای دانش حرفه ای آنان ایفا کنند. روش تحقیق این مقاله به صورت مروری و با استفاده از مطالعات کتابخانه ای انجام گرفت. این مقاله با استفاده از شیوه توصیفی- تحلیلی و مطالعه اسناد و مدارک به معرفی گروه های آموزشی، اهداف و تبیین ابعاد عملکردی گروه های آموزشی و نقش هر یک از آنها (توسعه IT و فن آوری های نوین در قالب طرح سواد دیجیتال، نظارت و راهنمایی سرگروه های آموزشی بر فعالیت های آموزشی مدارس، نهادینه سازی ارزشیابی فرآیندمحور) پرداخته و درصدد است تا به مطالعه نحوه برگزاری مجامع و کارگاه های آموزشی، اجرای طرح درس پژوهی معلمان و پروژه های علمی دانش آموزان، نقد و تحلیل محتوای دروس در راستای ارتقای رشد حرفه ای معلمان مقطع ابتدایی بپردازد. بر اساس یافته های حاصل از تحلیل منابع مختلف پیشنهاد می شود در زمینه اجرای اثربخش رویکرد نوین ارزشیابی، برگزاری دوره های ضمن خدمت با بهره گیری از مدرسان مجرب و به صورت کارگاهی مورد توجه ویژه قرار گیرد.