سیده فائزه اعتماد شیخ الاسلامی

مرکز محله های بومی همدان که در اصطلاح به «فضای چمن» مشهور بودند ، در زمستان به شدت سرد ، پاییز و بهار بادخیز و تابستان های گرم با تابش شدید خورشید ، شرایط آسایشی را فراهم می ساختند و امکان برقراری تعاملات اجتماعی و دسترسی به خدمات تجاری ، مذهبی ، فرهنگی و بهداشتی پیرامونی را میسر می کردند. هدف پژوهش کشف رابطه همبستگی کالبد مرکز محله های بومی همدان با اقلیم است. بررسی میدانی 4158 پرسشنامه و همزمان سنجش با دستگاه محیط سنج رویکرد پژوهش بود که در 10محله اصیل همدان در نیمه فصل ها سال 1393 ، در سه وعده صبح ، ظهر و عصر مورد ارزیابی قرار گرفت. تجزیه و تحلیل اطلاعات با استفاده از نرم افزار spss صورت پذیرفت و نتایج در سه بخش شاخص های توصیفی ، مدل سازی و آزمون فرضیه ارائه شد. مهم ترین نتایج پژوهش نشان داد: آسایش دمایی و آسایش حرارتی در سنین بالاتر بیش تر بود. شانس آسایش حرارتی در فصل بهار با فرض ثابت بودن مقدار سایر متغیرها 77/12 برابر شانس آسایش حرارتی در زمستان بود. شانس آسایش حرارتی در فصل تابستان با فرض ثابت بودن مقدار سایر متغیرها 14/17 برابر شانس آسایش حرارتی در فصل زمستان بود. همچنین شانس آسایش حرارتی در زمستان با فرض ثابت بودن مقدار سایر متغیرها 63/7 برابر شانس آسایش حرارتی در فصل پاییز بود. آسایش حرارتی در مرکز محله های بومی در فصل ها پاییز و زمستان چند برابر سایر فضاهای باز شهری بود؛ به نحوی که میانگین دمای معادل فیزیولوژی زمستان در محله های درجه اول 15/21 و در محله شاهد 46/8 ثبت شده بود.

یکی از اهداف مهم معماری برقراری ارتباط معنامند بین اثر و مخاطب است و نشانه شناسی یکی از راه های خوانش و خلق معنا در آثار معماری است. در دهه های چهل و پنجاه شمسی در معماری ایران آثاری با تلفیق معماری سنتی ایران و مدرن خلق شده اند که جزء آثار موفق معماری معاصر ایران محسوب می شوند. ناکامی معماری معاصر ایران در طراحی یادمان ها و ارتباط معنامند با مخاطب، ضرورت بررسی دلایل موفقیت آثار این دوره معماری را ایجاب می کند تا بتوان در این بازخوانی به راهکارهایی برای طراحی دست یافت. یکی از راه های خوانش معنا در آثار معماری نشانه شناسی است. لذا هدف از این پژوهش خوانش نشانه های موجود در این بناها و پاسخ به این پرسش هاست: در این معماری از منظر نشانه شناسی چه نوع نشانه هایی به کاررفته است؟ کدام یک از این نشانه ها کاربرد بیشتری داشته اند؟ چه ارتباطی بین استفاده از نشانه ها و عملکرد بنا وجود دارد؟ در این پژوهش از مطالعات اسنادی و کتابخانه ای جهت گردآوری اطلاعات و از روش دلفی برای اعتبارسنجی نشانه های به دست آمده استفاده گردید. سپس از روش مشاهده میدانی و مطالعات اسنادی برای بررسی نشانه ها در آثار معماری استفاده شده است. بدین منظور نمایه ها، شمایل ها و نمادهای به کاررفته در آثار معماری سبک معماری نوگرای ایران با استفاده از نشانه شناسی پیرس موردبررسی قرار گرفت و داده ها با استفاده از روش های توصیفی- تحلیلی تحلیل شد. نتیجه آن که در معماری نوگرای ایران به وفور از نشانه ها استفاده شده است. در طراحی نمونه های موردی از نشانه شمایلی تصویری یا همان استعارات تاریخی بیشترین استفاده شده است که عمدتاً استعارات محسوس و برداشت انتزاعی از فرم ها، سبک ها و عناصر معماری گذشته ایران است. در میان عملکردهای بررسی شده، بناهای یادمانی (آرامگاهی و غیر آرامگاهی) بیش از سایر آثار از نشانه ها استفاده کرده اند.