زهرا قاسمی سوته

با هدف مراقبت از سلامت مادر و جنین، طرح سقط درمانی در سال 1384 توسط ۴۰ نفر از نمایندگان به تصویب مجلس شورای اسلامی رسید. این مصوّبه اشکالاتی دارد که نقد، تفسیر، تصحیح آن را ضروری می نمود و در قانون جدید، مورد توجه قرار گرفت. از دلایل اصلی ارائه این طرح، جلوگیری از سقط های غیر قانونی و ادامه بارداری های خطرناک برای مادران و به وجود آمدن نوزادان ناقص الخلقه و دارای ناهنجاری های ژنتیکی، به جهت رهایی از دشواری ها و مشکلات ناشی از آن برای این فرزندان، خانواده و جامعه در جنبه های مختلف بخصوص از نظر اقتصادی بود. بررسی های انجام شده در سطح بین المللی نشان می دهد که ممنوع کردن سقط جنین، موجب کاهش میزان آن نشده و قوانین نه تنها نتوانسته اند موجب توقّف این عمل شوند، بلکه در افزایش مرگ و میر زنان در اثر سقط های غیرمجاز مؤثّر بوده اند. در مقاله حاضر اشکالات فقهی و حقوقی قانون سقط درمانی جنین، و قواعد ثانویّه فقهی همچون لاضرر، لاحرج به روش توصیفی - تحلیلی مورد ارزیابی قرارگرفته است.

طرح غربالگری جنینی باهدف مراقبت از سلامت مادر و جنین، از سال 1384ش تصویب و اجرایی شد. مسئله اصلی این طرح، موضوع جلوگیری از ادامه بارداری های خطرناک برای مادران و جلوگیری از به وجود آمدن نوزادان ناقص الخلقه برای رهایی خانواده و جامعه از مشکلات این فرزندان در جنبه های مختلف به ویژه ازنظر اقتصادی است. این پژوهش، به روش توصیفی- تحلیلی به نگارش درآمده است. بر اساس نتایج و یافته های این پژوهش و آمارهای موجود، این آزمایش ها و سونوگرافی ها، با خطاهای فراوانی روبه رو بوده که موجب سقط جنین و کاهش جمعیت شده است. جنین از زمان انعقاد نطفه، دارای حیات، و به تبع دارای حقوق و کرامت انسانی است تا جایی که دعا در حق او مستجاب است. ازاین رو، اسقاط عمدی جنین جایز نیست و از بین برنده آن، بر اساس سن جنین، محکوم به پرداخت دیه می گردد. براین اساس، غربالگری جنین، با چالش های فقهی- حقوقی مواجه است. درنتیجه، ممنوع کردن سقط جنین، موجب کاهش میزان آن نشده است و قوانین نه تنها نتوانسته اند موجب توقف سقط شوند؛ بلکه در افزایش مرگ ومیر زنان در اثر سقط های غیرمجاز موثر بوده و این مطلب، مورد اذعان بررسی های بین المللی است. بر همین اساس در مقاله حاضر، ممنوعیت ها و محدودیت های غربالگری جنینی و اشکالات فقهی و حقوقی قانون سقط درمانی جنین، و قواعد ثانویه فقهی همچون لاحرج و... مورد ارزیابی قرار گرفته است.