مهدی اوریا

هیدروپلیتیک بررسی نقش آب در روابط کشورها در چهار مقیاس محلی، ملی، منطقه ای و جهانی است. کشور ایران با دارا بودن 26 رودخانه مرزی و وابستگی حدود 30 درصدی جمعیت کشور به آب حوضه های آبریز مشترک، جزء کشورهایی است که به شدت تحت تأثیر تحولات و تغییرات هیدروپلیتیکی در جهان قرار دارد. در این میان امنیت مناطق مرزی، به دلیل قرار گرفتن در مناطق پیرامونی و همچنین وابستگی شدید به آب رودخانه های مرزی بیشتر تحت تأثیر قرار می گیرد. بنابراین پژوهش حاضر با روش کیفی و رویکرد توصیفی - تحلیلی و با به کارگیری روش های دلفی، تحلیل ماتریس متقاطع (Micmac) و با استفاده از نرم افزار ArcGis، به بررسی هیدروپلیتیک رودخانه های مرزی کشور، شاخص ها و مؤلفه های تأثیرگذار بر آن و همچنین شاخص های ریسک و راهبردی پرداخته است.با استفاده از منابع کتابخانه ای و همچنین بهره گیری از تکنیک دلفی و اجرای روش پرسش نامه بیش از 50 شاخص تأثیرگذار بر هیدروپلیتیک رودخانه های مرزی شناسایی شد که در مرحله دوم و سوم دلفی نهایتاً  31 عامل مورد تأیید قرار گرفت. با تشکیل تیم خبرگی و مشورت با اساتید این 31 عامل در پنج بُعد «عوامل طبیعی، عوامل انسانی، عوامل ژئوپلیتیکی، عوامل نظامی و عوامل ژئواکونومیکی» دسته بندی شدند. نتایج حاصل از تحلیل ماتریس متقاطع در نرم افزار میک مک نشان دهنده شاخص های تأثیرگذار، تأثیرپذیر، هدف، مستقل، نتیجه و به خصوص شاخص های ریسک در هیدروپلیتیک رودخانه های مرزی ایران بوده است که در این میان شاخص های هدف و به خصوص شاخص های ریسک، شاخص های راهبردی مهم هستند. بنابراین نتایج حاصل از پژوهش نشان می دهند که؛ نیاز به آب آشامیدنی رودخانه های مرزی، بیکاری و مهاجرت به دلیل کمبود آب در مناطق حوضه های آبریز مشترک، روابط کشورهای پیرامون تحت تأثیر حوضه های آبریز، وجود جمعیت فراوان مردم در حوضه های آبریز مشترک، ساخت سد و معادن در کشورهای بالادست، موقعیت دفاعی و نظامی رودخانه های مرزی ایران، بهره برداری سیاسی و ژئوپلیتیکی از آب توسط کشورهای بالادست و فعالیت گروه های اشرار و تروریستی در کشورهای بالادست مهم ترین شاخص های ریسک در هیدروپلیتیک رودخانه های مرزی ایران هستند.

هدف: دانشگاه های افسری به عنوان مرکز تعلیم و تربیت افسرانی که در آینده ای نزدیک فرماندهان و مسئولان ارتش جمهوری اسلامی ایران هستند، بخشی از حفظ و صیانت منافع این سازمان در گرو بینش و تحلیل صحیح این افسران از منابع خبری است. ازاین رو هدف از این تحقیق تعیین عوامل مؤثر بر سواد رسانه ای دانشجویان دانشگاه های افسری ارتش جمهوری اسلامی ایران می باشد. روش شناسی: این تحقیق از نظر هدف کاربردی و روش آن آمیخته (کیفی- کمی) است که عوامل مؤثر بر سواد رسانه با ابزار مصاحبه با 8 نفر از خبرگان حوزه رسانه در ارتش جمهوری اسلامی ایران احصاء گردید. یافته ها: عوامل مؤثر بر سواد رسانه در 2 بعد، تولید محتوا با مؤلفه های: 1. محتوای رسمی، 2. محتوای غیررسمی و بعد دوم، مصرف محتوا، با 1. شناخت رسانه، 2. تفکر انتقادی و 3. مواجهه با رسانه احصاء و دسته بندی شدند. نتیجه گیری: نتایج یافته ها بخش کیفی در شکل ارائه فرضیات منعکس و در نرم افزار Smart pls، پس از تأیید روایی و پایایی مدل درونی و بیرونی در جامعه کمی مورد آزمون قرار گرفتند و یافته های حاصل از آزمون مسیر نیز نشان داد محتوای رسمی با ضریب مسیر 0.830، محتوای غیررسمی با ضریب مسیر 0.772، شناخت رسانه با ضریب مسیر 0.786، تفکر انتقادی با ضریب مسیر 0.864 و مواجهه با رسانه با ضریب مسیر 0.830، بر سواد رسانه ای دانشجویان دانشگاه های افسری ارتش جمهوری اسلامی ایران تأثیرگذارند.