محمدرضا حاتمیان

در این نوشتار، اهمیت سامانه های سایبان در بهبود نور روز و راحتی بصری در کلاس درس بررسی شده و پیکربندی های مختلف سامانه های سایبان برای شناسایی مؤثرترین راه حل ها جهت افزایش توزیع نور مفید در طول روز و کاهش تابش خیره کننده از طریق مقایسه با حالت بدون سایبان و همچنین با یکدیگر مورد سنجش قرار گرفت. 578 مدل سامانه سایبان شبیه سازی شد که لوور های افقی و طاقچه های نوری با پارامترهای مختلف مورد بررسی قرار گرفتند. پارامترهای مورد بررسی، عمق و زاویه سایبان ها، تعداد پر ه ها و فاصله آن ها از هم در لوور های افقی است و در این میان فاصله سایبان از پنجره و WWR ثابت در نظر گرفته شد. معیارهای ارزیابی برای روشنایی شاخص های UDI، ASE و sDG است؛ پس از بررسی این سه شاخص DGP هر مدل منتخب بررسی شد تا میزان خیرگی هر مدل سایبان مشخص شود. از نرم افزار راینو و پلاگین گرس هاپر برای تغییرات هندسی در سایبان ها استفاده و شبیه سازی نور روز با استفاده از نرم افزارهای Radiance، با پلاگین های لیدی باگ و هانی بی در محیط گرس هاپر انجام شد. در حالت کلی تمامی سایبان ها باعث بهبود آسایش بصری در کلاس درس می شوند ولی لوور های افقی دارای بالاترین مقدار UDI برابر 98٪ هستند. تمامی سایبان های موردمطالعه باعث بهبود sDG شدند اما بیشترین بهبود در ترکیب طاقچه های نوری با لوور های افقی دیده می شود و باعث کاهش میزان UDI می شود. افزایش زاویه سامانه های سایبان، راحتی بصری را افزایش می دهد. بااین حال، با افزایش هم زمان عمق و زاویه سامانه های سایبان، نور روز مفید کاهش می یابد که منجر به کاهش راحتی بصری می شود. افزایش تعداد پره ها در لوور های افقی راحتی بصری را افزایش نمی دهد. ترکیب طاقچه نوری و لوور افقی با توجه به تمامی شاخص ها عملکرد بهتری را دارد و در بین این نوع سایبان، طاقچه نوری با عمق داخلی و خارجی 5/0 متر و تعداد لوور افقی 2 با عمق 3/0 متر دارای عملکرد بهتری است.

 انتخاب رنگ به عنوان یک عنصر کالبدی مهم در فضای اجرایی معماری مسکونی امروز ایران از مدل های پژوهش شده علمی پیروی نمی کند. در این راستا سلایق دست اندرکاران ساختمان سازی مانند کارفرمایان، سرمایه گذاران، سازندگان، سوداگران، معماران و عرف و هنجارهای جامعه بیشترین نقش را ایفا می کنند. موضوع رنگ در معماری از منظرهای مختلف قابل پژوهش است که در این نوشتار از منظر توجه به مبانی نظری حکمت طبیعیات مورد توجه قرار گرفته است. حکمت طبیعیات یکی از سه شاخه اصلی حکمت است که به امور طبیعیه یا پدیده هایی که شامل ماده و زمان می شوند می پردازد. مبانی و احکام حکمت طبیعیات در طب سنتی ایران، به ویژه در آثار به جامانده از ابن سینا، به موضوعاتی مانند ویژگی های محیط و کالبد آن می پردازد و از این منظر می تواند به عنوان مبانی نظری کاربردی در ویژگی های عناصر کالبدی محیط مانند رنگ مورد استفاده و استناد قرار گیرد. ارتباط معماری و حکمت طبیعیات در حدود یک دهه اخیر مورد توجه پژوهشگران معماری و شهرسازی قرار گرفته است. هدف این نوشتار پیشنهاد مدلی کاربردی برای انتخاب رنگ در فضاهای خانه امروز ایران است؛ چراکه از منظر طب سنتی در حکمت طبیعیات تاکنون پژوهشی صورت نگرفته است. پرسش اصلی این است که براساس مبانی نظری حکمت طبیعیات رنگ فضاهای مسکونی مبتنی بر چه شاخصه هایی انتخاب می شده است؟ روش پژوهش کیفی و در حوزه مبانی، مبتنی برتحلیل محتوای متون مرتبط با حکمت طبیعیات در طب سنتی و استخراج شاخصه های انتخاب رنگ در فضاهای معماری مسکونی به صورت عام و در فضای خواب به صورت خاص پرداخته و جهت رسایی مبانی نظری، این شاخصه ها را در تعدادی از خانه های تاریخی شهر کاشان به عنوان مصداق جست وجو می نماید. یافته ها نشان می دهد که رنگ به عنوان یک عنصر مهم کالبدی دارای مزاج بوده و می تواند با ایجاد تعادل نسبی بین مزاج مکان طبیعی یا طبیعت و مزاج فعالیتی که در عملکردهای فضایی مانند فضای خوابیدن رخ می دهد، موجب تعادل مزاج مکان مصنوع یا معماری شود و با این شاخصه می توان رنگ فضا های خانه را انتخاب نمود. یافته های نظری پژوهش در چند مصداق از خانه های تاریخی شهر کاشان نیز مشاهده شد.