بررسی ظرفیت روشنفکری دینی متأخر ایران در تحقق تربیت شهروندی مدرن(مقاله علمی وزارت علوم)
منبع:
علوم تربیتی سال ۲۳ پاییز و زمستان ۱۳۹۵ شماره ۲
77 - 104
حوزه های تخصصی:
روشنفکری دینی به عنوان محصول رویارویی دین با مدرنیته، یکی از رویکردهای مناقشه انگیز و پرنفوذ چند قرن اخیر دنیای اسلام است. این رویکرد در ایران نیز به یکی از مباحث مهم و جنجال برانگیز میان اندیشمندان تبدیل شده و جهت گیری های بعضاً متفاوتی را تجربه کرده است. این جهت گیری ها سبب شده است تا روشنفکری دینی ایران در قالب موج های متفاوتی نام گذاری گردند. ”احیاگری اسلامی“، ”اسلامی سازی دانش“ و ”جریان متأخر“ آن با جهت گیری معرفت شناسانه و فلسفی از جمله این موج هاست. جریان متأخر روشنفکری دینی ایران بر این ادعاست که می تواند دین را با مدرنیته و عناصر آن ازجمله شهروندی، سازگار کند. نوشتار حاضر باهدف بررسی امکان سازگاری دین و شهروندی مدرن از چشم انداز جریان متأخر روشنفکری دینی، می کوشد تا به این پرسش پاسخ دهد که امکان و ظرفیت این جریان را در سازگاری با شهروندی مدرن چیست و سپس تربیت شهروندی متناسب با مفروضات این جریان را ترسیم کند. پژوهش حاضر در زمره پژوهش های کیفی قرار می گیرد و برای رسیدن به هدف خود از روش توصیفی-تفسیری، سود می جوید. یافته های این پژوهش نشان می دهد که این جریان فکری با پیش فرض ها و اصولی که دارد و نیز با طرح اولویت معرفت شناسی بر هستی شناسی در بسیاری از موارد توانسته است با مفروضات مدرنیته و شهروندی مدرن خود را سازگار کند و تحقق تربیت شهروندی مدرن را ممکن سازد، امّا در پاره ای از مسائل به توافق دست نیافته است.