فاطمه بیرانوند

فعالیت های سیاسی زنان در ایران از همان آغاز مشروطه با محرومیت از حق رأی در حاشیه قرار گرفت. شرایطی که پس از شهریور 1320 و در نتیجه خلأ دیکتاتوری پهلوی اول و بی تجربگی شاه جوان و مداخله قدرت های بزرگ پدید آمد، راه را برای حضور و پیدایش جریان های سازمانی جدید با رویکردهای متفاوت مذهبی، ملی و کمونیستی و سوسیالیستی باز کرد. یکی از این سازمان ها و جریان ها، «تشکیلات دموکراتیک زنان» وابسته به حزب توده بود که همراه و همسو با سازمان های دیگر به نام دفاع از حقوق زنان موجودیت یافت. این پژوهش با رویکردی توصیفی-تحلیلی و با استفاده از روش کیفی تحلیل اسناد تاریخی، به بررسی جایگاه و کارکرد تشکیلات یادشده می پردازد تا نقش این سازمان و فعالیت های زنان توده ای را در عرصه های سیاسی و اجتماعی توصیف، تفسیر و تبیین کند. دو پرسش پژوهش عبارت اند از: 1. این سازمان چه اهدافی را دنبال می کرد؟ 2. در رسیدن به آنها تا چه اندازه موفق بود؟ در فرضیه پژوهشی بیان می شود که شکل گیری سازمان دموکراتیک زنان متأثر از تلاش حزب توده برای نفوذ در ساختار اجتماعی ایران و استفاده از ظرفیت های جامعه زنان در جهت تحقق اهداف سیاسی خود بود؛ ازاین رو، با پرداختن به مسائل سیاسی به جای مسائل و مشکلات عمومی زنان و به ویژه بی توجهی و مقابله با سنت های دینی و عرفی جامعه، از دستیابی به موفقیتی پایدار باز ماند. این پژوهش با روشن ساختن مشارکت سیاسی بخشی از جامعه زنان ایرانی در دوره 1332-1320، نشان می دهد که در پیش گرفتن خط فکری حزب توده توسط تشکیلات دموکراتیک زنان و در نتیجه برانگیختن مخالفت گروه های سنتی و مذهبی جامعه از یک سو و حاکم شدن دوباره اختناق سیاسی از سوی دیگر، این سازمان را در پیگیری هدف های خود ناکام ساخت.

تنبلی اجتماعی به عنوان «کاهش قابل ملاحظه تلاش افراد در کارهای گروهی در مقایسه با انجام همان کار به صورت انفرادی» تعریف شده است. با توجه به این مسئله، هدف مقاله حاضر بررسی و شناسایی عوامل مؤثر بر تنبلی اجتماعی در سطح خرد، میانه و کلان و ارائه راهکارهای لازم برای آن در جامعه می باشد. برای این منظور، با استفاده از داده های پیمایشی در بین 400 نفر از کارمندان دو شهر یزد و خرم آباد به بررسی عوامل تأثیرگذار پرداخته می شود. برای تحلیل داده ها از رگرسیون چند گانه استفاده شده است. یافته ها نشان می دهد که نبود انگیزه پیشرفت و غضب اخلاقی در سطح خرد و بیگانگی سیاسی و عام گرایی در سطح کلان با 0.48 درصد تبیین، مهم ترین تبیین کننده های تنبلی اجتماعی در این پژوهش می باشند.