سکینه کریم پور بارکوسرایی

از ابتدای شکل گیری تصوف اسلامی همگام با مردان، زنانی در اقصی نقاط مناطق اسلامی در چار چوب دین و مذهب آمیخته با حبّ الهی بالیدند و به مقامات و کرامات فراوان دست یافتند. سرآمد همه آنان رابعه عدویه است. به عارفان زن در سده های نخستین چون رابعه عدویه بیشتر توجه شده است. لذا تحقیق و پژوهش در زمینه بانوان عارفه عصر چون بانو امین به فراموشی سپرده شده است. مسئله ای که اینجا مطرح می گردد بررسی جایگاه هنر اسلامی و عرفانی در آثار و بقعه بانو امین و چگونگی بازتاب آن در هنر گرافیک است. پژوهش حاضر به روش توصیفی و تحلیلی و با تکیه بر داده های منابع کتابخانه ای انجام شده است. یافته های پژوهش حاکی از این است که عرفان اسلامی یکی از مضامین مورد توجه در هنر اسلامی است. از سوی دیگر، آرامگاه ها و خانقاه های صوفیان در نوع خود تجلی گاه هنر اسلامی بوده است. بازشناسی بن مایه های هنر اسلامی در اندیشه عرفانی بانو امین و بقعه وی نقش مهمی در آگاهی از ارتباط هنر اسلامی و عرفان دارد. اهداف پژوهش: بازشناسی منابع در حوزه شناخت الگویی شخصیت های عرفانی زنان عارف در عصر معاصر. بررسی ارتباط هنر اسلامی و معماری بقعه بانو امین. سؤالات پژوهش: مؤلفه های عرفانی بانو امین در دو بُعد عرفان نظری و عملی چیست؟ هنر اسلامی چه بازتابی در بقعه بانو امین داشته است؟

عرفان معرفتی است مبتنی بر حالتی روحانی و توصیف ناپذیر که در آن حالت، برای انسان این احساس پیش می آید که ارتباطی مستقیم و بی واسطه با وجود حق تعالی یافته است؛ این احساسات البته حالتی است روحانی، ورای وصف و حد که در طی آن عارف ذات مطلق را نه به برهان، بلکه به ذوق و وجدان درک می کند. سیّده نصرت بیگم امین مشهور به بانو امین (1265-1362ش) از جمله عارفان زن شیعه ایرانی می باشد که از همان اوان جوانی با قرآن و حکمت و عرفان آشنا بود و سرانجام به مقام اجتهاد رسید و نزد اساتید زمان بر آموزه های خود افزود؛ بانو امین در رویکرد عرفانی خود از عارفان نامی همچون ملاصدرا ، ابن عربی ، خواجه عبدالله انصاری و فیض کاشانی مفاهیم بنیادین اسفار اربعه، مراتب یقین و استعاذه، طریقت سالک و سلوک الی الله، و معرفت نفس را الهام گرفت. در این جستار ادبی، نگارندگان با روش توصیفی- تحلیلی به بررسی تطبیقی میزان تأثیرپذیری بانو امین از ملاصدرا ، ابن عربی ، خواجه عبدالله انصاری و فیض کاشانی خواهند پرداخت.