محمدحسین حق شناس

زمینه و هدف: به طور کلی میل و رفتارجنسی در دوره نوجوانی نسبت به دوره های دیگر رشد بیشتری دارد و از آنجائی که میل جنسی کارکرد لذت آوری دارد، و با توجه به اینکه امروزه صنعت سکس و شاخه های مرتبط با آن رشد فزاینده و دسترسی به تکنولوژی های نوین به ویژه اینترنت نیز موجب تسریع این روند شده است، می تواند نوجوان را به هر دلیل در معرض آسیب روحی و روانی قرار دهد. لذا هدف این پژوهش بررسی زیرساخت های درونی سازی و صیانت خویشتنداری جنسی ویژه نوجوانان مبتنی بر منابع اسلامی بود. روش پژوهش: نوع این تحقیق از لحاظ هدف، کاربردی و از نظر نحوه جمع آوری مؤلفه ها، با در نظر گرفتن خانواده متون دینی، مؤلفه های درونی سازی و صیانت خویشتنداری جنسی با هدف تنظیم رفتار نسبت به هیجانات جنسی استخراج و آموزه های اسلامی و روانشناختی مرتبط با خویشتنداری جنسی از روش توصیفی- تحلیلی بررسی شد. یافته ها: نتایج نشان داد که با توجه داشتن به عقل اخلاقی به هنگام مواجهه با تحریکات جنسی و بالا بردن توانمندی های روانشناختی نوجوان در معرکه های جنسی و فشار درونی آن، از جمله مباحثی است که مورد تأکید قرار گرفته اند. عناصر مرتبط با درونی سازی و صیانت خویشتنداری ویژه دوران نوجوانی که از آموزه های اسلامی و روانشناختی استخراج شد، عبارتند از: 1. کسب مهارت مهارگری از طریق بی توجهی کردن به محرک های درونی، بالا بردن توان بازداری رفتاری، تأخیر در کامرواسازی و مقاومت در برابر وسوسه؛ 2. افزایش ظرفیت مهارگری با ابزارهای روانشناختی همچون صبر و تاب آوری و آینده نگری مثبت و 3. ایجاد محبت و مهرورزی با حفظ عزت نفس، خدادوستی، دیگردوستی و ارتباط معنوی با خداوند، می باشند. نتیجه گیری: این پژوهش با توجه به خلأ موجود در زمینه تنظیم فردی رفتارجنسی با تأکید بر درونی سازی و صیانت خویشتنداری جنسی بر اساس متون اسلامی به تبیین و شناسایی عناصر و زیرساخت آن می پردازد.

پژوهش حاضر با هدف تدوین مداخله آموزشی مبتنی بر الگوی تنظیم رفتار جنسی با رویکرد اسلامی در افزایش خویشتن داری جنسی پسران انجام شده است. بدین منظور اهداف، فنون و تکالیف این مداخله طراحی شد. برای بررسی روایی محتوای مداخله، نظر کارشناسان مورد استفاده قرار گرفت. در بررسی کارآمدی مداخله آموزشی، از یک طرح آزمایشی تک آزمودنی با خط پایه چندگانه و نمونه سه نفری شامل پسران نوجوان استفاده شد. فنون و تکالیف مداخله آموزشی مبتنی بر الگوی تنظیم رفتار جنسی با رویکرد اسلامی، در دوازده گام به دست آمد. روایی محتوای طرح نما نیز برای تمامی راهبردها، اهداف عملیاتی، فنون و تکالیف در اظهار نظر نُه کارشناس تأیید شد. در طرح آزمایشی تک آزمودنی، یافته ها نشان داد که هر سه مُراجع با شروع مداخله، روند افزایشی و روبه بهبودی را در مقیاس خویشتن داری جنسی (57 درصد) نشان دادند. میزان 86 درصد داده غیرهمپوش مربوط به تحلیل دیداری در مقیاس خویشتن داری جنسی برای هر سه مراجع نشان داد که مداخله طراحی شده، از کارآمدی برخوردار است. نتیجه این پژوهش نشان می دهد که طرح نمای درمانی مبتنی بر الگوی تنظیم رفتار جنسی با رویکرد اسلامی، مداخله ای آموزشی است که در افزایش خویشتن داری جنسی تأثیر دارد.