غلامحسین مرادی

صنعت گردشگری از بزرگ ترین منابع رشد و توسعهٔ اقتصادی در هر منطقه است و رشد سریع آن تغییرات فراوانی را در پی دارد. برای بیان نقش و اهمیت گردشگری و تبدیل آن به ارزش های پولی لازم است جاذبه های گردشگری با استفاده از روش های مناسب ارزش گذاری شوند. در مطالعهٔ حاضر، ارزش تفریحی باغ دولت آباد یزد با استفاده از روش ارزش گذاری مشروط برآورد شده و عوامل مؤثر در تمایل به پرداخت بازدیدکنندگان برای بهبود وضعیت و حفاظت از این باغ نیز با استفاده از الگوی لاجیت بررسی شده است. به این منظور، ابتدا حجم نمونه براساس روش کوکران تعیین شد و سپس داده ها ازطریق پرسش نامه و مصاحبهٔ حضوری جمع آوری شدند. نتایج نشان داد که متغیرهای «درآمد ماهیانه»، «شغل»، «تحصیلات»، «وسایل حمل و نقل» و «حداکثر مبلغ پیشنهادی» تأثیر معنی داری در تمایل به پرداخت افراد دارند، اما متغیرهای «سن»، «جنسیت»، «فصل های بازدید» اثر معنی داری ندارند. همچنین، براساس محاسبات انجام شده، متوسط تمایل به پرداخت برای هر بازدیدکننده به منظور حفاظت و بهبود وضعیت باغ دولت آباد 80300 ریال در ماه است و ارزش تفریحی سالانهٔ آن 11842میلیون برآورده شد که نشان دهندهٔ اهمیت بالای این باغ برای بازدیدکنندگان است. همچنین، نتایج بیانگر آن است که روش ارزش گذاری مشروط یکی از روش های کارا برای ارزش گذاری اقتصادی خدمات غیربازاری در حوزهٔ گردشگری است.

گردشگری یکی از پدیده های اقتصادی مهم عصر حاضر است که یکی از منابع مهم رشد اقتصادی قلمداد می شود. با توجه به نقش گسترش گردشگری در رونق اقتصادی و میزان تأثیر آن در هر بخش اقتصادی، در پژوهش حاضر، به برآورد میزان هزینه هر گردشگر در هر بخش اقتصادی استان یزد و میزان تأثیرگذاری کوتاه مدت هر گردشگر ورودی به باغ در هر بخش اقتصادی استان پرداخته شده است. بدین منظور، برآوردها با استفاده از مدل داده – ستانده منطقه ای و روش سهم مکانی خاص صنعتی فلگ (SFLQ) محاسبه شد. یافته های این پژوهش حاکی از آن است که اثر کل حاصل از صنعت گردشگری باغ دولت آباد در اقتصاد استان در 1395 برابر با ۸۱/۱۹۸۲۵۲میلیون ریال است که این مقدار شامل اثر مستقیم و غیرمستقیم هر گردشگر در تولید هر بخش اقتصادی استان است و، از 20 بخش اقتصادی، سه بخش «سایر خدمات»، «صنایع محصولات غذایی، آشامیدنی و دخانیات» و «حمل و نقل» بیشترین اثر تولیدی ناشی از ورود گردشگران را به خود اختصاص داده است. با توجه به نتایج حاصل از این پژوهش، روش داده - ستانده یکی از روش های کارآمد برای تحلیل آثار محیط زیستی و گردشگری فعالیت های اقتصادی است. همچنین، نتایج نشان می دهد، با شناسایی جایگاه و میزان اثربخشی هرکدام از جاذبه های گردشگری، امکان اجرای درست برنامه ریزی های مناسب فراهم خواهد شد که این امر به طور خودکار به توسعه سایر بخش های این صنعت نیز منجر خواهد شد.

از آنجایی که پژوهش در زمینه ارزش گذاری اقتصادی جاذبه های گردشگری می تواند گامی بسیار موثر در پیش بینی نیازها و رفع کمبودها و توسعه گردشگری باشد، لذا پژوهش حاضر با هدف برآورد ارزش اقتصادی باغ نمیر استان یزد با استفاده از روش هزینه سفر فردی انجام شده است. در این پژوهش تابع تولید هزینه سفر بر اساس فرم نیمه لگاریتمی و با استفاده از روش رگرسیون حداقل مربعات معمولی (OLS) برآورد شد. بر اساس نتایج، متغیرهای هزینه سفر و مدت زمان رسیدن به مقصد از عوامل موثر بر تعداد بازدیدهای سالانه هستند. به گونه ای که با افزایش یک واحد در هزینه سفر و مدت زمان رسیدن به باغ، تعداد بازدیدها به ترتیب 001/0 و 5850/0 درصد کاهش می یابد. با توجه به نتایج، مازاد مصرف کننده در هر بازدید 21 هزار ریال و کل متوسط ارزش تفریحی خانوار در سال 913 هزار و 500 ریال برآورد شد.