محمدحسین قربانی زواره

بررسی و تحلیل تحولات کشورهای منطقه بالتیک حکایت از آن دارد که روسیه، علاوه بر ابزارهای سنتی فشارهای اقتصادی و نظامی، برای مشروعیت بخشیدن به منافع خود -در فضای پس از اتحاد جماهیر شوروی- به مرور نفوذ خود را از طریق ابزارهای قدرت نرم در چارچوب استراتژی منجمد در محیط جنگ شناختی گسترش داده است. درنتیجه؛ اقلیت بزرگ روسی زبان قادرند بازیگران مؤثری در جهت دهی سیاست های پُر ابهام و البته خصمانه کرملین به شمار آیند. هدف اساسی روسیه از ارائه ابزارهای این نوع قدرت بر پایه تحقیقات و توصیه های اندیشمندانی همچون جوزف نای، دکترین پریماکوف و نظریه گراسیموف پیش می رود و به همین دلیل؛ مقاله پیش رو تلاش دارد تا با تجزیه وتحلیل دقیق و کیفی روش های عمومی و رایج علمی همچون: استنتاج، مقایسه، تشبیه، توصیف، توضیح و ترکیب بهره گرفته و از شاخص های کلیدی ازجمله؛ نقش کلیدی رسانه های اجتماعی، سازمان ها و نهادهای دولتی و خصوصی، دیپلماسی، ایدئولوژی، قانون و اقتصاد آن را در جعبه ابزار جنگ شناختی ارائه دهد، بنابراین در مقاله حاضر بینشی از ماهیت قدرت فریب و ابهام بخشی روسیه ارائه می شود و درعین حال تلاش دارد تا منافع واقعی فدراسیون روسیه را در بخش های بعدی پژوهش مورد بحث بررسی بیشتر قرار دهد. اکنون در بیان مسئله و چالش اصلی این پژوهش می توان گفت؛ قدرت نرم به منافع چندگانه روسیه در فضای پس از اتحاد جماهیر شوروی مشروعیت آشکاری بخشیده و تلاش دارد با به کارگیری ابزارها و اقدامات خاص در این راستا، از بازیگران و اهداف تعیین شده امتیازات موردنیاز را دریافت کند. در ادامه؛ این احتمال وجود دارد مزیت چنین نفوذی، منجر به مخالفت مؤثر و جدی ایالات متحده در بین سایر جوامع و حاکمیت ها، شبیه به روسیه نیز شود.

پژوهشگران متعددی تروریسم را به عنوان یک بحران مهم و تأثیرگذار در عصر معاصر در نظر گرفته اند، هرچند که تروریسم همیشه دلالت بر وضعیتی بحرانی حداقل برای برخی افراد یا برخی بخش های جامعه داشته است. اگر تروریسم را به عنوان یک بحران فرض کنیم، باید بپرسیم که آیا وجود گروه های تروریستی، حمله ی تروریستی یا اثرات ثانوی آن بحرانی برپا خواهد کرد یا خیر. همچنین این نکته را هم باید در نظر گرفت که تروریسم به خودی خود یک بحران نیست؛ بلکه تنها، وضعیت هایی بحرانی را برای جامعه، دولت ها، برای رسانه ها و مخاطبانشان به وجود می آورد. معمولاً تمرکز اصلی در پژوهش های متداول ارتباطات بحران بر سازمان های خصوصی و تلاش هایشان جهت بازیابی اطمینان گروهی ذی نفع است. در اینجا وضعیت متفاوت است. هدف اولیه ی تروریست ها به خدمت گرفتن اعضای جدید نیست؛ بلکه پراکندن  ترس و سوءظن در جامعه است. رسانه ها به سهم خودشان علاقه مند به کسب و حفظ اعتماد و علاقه ی مخاطبانشان هستند. چنانچه بحران به عنوان وضعیتی تهدیدآمیز با تأثیری بالا در سطح احساسی و سازمانی، به عنوان اختلالی در جریان عادی زندگی روزانه تعریف شده باشد، باید نمایان سازیم که وجود گروه های تروریستی همیشه به طور واضحی یک بحران به حساب نمی آید. تنها شکل هایی مسلّم هستند که بحران به وجود می آورد یعنی زمان هایی که گروه تروریستی فعالانه دست به حملات تروریستی زده، اعلام کنش کرده و یا پروپاگاندایی را پخش می کند که ممکن است مقیاس بزرگی را تحت تأثیر قرار دهد. رسانه ها باید به گزارش پیرامون چنین وضعیت های بحرانی ای بپردازند. آن ها می توانند این کار را به روش های گوناگونی انجام دهند: تمرکز بر رویداد، مصاحبه با قربانیان و یا اختصاص فضایی از خود برای توصیف علل و مقتضیات سیاسی ای که یک گروه تروریستی در آن به وجود می آید. پژوهشگران با توجه به تعداد مقالات و برجسته سازی هایی که رسانه ها پیرامون حملات تروریستی داشته اند، رابطه ی بین تروریسم و رسانه ها را  تحت عنوان ((هم زیست گرایانه)) یا ((طفیلی وار)) توصیف می کنند.

نیاز به درک و شناخت چالش عدم یک سیستم مدرن برای حل مشکلات امنیتی اروپا و همچنین توسعه مکانیزم های جدید قابل اعتماد در زمینه امنیت درون منطقه ای با مشارکت اتحادیه اروپا و روسیه به یک موضوع مهم و حیاتی در قرن کنونی تبدیل شده است. بررسی ها نشان می دهد، سیستم امنیتی اروپا دیگر مبتنی و همچنین وابسته بر توازن سنتی قدرت های بزرگ نیست. مقاله پیش رو در ابتدا چگونگی تحول سیستم امنیتی اروپا در دوران پس از رویارویی های مستقیم و البته غیرمستقیم با روسیه را بررسی می کند و سپس در گام دوم؛ اینکه چگونه این روندها بر نقش و جایگاه فدراسیون روسیه در معماری امنیتی پس از جنگ سرد تأثیر گذاشته است؛ که از طریق مطالعات کتابخانه ای و توصیفی به آن می پردازد. در ادامه این مقاله نشان می دهد که جایگاه روسیه به عنوان یک قدرت بزرگ پس از فروپاشی اتحاد جماهیر شوروی در ساختار نظام امنیت پان- اروپایی از سال 1991 و در منطق نگه داشتن این کشور در خارج از اتحادیه کاملاً منطبق و همسو با اقدامات هیبریدی آن قرار دارد. تفاوت های استراتژیک جدید در اعمال سیاست غرب تنها ابزارهای مدرنیزه شده به شمار می روند که تعیین فاصله؛ بین (ایالات متحده، ناتو و اتحادیه اروپا از روسیه) را تنظیم می کنند.