اسحاق رضازاده

با وجود کلیت یگانه باغ ایرانی، تنوعاتی در آن دیده می شود که بنا به شرایط مختلفِ بستر طبیعی باغ به وجود آمده است. یکی از مسائلی که در مطالعه باغ ایرانی با آن مواجه می شویم، تغییر شکل و موقعیت استقرار عمارت اصلی در برخی باغ های شمال ایران است که اگرچه ساختار مشابهی با باغ های فلات مرکزی دارند اما در این موضوع با آن کلیت یگانه متفاوت هستند. این مقاله با بررسی باغ های شمال ایران در پی پاسخ به این سؤال است که چشم انداز درک شده از نظرگاه به محیط پیرامون، چگونه بر نظام استقرار معماری و ساختار فضایی عمارت اصلی باغ های شمال ایران تأثیر می گذارد؟ فرضیه پژوهش این است که علاوه بر ساختار هندسی باغ و ویژگی های توپوگرافیک زمین، چشم انداز محیط پیرامون باغ نیز بر تعیین موقعیت استقرار عناصر معماری و ساختار فضایی عمارت اصلی باغ های شمال ایران نقش دارد. پژوهش حاضر با هدف شناخت باغ های شمال ایران، ترکیبی از روش های تاریخی و مطالعه بین موردی را مناسب یافته است که با کمک اسناد مکتوب، متون تاریخی، سفرنامه های سیاحان و مستندات تصویری همچون عکس های تاریخی، نقشه های وضع موجود، عکس هوایی، آخرین یافته ها از کاوش های باستان شناسی و مشاهدات میدانی، به بررسی این باغ ها می پردازد. پس از بررسی و گونه شناسی 51 باغ در شمال ایران و مطالعه و تحلیل تغییرات نظام استقرار و ساختار فضایی عمارت اصلی در چهار نمونه کاملتر، این نتیجه حاصل شد که در کنار نظام های کارکردی و معنایی، ویژگی های طبیعی بستر باغ و چشم انداز محیط پیرامون از عناصر سازمان دهنده بر نظام های کالبدی باغ های شمال ایران هستند و باغ ایرانی، در بسترهای مستعد، با هدف بهره مندی حداکثری از ظرفیت های ممتاز منظرین طبیعت پیرامون باغ، جهت گیری می کند. بدین معنا که در چنین بسترهایی، چشم انداز طبیعی قابل درک از نظرگاه، در کنار چشم انداز مصنوع باغ، راستای نظرگاه و متأثر از آن، نظام استقرار معماری و ساختار فضایی عمارت اصلی را تعیین می نماید.

هدف: این پژوهش به دنبال آن بوده که برنامه آموزشی دوره کارشناسی معماری تا چه میزان با خدمات خواسته-شده از افراد شاغل در بازار حرفه ای سنخیت دارد.روش شناسی: پژوهش حاضر با استفاده از روش تحلیل محتوی کیفی (با تمرکز بر طرح های شماتیک، به-عنوان یکی از فازهای طراحی) به مقایسه برنامه آموزشی مصوب دانشگاه تهران با قراردادهای همسان معماری به مثابه یکی از نیازهای بازار حرفه ای پرداخته است.یافته ها: در موضوع نحوه کسب اطلاعات، یافته ها مؤید آن بوده که برنامه آموزشی دانشگاه تهران به بازدیدهای میدانی؛ تفکر طراحی؛ مطالعه کتابخانه ای و یا آشنانمودن دانشجویان با طرح های بالادستی اهمیت داده است. اما در زمینه تبادل نظر با کارفرما دچار خلاء است. در موضوع نوع اطلاعات و فعالیت های موردنیاز، یافته ها مؤید آن بوده که یکی از نقاط ضعف این برنامه عدم تقویت مهارت های عملی دانشجویان برای تصمیم-گیری درخصوص مناسب بودن یا نامناسب بودن زمین موردنظر است. یافته ها در موضوع نحوه ارائه مدارک موردنیاز نیز مؤید آن بوده که یکی از نقاط ضعف این برنامه نپرداختن به مهارت های نوشتاری دانشجویان است.نتیجه گیری و پیشنهادات: برنامه آموزشی مصوب دانشگاه تهران برای دوره کارشناسی معماری، تاحدود زیادی با توانایی های موردنیاز برای انجام طرح شماتیک در قالب قراردادهای همسان معماری تطابق دارد. بااینحال، لحاظ نمودن مباحثی در رابطه با تکنیک های گردآوری اطلاعات و یا گزارش نویسی در معماری و یا مکان یابی عملی کاربری ها می تواند خلاء های موجود را کاهش دهد.نوآوری و اصالت: مشخص نمودن قوت ها و ضعف های برنامه آموزشی رشته معماری براساس قراردادهای همسان معماری

بیان مسئله: این نوشتار مؤید آن بوده که فرایند طراحی به مثابه یکی از موضوعات مشترک در حوزه های طراحی پژوهی، مطالعات طراحی، تفکر طراحی و ... با مدل های متعددی ازسوی صاحب نظران تبیین شده و همین امر نیازمند واکاوی نظرات درجهت رسیدن به اجماع است. هدف پژوهش: این نوشتار به دنبال ارائه کلیتی از کنش های طراحان در فرایند طراحی بوده است؛ یعنی به دنبال آن بوده که طراحان در تبدیل وضعیت فعلی به وضعیت مطلوب چه می کنند. اما ازآنجاکه، در مدل های پیشین غالباً، این وجه از فرایند با استفاده از فعالیت ها یا مراحل طراحی معرفی شده، مقاله پیش رو نیز در بازشناسی کلیت کنش های طراحان، از همین اجزاء کمک گرفته است. روش پژوهش: این مقاله که ماهیتی مروری دارد، براساس راهبرد استدلال منطقی و برپایه مقایسه مدل های مختلف از فرایند طراحی شکل گرفته است. نتیجه گیری: نتایج مؤید آن بوده که کلیت کنش های طراحان را می توان در مدلی متشکل از مراحل ذهنی (در دو مقطع خودآگاه و ناخودآگاه) و مراحل عینی ( اعم از برنامه ریزی، طراحی، ساخت، راه اندازی، مستندسازی/تحویل) که براساس دو طیف فعالیت های تحلیلی (ارزیابی، قیاس، تجزیه وتحلیل، آزمون و ...) و ترکیبی (آفرینش، حدس، تصور، ترکیب، بیان، استقراء، تولید و ...) وضعیت فعلی را به وضعیت مطلوب تبدیل می کند، تبیین کرد. در این مدل، کلیت کنش های طراحان، علاوه بر ویژگی های اجزای فوق به روابط میان آنها نیز وابسته است. به عبارت دیگر، کلیت کنش های طراحان در فرایند طراحی، چیزی فراتر از تقلیل انجام شده در مدل های پیشین به دو جزء فعالیت ها و مراحل است.