منصور جنگی زهی

هدف این مقاله، تحلیل میزان اثرگذاری متقابل عوامل داخلی و خارجی توسعه پایدار در مناطق آزاد ایران است. شناسایی مهم ترین عوامل داخلی موثر بر مقرون به صرفه شدن بهبود عوامل خارجی و برعکس مد نظر است. برای این منظور، ارتباطات عوامل داخلی و خارجی توسعه پایدار در مناطق آزاد ایران از طریق تحلیل ساختار همبستگی میان آنها بررسی و تحلیل می شود. داده ها بر اساس پرسشنامه ای از عوامل داخلی و خارجی جمع آوری شدند. سپس از روش تحلیل همبستگی کانونی، روابط میان متغیرهای کانونی با عوامل داخلی و خارجی توسعه پایدار شناسایی و ضرایب همبستگی کانونی، بارهای عاملی، بارهای عاملی متقاطع کانونی و نیز نسبت واریانس تبیین شده عوامل داخلی و خارجی با متغیرهای کانونی تحلیل و تفسیر می شوند. یافته ها همبستگی کانونی بین عوامل داخلی و خارجی را نشان می دهند. سه تابع کانونی از چهار تابع کانونی حاصل معنادار می باشند. به علاوه، مطابق نتایج، هر دو دسته متغیرهای کانونی، همبستگی معناداری با عوامل متناظر دارند. حدود نیمی از مجموع واریانس های عوامل خارجی متغیرهای کانونی با عوامل داخلی تبیین می شود. در نقطه مقابل، بخش قابل توجهی از مجموع واریانس های عوامل داخلی مذکور عوامل خارجی را پوشش می دهند. مطابق تحلیل همبستگی کانونی، عوامل داخلی «رفاه و خدمات» و خارجی «فرهنگ سازی» بیشترین همبستگی را با هر دو دسته متغیرهای کانونی مربوط دارند.

امروزه سازمان ها جهت کسب موفقیت در محیط رقابتی نیاز به حرکت در مسیر اهداف توسعه پایدار دارند. پژوهش حاضر با هدف شناسایی و تحلیل شاخص های توسعه پایدار مناطق آزاد ایران انجام می شود. بدین منظور شاخص های توسعه پایدار مناطق آزاد از دو بعد داخلی و خارجی و از سه جنبه؛ زیست محیطی، اقتصادی و اجتماعی و از روش دیمتل فازی مورد بررسی و تحلیل قرار می گیرند. 8 نفر از خبرگان به پرسشنامه دیمتل به 44 شاخص داخلی و 24 شاخص خارجی پاسخ می دهند که با استفاده از نرم افزار متلب، کدنویسی داده ها انجام می شود و میزان رابطه هر شاخص با شاخص های دیگر و همچنین شدت تاثیرگذاری و تاثیرپذیری شاخص ها در دو بعد داخلی و خارجی بدست می آید. نتایج  نشان می دهد که «تفکیک، جمع آوری، حمل و نقل، بازیافت، دفن زباله و دفع پسماندهای صنعتی»، بیشترین ارتباط را با سایر شاخص های داخلی دارد، در حالیکه «فرهنگ رعایت استاندارد ایمنی و زیست محیطی توسط شرکت های حمل و نقل و شرکت های گردشگری»، بیشترین ارتباط را با سایر شاخص های خارجی دارد. همچنین «تدوین و حمایت از سیاست های توسعه پایدار»، تاثیرگذارترین و «رضایتمندی گردشگران و مشتریان» تاثیرپذیرترین شاخص داخلی است و نیز«آموزش توسعه پایدار جامعه محلی»، تاثیرگذارترین و «مشارکت گردشگران و مشتریان جهت عدم ایجاد آلودگی های زیست محیطی» تاثیرپذیرترین شاخص خارجی است. از مهمترین نتایج این پژوهش می توان به شناسایی روابط بسیار پیچیده شاخص های توسعه پایدار مناطق آزاد، نمایش وضعیت شاخص ها از جهت روابط تاثیرگذاری و تاثیرپذیری و نحوه ارتباط شاخص ها از طریق رسم نمودار پراکندگی و  ارتباطی و علّی اشاره نمود.

در این پژوهش، به منظور شناسایی راهکارهای تاب آور نمودن زنجیره تأمین حمل ونقل کالا، 14 شاخص برای قابلیت لجستیک و 13 شاخص برای ریسک از روش تحلیل عاملی به دست آمد. پرسشنامه قابلیت لجستیک توسط مشتریان و پرسشنامه ریسک توسط مدیران و کارکنان شرکت های حمل ونقل پاسخ داده شد. شش عامل در متغیر قابلیت لجستیک و پنج عامل در متغیر ریسک از روش تحلیل عاملی، کشف و نام گذاری شدند. همبستگی کانونی بین شاخص ها از طریق نرم افزار SPSS تحلیل شد. یافته های حاصل از تحلیل همبستگی کانونی نشان می دهد که ترکیب خطی مناسب و همبستگی معنا داری بین متغیر قابلیت لجستیک و متغیر ریسک وجود دارد و در ضریب کانونی اول، میزان واریانس81 درصد و در ضریب کانونی دوم، واریانس 78 درصد بین دو ترکیب خطی کانونی به دست آمد. نتایج نشان می دهد که شاخص های ریسک می توانند تا 2/13 درصد، باعث تغییرات در قابلیت لجستیک شوند و شاخص های قابلیت لجستیک هم می توانند تا 8/16 درصد در متغیر ریسک تغییر ایجاد کنند؛ همچنین شاخص های بیمه و تضمین ایمنی و تحویل به موقع کالا، بیشترین تأثیر را در بهبود قابلیت لجستیک دارند و شاخص های تأخیرات ناوگان و مشکلات تهیه سوخت ناوگان حمل ونقل، بیشترین تأثیر را در افزایش ریسک دارند.

هدف این پژوهش، بررسی وضعیت تاب آوری زنجیره تامین در حمل و نقل کالا توسط شرکتهای پستی در شرایط بحرانی است. برای این منظور پس از بررسی ادبیات و پیشینه تحقیق و مصاحبه با خبرگان، 14 شاخص تاب آوری استخراج و پرسشنامه بین 98 نفر از مشتریان پستی توزیع و جمع آوری شد. بررسی و تحلیل اولیه داده ها از طریق نرم افزار spss و روش تحلیل مولفه های اصلی و تحلیل عاملی اکتشافی انجام شد. پس از چرخش واریماکس، متغیرهایی که دارای مقادیر ویژه بزرگتر از یک و بارهای عاملی بزرگتر از 55/0 بودند و بیشترین همبستگی و واریانس را تبیین می کردند، مشخص شدند. درنهایت شش عامل پنهان بدست آمد. همچنین بمنظور بدست آوردن ارتباط بین شاخص ها و عامل ها و ارتباط درونی بین شاخص ها، از طریق نرم افزار متلب تمام محاسبات سوپر ماتریس، ماتریس های موزون و ماتریس حدی از روش فرآیند تحلیل شبکه ای انجام شده است. در پایان، ارزش اهمیت هر عامل و اهمیت ضریب نسبی هر شاخص محاسبه شده ، که بیمه بودن کالا، مهمترین عامل و تحویل به موقع کالا، به عنوان مهمترین شاخص بدست آمده است.