فاطمه مظفری قادیکلایی

امروزه بخش ساختمان با سرمایه گذاری 30-40 درصد از کل منابع اساسی جهان در حال رشد است و صرفه جویی در انرژی از طریق بهره وری انرژی در ساختمان به امری ضروری در سراسر جهان تبدیل شده است. همچنین صنعت ساختمان یک عنصر اساسی برای هر اقتصادی است اما تأثیر قابل توجهی بر محیط زیست دارد، بنابراین بازشناسی جنبه های مختلف پایداری در ساختمان های سبز می تواند مقوله ای قابل تأمل در این باره باشد. پژوهش حاضر به روش توصیفی و تحلیلی و با تکیه بر داده های کمی و کتابخانه ای انجام شده است. ابتدا اصول ساختمان پایدار به صورت کامل مورد بررسی قرار گرفت سپس انواع سیستم های رتبه بندی مانند: BREEAM، CASBEE، GBTool، Green Globes™ U.S. و LEED® مورد بررسی قرار گرفته اند که طی آن مشخص گردید سیستم رتبه بندی LEED نسبت به دیگر سیستم های رتبه بندی از رویکرد مناسب تری برخوردار است و در نهایت رویکرد کشورهای مختلف در رابطه با بهره گیری از سیستم های رتبه بندی مورد بررسی قرار گرفت. یافته های پژوهش حاکی از این است که توسعه پایدار و ساخت وساز ساختمان سبز، موضوعی جهانی است که می تواند راه حل های منطقه ای را پیدا کند. در واقع، گرم شدن آب وهوا و همه مسائل زیست محیطی که با آن روبرو هستیم جهانی است و هر قاره را لمس می کند، راه حل های دستیابی به یک توسعه پایدار باید مشخصات منطقه ای مانند آب وهوا، مواد اولیه محلی، بلکه دولت های محلی را نیز در نظر بگیرد. اهداف پژوهش: 1.مروری بر سیستم های رتبه بندی ساختمان های سبز با رویکرد معماری پایدار. 2.شناخت عوامل مؤثر بر توسعه پایدار و نقش ساختمان های سبز. سؤالات پژوهش: 1.ابعاد معماری پایداری ساختمان ها کدام است؟ 2.چه عوامل محیطی در دستیابی به توسعه و معماری پایدار نقش دارند؟

تهویه طبیعی غالبا به عنوان یک رویکرد با مصرف انرژی پایین در تهویه هوای ساختمان ها شناخته شده است. دسترسی هم زمان به هوای تازه و نور روز یکی از مشکلات اصلی در ساختمان های عمیق است که افزایش مصرف انرژی برای روشنایی مصنوعی و تهویه مکانیکی را موجب می شود. در این راستا، نورخان ها سیستم های معماری غیرفعالی هستند که به طور گسترده در ساختمان ها مورد استفاده قرار می گیرند. نورخان به عنوان یک مکعب روشن بدون سقف و به تعبیری دهلیزی برای تامین نور روز و تهویه هوای فضاهای اطراف، تعریف شده است. اهمیت دادن به ویژگی های هندسی و جانمایی نورخان در ساختمان ها، برای افزایش تهویه طبیعی، امری ضروری است. عملکرد اقلیمی نورخان، در بهره وری انرژی، نرخ تهویه و تنظیم تهویه شناوری نقش قابل توجه ای دارا است و این رفتار نورخان ها در همه اقلیم ها یکسان نیست و به ویژگی های متعدد کالبدی و محیطی بستگی دارد. پژوهش های اخیر موجب توسعه دانش درافزایش کارایی تهویه طبیعی در ساختمان ها شده است. لذا در این مقاله نتایج پژوهش هایی در مورد تهویه طبیعی در ساختمان های دارای نورخان، جمع آوری و با دسته بندی درکنار یکدیگر قرارگرفته اند. این پیشنهادات ارائه شده به ساختمان ها کمک خواهد کرد تا طرح های بهتری برای افزایش کارایی تهویه طبیعی در ساختمان ها، با ارائه یک پیکره بندی مناسب به وجود آورد.

امروزه یکی از دغدغه های مهم در مسئله طراحی، چگونگی مدیریت انرژی است. آتریم ها یکی از مؤلفه های تأثیرگذار در مصرف انرژی است. روش تحقیق در این پژوهش با توجه به ماهیت آن، شبیه سازی و با رویکرد مطالعه موردی و تحلیلی و ازنظر نوع کاربردی است. در این تحقیق، ابتدا مدل پایه با توجه به قبوض مصرفی مرکز تجاری موردنظر، اعتبارسنجی می گردد. سپس با مقایسه 11 فاز مختلف در نرم افزار مورد تجزیه وتحلیل قرار  می گیرد. پس از اعمال راهکارهای بهینه سازی مصرف انرژی و هوشمند سازی ساختمان، مشخص می گردد که آتریوم مرکزی به ترتیب در مراکز تجاری کوتاه مرتبه (3 طبقه)، میان مرتبه (5 طبقه) و سپس بلندمرتبه (13 طبقه)، راندمان بهتری نسبت به مدل پایه (بدون اعمال راهکارها) داشته و حذف جداره های جانبی در این آتریم ها، تهویه طبیعی را در ساختمان بهبود می بخشد. از این مطالعات که با دقت محاسباتی بالا و توسط مدل سازی دینامیکی با نرم افزار دیزاین بیلدر انجام می گردد، نشان می دهد که پتانسیل افزایش بهره وری و صرفه جویی انرژی در این ساختمان ها بسیار بالاست. همچنین این تحقیق نشان می دهد که مجموع کاهش مصرف انرژی سالیانه پس از اعمال راهکارهای بهینه سازی مصرف انرژی نسبت به عدم اجرای این راهکارها، در مقایسه دو ساختمان آتریمی 13 طبقه (11 درصد) و در مقایسه دو ساختمان 5 طبقه (بدون آتریم و با آتریم با اعمال راهکارها) به میزان (11.7 درصد) و در مقایسه دو ساختمان آتریمی 5 طبقه  (۱۶ درصد) و در مقایسه دو ساختمان آتریمی 3 طبقه (۱۹درصد) و در مقایسه دو ساختمان آتریمی 3 طبقه با 5 طبقه (50.8 درصد) است. در نهایت نیز موجب کاهش قابل توجه گاز دی اکسید کربن و بهبود ضریب آسایش حرارتی در ساختمان های تجاری می گردد. اهداف پژوهش: کاهش مصرف انرژی با تأکید بر نقش حرارتی آتریم ها در مراکز تجاری بخش مرکزی تهران. تأمین آسایش حرارتی و کاهش انتشار گازهای دی اکسید کربن در مراکز تجاری بخش مرکزی تهران. سؤالات پژوهش: بهینه ترین نوع جداره جانبی آتریم ها جهت تأمین آسایش حرارتی در مراکز تجاری بخش مرکزی تهران چیست؟ بهینه ترین ارتفاع آتریم ها جهت افزایش بهره وری انرژی در مراکز تجاری بخش مرکزی تهران چیست؟

از راهکارهای تاثیرگذار بر کاهش مصرف انرژی و مصرف سوخت های فسیلی در ساختمان و نیز کاهش اثرات نامطلوب زیست محیطی آن (افزایش انتشار گازهای گلخانه ای)، بکارگیری انرژی غیرفعال می باشد. نمای ساختمان های مسکونی به عنوان واسطه ی اصلی بین فضای داخلی و خارجی عنصر مهمی جهت کنترل تابش نور خورشید به محیط داخلی و کاهش مصرف انرژی هستند. در اقلیم گرم و مرطوب بوشهر مهم ترین پدیده و فرآیند مشهود اقلیمى گرماى هواست، از این رو بررسی راهکارهای اقلیمی جهت کنترل جذب و انتقال حرارت خوشید و کاهش بار سرمایش امری ضروری است. در پژوهش حاضر عملکرد حرارتی و میزان جذب و انتقال تابش خورشیدی به فضای داخل توسط نمای ساختمان آپارتمانی در اقلیم گرم و مرطوب بوشهر بررسی شد. سپس تاثیر راهکارهای طراحی نمای معماری بومی بوشهر بر کاهش دمای هوای داخلی ساختمان مورد بررسی قرار گرفته است. در راستای پاسخگویی به پرسش های تحقیق، شبیه سازی عملکرد حرارتی سایه اندازی، نسبت پنجره به دیوار و مصالح نما به شکل جداگانه بر ساختمان آپارتمانی انجام شد. متغیر بهینه جهت کاهش بار سرمایشی، انتخاب و بر ساختمان اعمال و رفتار حرارتی آن جهت بهبود عملکرد حرارتی ساختمان های آینده ی اقلیم گرم و مرطوب به عنوان ساختمان بهینه بررسی شد. شبیه سازی با استفاده از نرم افزار دیزاین بیلدر با موتور شبیه ساز انرژی پلاس و نرم افزار کلایمت کانسالتنت نسخه 55 و مدل آسایش حرارتی اشری انجام شده است. نتایج نشان می دهد که بهینه ترین حالت عملکرد نما با سایه اندازهای عمودی کرکره ای، پنجره مشبک و نمای سیمانی سفید با کاهش بار سرمایشی تا 38 درصد و کل بار مورد نیاز ساختمان تا 33 درصد می باشد.

نور روز از اساسی ترین نیازهای جسمی و روانی انسان به شمار می رود. این عامل ضمن حفظ سلامتی شرایط مطلوب تری را برای افراد فراهم می سازد و می تواند باعث ایجاد آسایش و افزایش بازدهی شود. باتوجه به پتانسیل بسیار زیاد ایران در زمینه تابش نور خورشید متأسفانه تنها 0.2 درصد از این پتانسیل استفاده شده است بنابراین ضروری است که با معرفی تکنولوژی های جدید در این زمینه و تحقیقات بیشتر از این پتانسیل بسیار بیشتر استفاده شود. در این مقاله به معرفی لوله های نوری به عنوان راهکاری برای استفاده از انرژی رایگان خورشید و در نتیجه صرفه جویی در مصرف انرژی پرداخته شده است. همچنین با مرور منابع مختلف پیشرفت ها و نوآوری های این لوله ها نشان داده شده است. ابتدا لوله نوری تعریف شد سپس در مورد ساختار لوله ها و انواع سیستم های انتقال نور، انواع لوله های نوری و ویژگی های آن ها صحبت شده است. در انتها هم بین لوله های نوری و پنجره های نورگیر سقفی مقایسه ای انجام شد. لوله های نوری علاوه بر کاهش مصرف انرژی، به سلامت روحی و جسمی استفاده کنندگان نیز کمک کرده است. به دلیل مزایای زیاد این لوله ها در بهبود مصرف انرژی در ساختمان ها، این لوله ها در آینده جایگزین مناسبی نسبت به تأمین روشنایی مصنوعی خواهند بود.

راهکارهای معماری نمای ساختمان به شکل سایه انداز، مصالح و ابعاد بازشو بر کاهش انتقال حرارت و کاهش تقاضای مصرف انرژی فعال در ساختمان تأثیرگذار است. استان بوشهر با اقلیم گرم و مرطوب بیشترین سرانه مصرف انرژی در کشور را به خود اختصاص داده، لذا بررسی تأثیر راهکارهای معماری بومی در نما جهت کنترل دمای هوای داخلی ضروریست. در راستای اهداف تحقیق، ابتدا به بررسی عملکرد حرارتی مدلهای بومی در راستای کاهش تقاضای بارسرمایشی و سپس به مقایسه نتایج آن با عملکرد حرارتی مدل پایه تحقیق پرداخته شد. سپس تأثیر متغیرهای ابعاد بازشو و مصالح در نما به شکل جداگانه بر عملکرد حرارتی مدل پایه بررسی و متغیر بهینه از هر گروه انتخاب و سپس به شکل ترکیبی در 5 حالت مختلف سایه اندازی بررسی و متغیرهای بهینه از بین سایه اندازها انتخاب و رفتار حرارتی آن جهت بهبود عملکرد حرارتی فضای داخلی بررسی شد. پژوهش حاضر به مطالعه شرایط اقلیمی بوشهر با استفاده از داده های اقلیمی انرژی پلاس و مدل آسایش حرارتی اشری پرداخت. شبیه سازی با نرم افزار دیزاین بیلدر انجام شد. نتایج نشان می دهد که تقاضای بارسرمایشی در حالت بهینه عملکرد نما با پنجره 2×2 و مصالح سیمانی سفید در حالت سایه اندازی با تیغه های مشبک تا 33 درصد نسبت به مدل پایه در طول سال کاهش یافت.

هدف تحقیق حاضر نقش ایجاد محله پیاده مدار در جهت سلامتی مردم منطقه کورکوردسر می باشد. روش تحقیق توصیفی و کتابخانه ای و جامعه آماری شامل شهروندان محله مسکونی کورکوردسر در شهر نوشهر می باشند. برای تجزیه و تحلیل داده های تحقیق از آزمون تی تک نمونه ای استفاده شده است، نتایج حاصل از آزمون ها نشان داد که در سطح معناداری فرضیه مورد بررسی تایید می گردد، یعنی بالا بردن قابلیت پیاده مداری یک محله نقش بر سلامتی(کاهش چاقی) ساکنین محله موثر می باشد که براساس نتایج حاصل از آزمون تی تک نمونه و در بررسی ساکنین محله می توان بیان داشت که بالا بردن قابلیت پیاده مداری یک محله نقش بر سلامتی ساکنین محله موثر می باشد. پنج بعد فرعی(شاخص ایمنی، شاخص امنیت، شاخص مبلمان، شاخص دسترسی به خدمات، شاخص تسهیلات حمل و نقل، شاخص جذابیت و فضای سبز) بر سلامتی ساکنین محله موثر می باشد، ولی بالا بردن قابلیت پیاده مداری یک محله بر اساس شاخص فعالیت های اجتماعی نقش موثری بر سلامتی ساکنین محله ندارد و نتیجه گیری شده برای اینکه پیاده مداری به عنوان یک بخش از زندگی افراد در جهت حفظ سلامتی باشد توجه به شاخص های لازم و ضروری، همچنین کیفیت مطلوب پیاده راه ها امری مهم است که باید به آن توجه کرد.

ایجاد خرد اقلیم ها همراه با عدم تعادل جریان پایدار باد از مهم ترین اثرات مخرب بلندمرتبه سازی در کلانشهرها محسوب می شود. به طوری که تغییر در تهویه طبیعی زمینه ساز کاهش کیفیت زندگی انسانی در مناطق شهری شده است. در همین راستا تحقیق حاضر به بررسی پیشران های ساختاری تأثیرگذار بر کاهش اثرات مخرب بلندمرتبه سازی بر جریان عملکردی باد در منطقه 22 شهر تهران پرداخته است. این تحقیق از نوع توصیفی کاربردی بوده که به صورت پیمایشی صورت گرفته است. جمعیت مورد مطالعه را برج سازان، کارشناسان و اعضای هیأت علمی بودند که 60 نفر از آن ها به عنوان حجم نمونه گیری به روش قضاوتی هدفمند انتخاب شد. پس از جمع آوری اطلاعات با بهره گیری از تکنیک اثرات متقاطع و با استفاده از نرم افزار MicMac به تحلیل 18 شاخص مستخرج از روش دلفی پرداخته شد. بر اساس نتایج «رعایت اصول و معیارهای مناسب مکان یابی»، «تعیین دقیق مشخصات رفتاری باد در منطقه» و «چگونگی استقرار و پراکندگی تراکمی بلندمرتبه ها هماهنگ با باد غالب»، به عنواناثرگذارترین، و «نظارت و پایش ناظران و مدیران شهری در بلندمرتبه سازی بر اساس دستورالعمل مصوب ملی»، «متناسب سازی بلندمرتبه سازی با فرم شهری» و «تعداد و هندسه فواصل بین بناهای بلندمرتبه»، به عنوان اثرپذیرترین شاخص ها در کاهش اثرات مخرب بلندمرتبه سازی در منطقه مورد مطالعه بودند. با توجه به نتایج به دست آمده، تدوین سند جامع چشم انداز بلندمرتبه سازی بر اساس استانداردهای زیست محیطی بین المللی در مراحل سه گانه طراحی، مکان یابی و اجرای بناهای بلند، مهم ترین پیشنهاد با رویکرد زیست محیطی در بلندمرتبه سازی کلانشهرها است.