سید محمدمهدی پوریزدان پرست

یکی از شبهات امروزی افواه عمومی ابداع نظریه ولایت مطلقه فقیه توسط امام خمینی رحمت الله علیه است که توسط چهره های یک جریان خاص سیاسی مطرح و تبلیغ می شود. این ایده با توجه به شاذ و بدیع بودن خود واکنش ها ی متعددی را برانگیخت. و چندین مطلب در روزنامه ها و مقالات متعدد علمی در پاسخ به این نظر منتشر شد. اما بنظر می رسد علی رغم شباهت ها، مطالب دیگر، تمرکز اساسی و تفصیلی بر سابقه تاریخی نظریه ولایت فقیه نداشته اند. این مقاله سعی دارد با بررسی نظرات مختلف در باب ابداع ولایت مطلقه فقیه توسط امام خمینی رحمت الله علیه، این ایده را در آزمونی علمی و تاریخی بسنجد و به نتیجه درستی یا نادرستی آن پی ببرد. ازاین رو، پس از طرح نظرات طراحان و مبلغین این ایده، به بررسی تاریخی پیشینه نظری و عملی در زمینه ولایت فقیه در اندیشه ی فقهای شیعی در دو قرن اخیر می پردازد. سپس با بررسی شواهد و داده های موجود درستی این ادعا را سنجش می کند.

پژوهش حاضر به منظور بررسی و شناخت بنیانگذاران سازمان اخوان المسلمین در مصر و سوریه و تفکرات بنیادنی که این تشکل در این دو کشور بر مبنای آن شکل گرفته اند، انجام شد. به منظور دستیابی به اهداف این پژوهش ابتدا به بررسی تاریخچه اخوان المسلمین بر مبنای بنیانگذاران و سیر تاریخی پرداخته شد و سپس در جمع بندی مختصر ادوار تاریخ اخوان از ابتدای شکل گیری تا کنون مورد بررسی قرار گرفت. همچنین تفاوت عملکرد اخوالن المسلمین در مصر که رویکری اجتماعی و تربیتی داشت و اخوان المسلمین در سوریه که در مدت کوتاهی به تقابل و درگیری و حرکتهای خشونت بار روی آورد مورد بررسی قرار گرفت. سپس به بررسی اندیشه بنیادین اخوان المسلمین در مصر بعنوان مرکز اصلی آن و اندیشمندان پایه گذار اندیشه جمعی این تشکیلات در وجود مختلف معرفتی تا سیاسی پرداخته شد. در این میان دو چهره اصلی یعنی حسن البناء و سید قطب مورد بررسی قرار گرفتند. سپس بررسی اندیشه های بنیادین اخوان المسلمین در سوریه مورد بررسی و علت بروز رفتار متفاوت میان این دوشاخه مهم این سازمان مورد کنکاش قرار گرفت. در نهایت با توجه به داده های موجود به نتیجه گیری در مورد چرایی تفاوت عملکرد این دوشاخه سازمانی در این دو کشور پرداخته شد.