سید مرتضی عرب

معلولیت شرایطی است که در توانایی فرد در انجام کارهای روزانه اختلال ایجاد می کند. امروزه آموزش، نقش تعیین کننده ای در سبک زندگی جمعیت معلولان دارد. آموزش معلولان یکی از موضوعاتی است که موردعلاقه صاحب نظران رشته های مختلف ازجمله جامعه شناسی، روانشناسی و جمعیت شناسی و... قرارگرفته است. مقاله حاضر به آموزش سبک زندگی جمعیت دانش آموزان معلول بر اساس نیازها و اولویت زندگی آن ها می پردازد. در مبانی نظری، تکیه اصلی بر مطالعات جمعیت شناسی با رویکرد جامعه شناختی و آموزش و معلولیت می باشد. پیش فرض نظری این است که سبک زندگی دانش آموزان معلول، تحت تأثیر آموزش و همچنین فرهنگ بوده و مهم ترین متغیر تأثیرگذار بر سبک زندگی معلولان آموزش می باشد. این پژوهش یک مطالعه کیفی و از نوع کاربردی است. جامعه آماری این مطالعه پایان نامه های دانشجویی و مقالات علمی – پژوهشی و کتاب های مرتبط در حوزه آموزش مهارت آموزی و توانمندی در رابطه با آموزش مسائل و نیازهای جمعیت معلولان می باشد که از سایت های SID جهاد دانشگاهی، Magiran.com، Noormags.ir و Ensani.ir استفاده شده است. با توجه به ماهیت و موضوع تحقیق علاوه بر مرور مقالات از روش اسنادی و کتابخانه ای و از نرم افزار تحلیل داده های کیفی MAXQDA استفاده گردید. هدف اصلی این تحقیق، سبک آموزش زندگی، نیازها و اولویت های زندگی دانش آموزان معلول است که یافته های زیر استخراج شد: 1. نامناسب بودن امکانات آموزشی و عدم مهارت آموزی برای دانش آموزان معلول و امکانات شهرسازی 2. ضعف خدمات و فضاهای آموزشی و اجتماعی از قبیل فضای آموزش مجازی و ... اشتغال.

هدف این پژوهش، تحلیل جمعیت شناختی نیازها و اولویت زندگی جمعیت معلولان در ایران طی سالهای1380-1398 است. این پژوهش یک مطالعه کیفی و از نوع کاربردی است. جامعه آماری این مطالعه پایان نامه های دانشجویی و مقالات علمی - پژوهشی در رابطه با مسائل و نیازهای جمعیت معلولان می باشد که از سایتهایSID جهاد دانشگاهی، Magiran.com، Noormags.ir و Ensani.ir استفاده شده است. یکی از روش های این تحقیق، روش مطالعه کتابخانه ای بوده است. با استفاده از این روش، کلیه پایان نامه ها مرور شده است و بخش های لازم فیش برداری گردید. براساس مرور نظام مند 11 پایان نامه و 49 مقاله علمی- تحقیقی و با استفاده از نرم افزار تحلیل داده های کیفی MAXQDA ، تحلیل های لازم انجام شد. نیازهای تحقیقات مورد بررسی، به پنج دسته نیازهای فرهنگی، نیازهای روانی، نیازهای اجتماعی و نیازهای اقتصادی و درمانی تقسیم شده اند که در این میان سه مورد از سایرین پرتکرارتر هستند. این نیازها عبارتند از: 1. نیازهای اجتماعی 2. نیازهای روانی3. نیازهای درمانی و در قسمت چارچوب نظری از " نظریه کیفیت زندگی "،" نظریه معلولیت" ، " نظریه حمایت اجتماعی" بیشتر استفاده شده است. در روش شناسی تحقیق ها، روش توصیفی بیشترین کاربرد را داشته و پس از آن از روش پیمایشی استفاده کرده اند و بیشتر تحقیقات صورت گرفته به صورت کمی بوده و استفاده از روش های کیفی و سایر پژوهش ها در رتبه های بعدی قرار گرفتند. از تحقیق های موجود، یافته های زیر استخراج شد: 1. نامناسب بودن امکانات شهرسازی برای معلولین2. ضعف خدمات و فضاهای اجتماعی، آموزش، اشتغال، برابری فرصتها، منابع اقتصادی و ازدواج 3. اثر مثبت فعالیت بدنی و ورزش بر افزایش کیفیت زندگی، رضایت از زندگی و کاهش افسردگی معلولین.