محمدجواد صدیقیان

یکی از وظایف اصلی هر حسابدار و بخش حسابداری در یک فعالیت اقتصادی، جمع آوری و تجزیه و تحلیل مجموعه ای از اطلاعات و داده های مالی می باشد. در گذشته این امر صرفاً توسط حسابداران و با قلم و کاغذ و بدون کمک گرفتن از فناوری انجام می شد. با گسترش فناوری در همه عرصه های زندگی و کار، امروزه بسیاری از ابزارهای و فناوری های به کمک حسابداران آمده اند تا آنها بتوانند با سرعت و دقت بیشتری تحلیل های دقیقی بر فعالیتهای مالی موسسه خود داشته باشند و فعالیتهای تکراری خود را به رایانه واگذار کنند. یکی از برجسته ترین ابزارها در این فناوری هوش مصنوعی است. هوش مصنوعی یک اصطلاح علمی کامپیوتری است که توانایی رایانه را برای تکرار توانایی های یادگیری، ارزیابی، حل مسئله و تصمیم گیری انسان ها توصیف می کند، با استفاده از این فناوری در ساخت تجهیزات مختلف، می توان رفتارهای شبه انسانی را تقلید کرد و به این ترتیب، کارها را با سرعت بیشتری انجام داد، یا به عبارتی دیگر شبیه سازی ویژگی های انسانی از طریق سیستم های کامپیوتری می باشد. سیستم های خبره، الگوریتم ژنتیک، شبکه های عصبی و منطق فازی از مهمترین مباحث هوش مصنوعی است که در حسابداری مورد استفاده قرار می گیرند و در مقاله تلاش میشود پس از تعریف هوش مصنوعی و کاربردآن در حسابداری به این مباحث پرداخت.

اطلاع از همه اطلاعات مالی شرکت که گاها محرمانه نیز می باشد باعث گردیده تا حسابداران به عنوان کارکنان کلیدی شرکت ها و موسسات شناخته شوند و از قدرتی برخوردار گردند که هر عمل آنها بر ارتقا و درک استفاده کنندگان از اطلاعات مالی شرکت تاثیرگذار باشد. به طبع هر اشتباه آنها نیز می تواند باعث تنزل شرکت و اشتباه استفاده کنندگان از اطلاعات مالی شرکت شود. پس رعایت اصول اخلاقی در این حرفه از اهمیت خاصی برخوردار است. البته رعایت اصول اخلاق حرفه ای در جریان حسابرسی نیز الزامی است. در صورت عدم رعایت الزامات اخلاقی توسط در حسابرسی، بهتر است فعالیت حسابرسی متوقف شود. اخلاق و رفتار اخلاقی بیشتر به اصول کلی مانند صداقت، درستکاری و غیره اشاره دارد و آنرا علم معاشرت با خلق تعریف کرده اند. با توجه به اهمیت ارزش های اخلاقی در دین مبین اسلام، هدف مطالعه حاضر تبیین جایگاه و نقش دین اسلام و لزوم رعایت اصول اخلاقی در رفع مشکلات حرفه حسابداری و رعایت آیین اخلاق حرفه ای حسابداری می باشد. در این مقاله پس از بیان تعریفی از حسابداری و اخلاق به لزوم رعایت موازین اخلاقی و پرداخته و اهم موارد عنوان شده در آیین نامه رفتار حرفه ای که مجموعه ای خاص از قوانین و مقرراتی است که توسط نهادهای حاکمیتی حسابداران رسمی تعیین می شود، پرداخته خواهد شد.

تا چندی پیش هدف اصلی هر شرکت را حداکثرسازی سود سهامداران می دانستند چرا که تنها خود را در مقابل سهامداران خویش مسئول می دانستند ولی در قرن جدید کم کم مشکلات این دیدگاه برای سایر ذی نفعان و به خصوص جامعه ای که شرکت در آن مشغول به فعالیت است عیان شد و شرکت ها به سمتی رفتند که با قبول کردن مسئولیت های اجتماعی، دیگر تنها در مقابل سهامدارن خود مسئول نمی بینند بلکه خود را در مقابل جامعه ای که در آن فعالیت تجاری داشته و کسب منفعت می کنند نیز مسئول می دانند. بنابراین در تلاشند تا کنار تلاش برای افزایش سودآوری خود، هزینه هایی را که به جامعه و محیط زیست نیز وارد می کنند کم شود. البته این طبیعی است که هیچ گاه شرکت ها به دنبال مسائل مربوط به هزینه های اجتماعی و جبران خسارت های وارد شده به محیط زیست نباشند مگر اینکه الزامات قانونی آن ها را مجبور به اجرای مقرارت و دستورالعمل های مربوطه کند. در این مقاله مروری داریم بر تاریخچه ی حسابداری مسئولیت اجتماعی و توصیف مفهوم آن به عنوان بخشی از دانش حسابداری و به اهداف و ثمره ی اجرای حسابداری مسئولیت های اجتماعی نیز خواهیم پرداخت.

امروزه شاهد انجام مطالعات زیادی درخصوص ارزش و اهمیت رعایت موضوعات اخلاقی در همه کسب و کارها هستیم. رعایت اخلاق در حسابداری نیز از این قاعده مستثنی نبوده و در این حوزه نیز اقدامات ارزشمندی صورت گرفته است. اهمیت پرداختن به این موضوع وقتی دوچندان می شوید که متوجه ایجاد بحران های ناشی از خلا رعایت اصول اخلاقی و بیگانه بودن برخی از اعضای حرفه با آن شویم. بسیاری معتقدند برخی بی اخلاقی ها در حرفه حسابداری و حسابرسی باعث وقوع رسوایی در شرکت انرون شد. رسوایی ای که از آن به عنوان بزرگترین ورشکستگی تاریخ آمریکا در اوایل هزاره سوم نام برده می شود. حسابداری در دنیای پیشرفته اقتصادی امروز حرفه ای است حیاتی، زیرا محیط اقتصادی جاری بدون آن نمی تواند وجود داشته باشد و یا دچار مشکلات اساسی می شود. بی شک حرفه حسابداری بدون رعایت اخلاق نمی توان جایگاه خود را حذف کند چرا که بقای این حرفه به اعتماد استفاده کنندگان از خدمات آن وابسته است و بدون جلب اعتماد استفاده کنندگان، ارائه خدمات از سوی حسابداران بی فایده است. این مطالعه تلاش دارد تا الزام توجه به هنر اخلاق در حرفه حسابداری را متذکر شود و در حد امکان باعث شناخت بیشتر اهمیت این موضوع در حرفه حسابداری شود. در این راستا، در ابتدا با بیان تعریفی از اخلاق به صورت عام و انواع آن به موضوع اخلاق در حسابداری پرداخته و با بیان اصول بنیادی اخلاق حرفه ای در حسابداری که توسط فدارسیون بین المللی حسابداری به همه اعضای این حرفه توصیه شده است خواهیم پرداخت.این مطالعه تلاش دارد تا الزام توجه به هنر اخلاق در حرفه حسابداری را متذکر شود و در حد امکان باعث شناخت بیشتر اهمیت این موضوع در حرفه حسابداری شود. در این راستا، در ابتدا با بیان تعریفی از اخلاق به صورت عام و انواع آن به موضوع اخلاق در حسابداری پرداخته و با بیان اصول بنیادی اخلاق حرفه ای در حسابداری که توسط فدارسیون بین المللی حسابداری به همه اعضای این حرفه توصیه شده است خواهیم پرداخت.

هدف و زمینه: سرعت تغییرات و همه گیری آن در عصر حاضر، جنس مهارتهای موردنیاز در بازار کار را تغییر داده ، به نحوی که دیگر با برنامه ریزی گذشته محور و تک ساحتی نمی توان پاسخگوی نیازهای آموزشی جامعه بود و برای ایجاد تغییرات ماندگار و تاثیرگذار نیاز به رویکردی میان رشته ای و آینده محور است. این مقاله به منظور تدوین سناریوهایی برای آموزش حسابداری در ایران در 15 سال آینده انجام شده است.روش: پژوهش حاضر در زمره طرح های آمیخته (کیفی و کمی) بوده و از حیث هدف، کاربردی و از نظرگردآوری داده ها، توصیفی و از روش سناریونویسی استفاده شده است. فهرستی از پیشران های تاثیرگذار بر آینده آموزش حسابداری انتخاب و سپس دو پیشرانی که بالاترین وزن بر حسب میزان اهمیت و درجه عدم قطعیت داشتند چهار سناریو مختلف از آینده آموزش حسابداری طبق روش شبکه جهانی کسب و کار (GBN) تنظیم گردید.یافته ها: دراین پژوهش با تلاقی دادن دو عدم قطعیت اصلی ناظر بر پیشران ها شناسایی آموزش حسابداری، چهار سناریو از آینده آموزش حسابداری در ایران به دست آمد که در مرحله نهایی این مطالعه و با تائید خبرگان، مورد تشریح و تصویرسازی قرارگرفت.نتیجه گیری: هر چند عوامل متعدد و در هم تنیده ای بر آینده آموزش حسابداری در ایران تأثیرگذار است ولی اولویت دارترین این پیشران ها بر اساس نظر خبرگان، عبارت اند از ظهور نوپاها و گسترش فرصت های تجاری مرتبط با شیوه های جدید آموزشی، که از تلاقی این عدم قطعیت های دوگانه، چهار سناریو دگردیسی، دژ غیرقابل نفوذ، ورود برای عموم آزاد و در نهایت خط تولید سفارشی، از آینده آموزش حسابداری قابل تصور است..

هدف: مقاله حاضر به دنبال آن است که عوامل مؤثر بر آینده آموزش حسابداری در ایران را به روشی علمی و نظام مند شناسایی کرده و آن ها را به صورت طبقه بندی شده معرفی نماید. روش: هرچند روش های مختلفی برای آینده پژوهی وجود دارد، ولی در بیشتر آن ها شناسایی پیشران های شکل دهنده آینده ضروری است؛ بدین منظور تحقیق حاضر کوشیده است تا با روش مطالعات کتابخانه ای و نظرسنجی از خبرگان، پیشران های تأثیرگذار بر آینده آموزش حسابداری را احصاء و سپس با استفاده از روش دلفی، مهم ترین آن ها را شناسایی نماید. یافته ها: 27 پیشران تأثیرگذار بر آینده آموزش حسابداری بر اساس الگوی EPISTLU، دسته بندی و به گروه های 7 گانه اقتصادی، سیاسی، نهادی، اجتماعی، فناوری، حقوقی و دانشگاهی تقسیم بندی شدند. مشارکت کنندگان در این تحقیق 15 نفر از خبرگان متخصص در زمینه حسابداری و آشنا با مباحث آینده پژوهی می باشند. نتیجه گیری: طبقه بندی یافته های این تحقیق در گروه های هفت گانه بالا نشان می دهد، عوامل متعدد و در هم تنیده ای بر آینده آموزش حسابداری در ایران تأثیرگذار بوده و می توان چنین نتیجه گیری کرد که برای شکل دهی به آینده آموزش حسابداری در ایران لازم است تمامی این عوامل متنوع را مورد توجه و برنامه ریزی قرار داد. احصاء و طبقه بندی پیشران ها، زمینه لازم برای اولویت بندی و تعیین میزان اهمیت هرکدام از این پیشران ها را فراهم می کند.