محمد یوسفی خرایم

هدف از این مطالعه ارایه چارچوبی آینده پژوهانه برای تحلیل موضوعات ژئوپلیتیک دفاعی می باشد. ژئوپلیتیک یا سیاست جغرافیایی ناظر بر اثر محیط و اشکال یا پدیده های محیطی نظیر موقعیت جغرافیایی، شکل زمین، منابع کمیاب، امکانات ارتباطی و انتقالی (زمینی، دریایی و هوایی)، وسایل ارتباط جمعی در تصمیم گیری های سیاسی، به ویژه در سطوح گسترده منطقه ای و جهانی می باشد. در پژوهش حاضر پس از بررسی ادبیات نظری ژئوپلیتیک و آینده نگاری راهبردی و بررسی تطبیقی عوامل ژئوپلیتیک، چارچوبی برای تحلیل موضوعات ژئوپلیتیک دفاعی مبتنی بر آینده نگاری راهبردی ارایه می گردد. پژوهش حاضر به لحاظ هدف در زمره پژوهش های کاربردی و از نوع توصیفی - پیمایشی است که در آن از روش ترکیبی استفاده شده است. روش گردآوری داده؛ مصاحبه، بررسی و تحلیل اسناد و مدارک و مقالات مرتبط و استفاده از پرسش نامه است. همچنین چارچوب نهایی و توالی گام های فرآیند با استفاده از تکنیک مدل سازی ساختاری تفسیری استخراج گردیده است. نتایج نشان می دهند که چارچوب مذکور از پنج سطح تشکیل شده است و دارای گام هایی نظیر؛ تحلیل کنشگران حال و آینده منطقه ای و فرامنطقه ای مؤثر بر ژئوپلیتیک دفاعی، وضعیت های اقتصادی، سیاسی، نظامی، اجتماعی و فرهنگی، کشف و شناخت وضعیت مطلوب ژئوپلتیک دفاعی، شناخت و طرح ریزی ژئوراهبردها و موقعیت های راهبردی، ارزیابی مستمر موضوعات ژئوپلتیک و همسویی اقدام ها و راهبردها با اهداف و علایق ژئوپلتیک می باشد.

در زمینه ارزیابی عملکرد سازمانی مدل های متنوعی ارائه شده اند و ادبیات این موضوع غنی است، اما با توجه به اینکه نخست شرایط سازمان ها پیوسته در حال تغییر است، دوم اینکه اندازه گیری یک مسئله چالش برانگیز است و سوم اینکه بسیاری از شاخص های عملکرد ذهنی هستند، این موضوع همچنان از جذابیت برخوردار است. در پژوهش حاضر به دنبال ارائه ی مدل تعالی عملکرد نظامی برگرفته از چارچوب EFQM هستیم. ازآنجایی که پژوهش حاضر از دو فاز کیفی (فراترکیب) و کمی (خاکستری) تشکیل شده است بنابراین نوعی پژوهش آمیخته اکتشافی محسوب می شود. جامعه ی آماری پژوهش حاضر شامل کلیه ی مقالات منتشرشده در پایگاه های معتبر علمی از سال 1995 تا 2017 در حوزه ی شاخص های ارزیابی عملکرد نظامی بود که در این میان برای انجام فراترکیب تعداد 43 مقاله نهایی (نمونه) شناسایی شدند. درمجموع از اسناد موردبررسی 158 کد، 29 مؤلفه و 9 مقوله استخراج شد. معیار آماد نظامی با زیر معیارهای آمادگی منابع انسانی، آمادگی تجهیزاتی، آمادگی یگانی و اقدام عملیاتی واجد بیشترین ارجاعات بودند. همچنین پرسشنامه مستخرج از مدل مفهومی پژوهش در اختیار 6 تن از خبرگان قرار گرفت و نتیجه آن معیار رهبری نظامی (با وزن [0.81 و 0.63]) واجد بیشترین اهمیت در میان سایر شاخص ها بود. در پایان نیز وزن های استخراجی (درصد ارجاعات در مطالعات بررسی شده) با وزن های ارائه شده حاصل از نظرسنجی خبرگان مورد مقایسه و تحلیل قرار گرفت. نتایج به دست آمده در خصوص وزن خاکستری نشان از اهمیت بالای شاخص های رهبری نظامی، رضایت ذی نفعان و نتایج کلیدی عملکرد به عنوان مهم ترین مقوله های ارائه شده در سازمان مورد مطالعه بود. در خاتمه نیز پیشنهادهایی برای اعتلای عملکرد واحدهای نظامی ارائه شده است.