صونا قاجار

این مقاله در پی بررسی ریشه های نگاه و برخورد امنیتی دولت به پیرامون داخلی است. منظور ما از نگاه امنیتی دولت به پیرامون، جهت گیری و بُعد امنیتی بخشیدن دولت به مسائلی است که در پیرامون داخلی یا خارجی آن روی می دهد. بر مبنای بهره گیری از نظریه های اندیشمندانی همچون رکان و لیپست، ریشه های ویژگی های خاص دولت ها را باید در جهت گیری های عمده ای یافت که در جریان گذر از مراحل حساس تاریخی همچون مرحله گذار به مدرن سازی در پیش گرفته اند. بدین روی ازآنجا که به اعتقاد نگارنده، گام های اولیه در جهت مدرن سازی دولت در عصر قاجار برداشته شد، برای شناخت ریشه ویژگی های خاص دولت در ایران، رجوع به این عصر و بررسی آن، حائز اهمیت فراوانی است.

هدف اصلی این مقاله تلاش برای فهم چگونگی حدود عاملیت سوژه در نظریه ساختارگرایی تکوینی است که در جامعه شناسی و نقد ادبی از سوی لوسین گلدمن مطرح شد و یکی از نظریه های کاربردی در این زمینه به شمار می آید. مقاله با بهره گیری از روش تحلیل متون در پی پاسخگویی به پرسش درباره نقش سوژه از حیث تأثیرگذاری یا تأثیرپذیری در نسبت با ساختار از دیدگاه ساختارگرایی تکوینی است. در فرضیه پژوهشی استدلال می شود که سوژه ساختارگرایی تکوینی، در قامت فاعل فرافردی با فاصله گرفتن تدریجی ناگزیر از عاملیت مطلق و تابعیت ساختاری غیرکنشمند، به رابطه دیالکتیکی تکوینی با ساختار رسیده و در جریان شکل گیری آگاهی طبقاتی و تجلیات عینی آن، در چرخه پی در پی بازآفرینی و بازبینی، همواره در حال تکوین و دگرگونی است. یافته های این پژوهش نشان می دهند که در فاصله ساختارگرایی تا پساساختارگرایی، میدان دیالکتیک ساختارگرایی تکوینی با تلفیق نظریه جامعه شناختی لوکاچ و نظریه روان شناختی پیاژه و با بهره گیری از اندیشه های افرادی همچون هگل، فروید و نیچه به دنبال یافتن راهی میانه برای رهایی سوژه در عین پذیرش تأثیر محدودیت های ساختاری است؛ و با افزودن مفهوم تکوین به نظریه ساختارگرایی در تلاش برای به تصویر کشیدن رابطه سوژه و ساختار و محصولات عینی این رابطه است که در نظریه گلدمن به طور ویژه، بر آفرینش ادبی تأکید شده است.