سهراب رضایی

بیان مسئله: نور روز ماهیتی پویا و متغیر دارد که می تواند با توجه به مشخصه های معمارانه طراحی جداره های نور گذر، به خصوص هندسه آن، لکه های تیره و روشن متفاوتی در فضای داخلی خلق کند و با تأثیر بر حواس و ادراکات حسی ساکنان که از طریق واکنش های احساسی آن ها بروز می یابد، تجربه فضایی متمایز و معناداری برای آن ها فرآهم کند. بااین حال، به نظر می رسد ساختمان های مسکونی امروزی، حد مطلوبی از تأثیرات ادراکی نور روز در فضاهای داخلی را برای ساکنان خود فراهم نمی آورند که این امر می تواند ریشه در عدم آگاهی قاعده مند، شفاف و دقیق معماران از اثرات ادراکی نور روز داشته باشد. هدف پژوهش: این پژوهش با هدف تبیین رابطه الگوهای هندسی انتشار نور روز، ادراکات حسی ساکنان و شناسایی قابل اتکاترین شاخص های عددی پردازش تصویر به منظور پیش بینی رابطه بین این دو در بستر ساختمان های مسکونی انجام شده است.روش پژوهش: این پژوهش با استفاده از روش تحقیق پیمایشی و روش پردازش تصویر در محیط شبیه سازی شده انجام شده است.نتیجه گیری: یافته های پژوهش پیمایشی نشان می دهد با تغییر الگوهای هندسی انتشار نور روز، میانگین شاخص های ارزیابی ادراکات حسی به شکل معناداری تغییر می کند که این امر به اهمیت توجه معماران بر هندسه جداره های نورگذر و دستکاری آن برای خلق حس یا مجموعه حس های مطلوب محیطی تأکید دارد. همچنین یافته های ارتباط بین پژوهش پیمایشی با شاخص های پردازش تصویر مطالعه شده حاکی از آن است که شاخص های Michelson, mean-RMS, Fractal D، حجم فایل در قالب GIF و RAW-PRIM8، به ترتیب قابل اتکا ترین شاخص ها در پیش بینی حس خوشایندی، شاخص های TIFF-SOBEL, JPEG -PERIM, Michelson، حجم فایل در قالب JPEG و حجم فایل در قالب PNG به ترتیب قابل اتکا ترین شاخص ها در پیش بینی حس جذابیت، شاخص های TIFF-SOBEL, Mean mSC, JPEG-PERIM8، حجم فایل در قالب JPEG و JPEG-PERIM 4 به ترتیب قابل اتکاترین شاخص ها در پیش بینی حس هیجان و شاخص هایRAW-PRIM 4 ،RAW-PRIM 8 ، Michelson، Fractal D و CANNY 2014-RAW  به ترتیب قابل اتکاترین شاخص ها در پیش بینی حس آرامش فضا هستند. 

سالمندی با کاهش عملکرد جسمانی بدن و توسعه ی بیماری های مختلف جسمانی و روانی همراه است. هدف از پژوهش حاضر بررسی ارتباط میان افزایش سن، سطح تحصیلات و استرس با خستگی در سالمندان آسایشگاهی شهر تهران بود. پژوهش حاضر از نوع مقطعی همراه با طرح پرسشنامه بود که جامعه آماری آن را افراد مسن ساکن خانه سالمندان تشکیل می دادند. با توجه معیار ورود و خروج از تحقیق تعداد 131 نفر در این پژوهش به صورت داوطلبانه شرکت کردند. در ابتدا شاخص های آنتروپومتریک از قبیل قد، وزن، محیط دور کمر به لگن، و شاخص توده بدنی با استفاده از متر نواری و دستگاه بادی کامپوزیشن مدل OMRON BF511 اندازه گیری و ثبت شدند. سپس سطوح استرس و خستگی ارزیابی و ثبت شدند. در نهایت از آزمون های ضریب همبستگی پیرسون و تی-مستقل و همچنین نرم افزار SPSS ورژن 23 به منظور تجزیه و تحلیل آماری استفاده شد. نتایج حاصل از آزمون تجزیه و تحلیل آماری داده ها نشان داد که در گروه استرس بالا، سطوح خستگی ( P<0.01 ) و سن ( P<0.01 ) به میزان معنی داری بالاتر از گروه استرس پایین بود. همچنین میان سطوح استرس و نمره خستگی ارتباط معکوس و معناداری ( P<0.01 ) وجود داشت به طوریکه با افزایش سطوح خستگی، استرس نیز افزایش می یابد. میان نمره خستگی با سن ( P<0.01 ) ارتباط معکوس و با وزن ( P<0.01 ) و تحصیلات ( P<0.01 ) ارتباط مثبت و معناداری وجود داشت. با توجه به نتایج این پژوهش میتوان بیان کرد که بکارگیری راهکارهایی مانند برگزاری کلاس های آموزشی در جهت بهره مندی از فواید آموزش و یادگیری و همچنین فراهم کردن امکانات روانی و محیطی مناسب در مراکز سالمندان به منظور کاهش سطح استرس افراد از بسیاری از تغییرات منفی فیزیولوژیک و روانی حاصل از پیری جلوگیری می کند. همچنین این مسئله میتواند با کاهش سطوح خستگی در سالمندان آسایشگاهی زمینه را برای بهبود سلامت و افزایش طول عمر آن ها فراهم کند.

کارایی ادراکی نور روز معطوف به ارزیابی نور روز در سطح چشم انسان و رابطه آن با نیازهای روان شناختی (حالات و روحیات) و به تبع آن تجربه فضایی ساکنان است که خود از معیارهای معمارانه جداره های نور گذر و یا نمای ساختمان که الگوهای متفاوتی از انتشار نور در فضای داخلی را شکل می دهند، تأثیر می پذیرد؛ علی رغم این تأثیر پذیری، به نظر می رسد معماران از اثرات ادراکیِ این الگوها در فضای داخلی ساختمان ها به شکل نظام مند، روشن و دقیق مطلع نیستند. این تحقیق با مرور ساختاریافته پژوهش های پیشین؛ به دنبال تبیین رابطه بین الگوهای متفاوت انتشار نور روزِ برآمده از مشخصه های طراحی جداره های نور گذر (متغیر مستقل) و ادراکات ساکنان (متغیر وابسته) در فضاهای داخلی و شناسایی روش ها و ابزارهای قابل اتکا برای سنجش، کمی سازی و پیش بینی رابطه بین این دو و در نهایت تبیین خلاءهای پژوهشی مرتبط با موضوع تحقیق است. یافته های این پژوهش نشان می دهد که ادراکات افراد از طریق دو بعد خوشایندی و برانگیختگی احساسات قابل تبیین است که محققان جهت ارزیابی این دو بعد از روش های متفاوت ارزیابی ذهنی مبتنی بر استخراج داده های خود گزارشی از طریق ابزار پرسش نامه و ارزیابی عینی بر پایه استخراج داده های فیزیولوژیکی و مشاهده ای برآمده از شبکه های حسگر بدن انسان (BSN) در محیط واقعیت مجازی VR)) بهره برده اند. همچنین یافته ها نشان می دهند که شاخص تضاد فضایی اصلاح شده ((mSC برای سنجش تضاد تیرگی و روشنی، شاخص حجم تصویر فشرده سازی شده در قالب JPEG و شاخص تشخیص میزان لبه PNG-PERIM8 جهت سنجش سطح پیچیدگی تصاویر، قابل اتکاترین شاخص های کمیِ تصویر مبنا در پیش بینی اثرات ادراکی نور روز و شاخص طیف دامنه فوریه دو بعدی FFT2)) در پیش بینی اثرات ادراکیِ سایر محرک های بصری هستند. در مجموع می توان بیان داشت که دستاورد این تحقیق می تواند زمینه ساز شکل گیری طیف گسترده ای از مطالعات مرتبط با موضوع پژوهش در آینده شود.