آرش وحید

شهر چابهار، در دهه­های اخیر با مشکلات و مسائل عدیده­ای همچون آلودگی­های زیست محیطی، کاهش توان اکولوژیک، مسائل محیطی، افزایش بار وارده بر محیط زیست، افزایش شکل­گیری سکونتگاه­های غیررسمی (بیش از ۵۰ هزار نفر)، و ... مواجه بوده است که پایداری محیطی شهر را تحت تاثیر قرار داده است. در این راستا این پژوهش با هدف بررسی وضعیت شاخص­های پایداری محیط­زیست در شهرچابهار انجام شد. ابتدا مطالعات کتابخانه­ای در راستای شناخت ابعاد، شاخص­ها و متغیرهای پایداری محیطی انجام شد و با توجه به اطلاعات گردآوری شده، شاخص­ها و معیارها با توجه به وضعیت شهر چابهار شناسایی شد، و نهایتا 21 متغیر در قالب 5 شاخص به عنوان شاخص­ها و معیارهای پایداری محیطی شهر چابهار شناسایی شد و در قالب پرسشنامه تاثیرات متقابل طراحی و برای 10 کارشناس فرستاده شد. داده­ها گردآوری و با نرم­افزار میک­مک تجزیه و تحلیل شدند. با توجه به هدف کاربردی این پژوهش، که استفاده از نتایج این پژوهش توسط سایر محققان و ادارات شهر چابهار است سعی شد از عواملی که به عنوان عوامل کلیدی شناخته شدند به واسطه­ی قدرت انعطاف و اثری که بر روی سایر عوامل دارند، شناسایی و استفاده شوند و مورد تحلیل بیشتری قرار بگیرند. نتایج حاصل از سنجش شاخص­های پایداری محیط شهر چابهار حاکی از ناپایداری در وضعیت محیط­زیست شهر است ولی قرارگیری 15 متغیر از 21 متغیر پایداری محیط در محدوده عوامل کلیدی جای امیدواری را نشان می­دهد زیرا این متغیرها قابلیت انعطاف و از قدرت تغییر خود و سایر متغیرها برخوردارند که باید مدنظر شهرسازان قرار بگیرد. پوشش گیاهی، روان­گرایی و زمین لغزش، خشکسالی، وجود فرسایش آبی و بادی، فرسایش خاک، سیل خیزی، وجود تپه­های شنی سست در جنوب شرق، عدم وجود سفره های آب زیرزمینی و بهره برداری ناچیز از آن­ها، پیدایش و رشد سکونتگاه­های غیررسمی درون شهر چابهار، محدود بودن منابع آب سطحی، محدودیت رشد کالبدی در جهت­های غرب و جنوب و شمال، آسیب پذیر بودن اراضی شهر و دو اسکله شهر در برابر سونامی به دلیل افزایش ارتفاع أمواج؛ زمین­لرزه، طوفان، نسبت ساختمان­های بادوام به کل ساختمان عوامل کلیدی در این پژوهش انتخاب شدند. متغیر پوشش گیاهی بیشترین میزان اثرگذاری مستقیم و غیرمستقیم را بدست آورده است که حاکی از نقش بسیار مهم این عامل در پایداری محیطی شهر چابهار است که تحت تاثیر اقلیم منطقه و فقر منابع آبی است و باعث شده است از نظر سبزینگی فقیر باشد و سبزینگی و پوشش گیاهی در این شهر صرفا بصورت خطی در حاشیه محورهای تردد و به صورت لکه­هایی در قالب پارک است.

مقدمه: ادراک کالبدی تاثیر به سزایی درمطلوبیت یا عدم مطلوبیت فضای شهری به جای می گذارد. فضای شهری بیشترین ارتباط را با مردم و محیط زندگی و در نتیجه نقش بسزایی در هویت بخشی و احساس آرامش به شهروندان دارد. ظاهر محیط های شهری و عوامل امنیت نیز به عنوان یک محرک، مردم و فعالیت های آن ها و استفاده کنندگان از فضا را تحت تاثیر قرار می دهد. هدف: هدف از انجام این تحقیق تبیین معیارهای کالبدی- فضایی محله های شهری در راستای افزایش سطح امنیت اجتماعی در فازیک مهرشهر است. روش شناسی تحقیق: تحقیق حاضر از لحاظ هدف کاربردی و از لحاظ ماهیت جزء پژوهش های توصیفی با روش پیمایشی می باشد. روش گردآوری اطلاعات پرسشنامه بوده است. برای تحلیل آماری در بخش آمار استنباطی پژوهش کلیه تجزیه و تحلیل ها، با استفاده از تکنیک معادلات ساختاری و نرم افزارهایLISREL و SPSS بر روی 390 پرسشنامه سالم انجام شده است. قلمرو جغرافیایی پژوهش: قلمرو جغرفیایی پژوهش حاضر مهرشهر کرج می باشند. یافته ها: تحقیقات نشان داد، میزان تاثیر مقیاس (42/0)، ازدحام (0.52)، فرم فضا (38/0)، المان اطلاعاتی (59/0)، آلودگی دیداری (28/0)، نور روشنایی (55/0)، آلودگی محیطی (61/0)، آلودگی صوتی (49/0)، کیفیت نفوذ پذیری (33/0)، دسترسی حمل و نقل عمومی (70/0)، کیفیت فعالیت ها و کاربری زمین (52/0) و کیفیت سکونت (68/0) بر امنیت اجتماعی تاثیر دارند. نتایج: سیاستها و اقدامات انجام گرفته در تحقیق، نشان داد اگرچه در تحقیقات شهرسازی، شهر از ابعاد گوناگون دسته بندی می شود، اما اقدامات یک بعد بر بعد دیگر شهر تاثیر گذار است و این خارج از اراده مدیران و برنامه ریزان شهری می باشد. پس با بررسی دقیق اثرات جانبی هر اقدام در حوزه شهرسازی می توان تاثیرات مثبت آنها را در ابعاد مختلف این سکونتگاه ها افزایش داد.

بررسی تاریخی یک شهر می تواند نکاتی را نمایان سازد که در بحث های نظری قابل شناسایی نمی باشند. در طی اجرای یک طرح ممکن است عواملی از قبل پیش بینی نشده یا مغفول مانده، بر اجرای یک طرح شهرسازی اثر نمایند در بین شهرهای ایران، شهر همدان به دلیل تلاش برای ایجاد شبکه شهری مدرن برنامه ریزی شده بر اساس اصول شهرسازی، کاملاً منحصر به فرد است. بافت ارگانیک شهر همدان در دوره قاجار با طرح کارل فریش در سال 1307 خورشیدی کاملاً تغییر کرد طرحی بر مبنای سیستم رینگی-شعاعی که با تمامی شهرهای ایران متفاوت بود. هدف اصلی در پژوهش حاضر، بررسی تأثیر اجرای این طرح منحصربه فرد در نحوه گسترش کالبدی این شهر در یک بازه زمانی حدوداً صدساله است. مقاله حاضر ازنظر نوع کاربردی و ازنظر روش تحقیق تحلیلی - توصیفی است. در مرحله نخست، عوامل مطرح در شکل دهی به ساختار شهر همدان طی صدسال گذشته استخراج و روایی آن ها ارزیابی گردید. سپس با کمک پرسش نامه از خبرگان شهری نظرسنجی به عمل آمد و با آزمون T.Student و فریدمن در محیط نرم افزار SPSS25به ترتیب میزان اثر پذیری هر عامل و رتبه آن ها در میزان تأثیرپذیری از طرح کارل فریش سنجیده شد. بر اساس نتایج به دست آمده طرح جامع اول و دوم این شهر، سکونتگاه های خودرو (اسکان غیر رسمی)، رودخانه درون شهری، سوداگری و بورس بازی زمین تحت تأثیر طرح کارل فریش بوده اند. برخلاف موارد فوق، سه عامل توپوگرافی زمین در این شهر، طرح های شهرک سازی و محدوده های تاریخی داخل بافت شهری تحت تأثیر طرح کارل فریش نبوده و در برخی موارد، سبب تغییر در نحوه شکل گیری ساختار این شهر شده اند.

لواسان کوچک یکی از شهر های استان تهران به جهت داشتن توانهای بالقوه بوم گردشگری، می تواند به عنوان یکی از جنبه های ارتقاء کیفیت توسعه محدوده ی این شهرستان ،مورد مطالعه و بررسی قرار گیرد. به همین دلیل در این مقاله سعی شده است تا با استفاده از منابع و مطالعات کتابخانه ای، مشاهدات میدانی ، به شناخت پتانسیل ها و محدودیت های گردشگری نواحی طبیعی و نهایتا بررسی زیرساختهای موثر در مکانیابی مناطق مناسب بوم گردشگری شهر لواسان کوچک پرداخته شود. برای این منظور محدوده مورد مطالعه با روش توصیفی- تحلیلی و کاربردی، وضع موجود محدوده شهری، مورد مطالعه و بررسی قرار گرفت. ﮔﺴﺘﺮش علاقه مندی گردشگری و اﺳﺘﻔﺎده از وﺳﺎیﻞ ﺣﻤﻞ و ﻧﻘﻞ، ﺳ ﺒﺐ اﻓ ﺰایﺶ ﭼﺸ ﻤﮕیﺮ ﺑﺎزدی ﺪ از ﻣﻨ ﺎﻃﻖ ﻃﺒیﻌی ﺷﺪه اﺳﺖ . منطقه لواسانات بخصوص لواسان کوچک یکی از ﻣﻨﺎﻃﻖ زیﺒﺎ و دیﺪﻧی ﺷﻬﺮﺳﺘﺎن ﻣﺤﺴﻮب می ﺷﻮد کﻪعلی رﻏﻢ ﺑﺎزدیﺪ ﮔﺴﺘﺮده ﮔﺮدﺷ ﮕﺮان، ﻓﺎﻗﺪ ﻫﺮﮔﻮﻧﻪ ﺗﺴﻬیﻼت ﻣﻨﺎﺳﺐ ﻣﻮرد ﻧیﺎز ﮔﺮدﺷﮕﺮان اﺳﺖ . ازاین رو ﻧﻘﺸﻪ ها از ﻃﺮیﻖ ﺗﻠﻔیﻖ ﻻیﻪ های اﻃﻼﻋﺎﺗی ، در محیط GIS ﺑﻬﺘﺮیﻦ حوزه های دارای استعداد بوم گردشگری را نهایی می کنند. بعد از جمع آوری داده ها و اطلاعات با روش تحلیل SWOT به بررسی نقاط قوت، ضعف، فرصت ها و تهدیدها از دیدگاه مردم محلی و گردشگران پرداخته شده و توصیفی از وضعیت عوامل بوم گردشگری شهر به دست آمد.در ﻧﻬﺎی ﺖ، راﻫﺒﺮدﻫ ﺎیی ﺑ ﺮای بررسی زیرساختهای موثر در مکانیابی مناطق مناسب بوم گردشگری ،رﺷﺪ و ﺗﻮﺳﻌﻪ ﺻﻨﻌﺖ ﮔﺮدﺷﮕﺮی و به طبع آن،بوم گردشگری در منطقه ارایه می شود .

بلندمرتبه سازی و توسعه فضایی در ارتفاع، محصول رشد جمعیت، افزایش شهرنشینی و کمبود زمین مناسب برای ساخت وساز است که در دهه های اخیر رواج یافته است. شکل گیری این گونه ساختمانی با توجه به ویژگی های آن، در کنار آثار مثبت، محدودیت ها، تهدیدها و مشکلاتی عدیده را به همراه دارد. امروزه مکان یابی ساختمان های بلند از مسائل ضروری به شمار می آید و توجه به آن و مشکلات زیست محیطی و شرایط اقلیمی هر منطقه، از مهم ترین زمینه های شهرسازی محسوب می شود. هدف پژوهش کاربردی- توسعه ای و توصیفی-تحلیلی حاضر، بررسی عوامل مؤثر بر مکان یابی ساختمان های بلند با تأکید بر پایداری محیط زیست در شهر قزوین با استفاده از مدل تاپسیس است.نتایج پژوهش نشان می دهد هیچ الگویی در ایران برای مکان یابی ساختمان های بلند از جمله ساختمان های قزوین وجود ندارد. ضوابط نیز به دلیل بی برنامگی و بی توجهی به عوامل شهرسازی یا مقوله های تأثیرگذار، محیط زیست را تخریب کرده اند. براساس یافته های مدل تاپسیس، عامل اقتصادی، زیست محیطی، کالبدی و کاربری اراضی به ترتیب با امتیازهای 695/0، 457/0 و 405/0 در جایگاه های اول تا سوم قرار دارند و از سایر مؤلفه ها مهم ترند.

امروزه مکان یابی ساختمان های بلند از ضروریات است، پس از گذشت چند دهه از ظهور بلندمرتبه سازی، ساختن ساختمان های بلند با شیوه جدید در شهرهای بزرگ ایران مانند تهران آغاز گردید. اما همواره به دلیل نبود مکانیابی مناسب با پدیده بلندمرتبه سازی مشکلات و نارسایی هایی وجود داشته است. با توجه به مشکلات زیست محیطی و شرایط اقلیمی هر منطقه توجه به این ضرورت از اهم رشته شهرسازی محسوب می شود. هدف این مقاله ارائه الگویی برای مکان یابی ساختمانهای بلند با تاکید بر پایداریمحیط زیست در محدوده 3 شهرداری شهر قزوین می باشد. روش پژوهش در این مقاله براساس روش و ماهیت توصیفی-تحلیلی و بر اساس هدف کاربردی و توسعه ای می باشد. مدل استفاده شده در این پژوهش تاپسیس فازی است. ای ن م دل ب ه منظ ور ارزی ابی ک ارایی در ارائه راهبرده ای بهین ه، در محدوده 3 شهرداری قزوین مورد استفاده قرار گرفت. نتایج حاکی از آن است که در تدوین برنامه های استقرار واحدهای ساختمانی بلندمرتبه توجه به پایداری محیطی از اصلی ترین مفاهیم محسوب می شود و عوامل زیست محیطی در مکانیابی ساختمان های بلند مرتبه از معیارهای مهم و اساسی است. از طرفی قیمت زمین- شرایط طبیعی و اجتماعی همراه با استفاده از فناوری اطلاعات در مکانیابی ساختمان های بلند نقش اساسی دارد. نتایج حاصل از مدل تاپسیس فازی نشان می دهد که عامل اقتصادی، زیست محیطی و کالبدی و کاربری اراضی به ترتیب با کسب امتیازهای (0.695)، (0.457) و (0.405) در جایگاه های اول تا سوم واقع شده اند و بیانگر اهمیت نسبی آنها نسبت به سایر مؤلفه ها می باشد.