محمد یاپنگ غراوی

امروزه، شهرنشینی شتابان چه در کشورهای توسعه یافته چه در کشورهای درحال توسعه، با ناهنجاری های اجتماعی، اقتصادی، فرهنگی، و فضایی زیادی همراه است که سبب افزایش تضادها و نابرابری های اجتماعی از یک سو و انحرافات، کج روی های اجتماعی، و نزول امنیت از سویی دیگر در محیط های شهری شده است. با توجه به اهمیت امنیت و لزوم بررسی و سنجش این مقوله در شهرهای کشورمان، تحقیق حاضر با هدف بررسی شاخص های امنیت در سطح مناطق چهارگانه شهر اردبیل تهیه شده است. نوع تحقیق کاربردی و روش آن نیز توصیفی- تحلیلی است. داده ها و اطلاعات به صورت پیمایشی (از طریق پرسش نامه با 384 نفر نمونه با روش نمونه گیری خوشه ای (از مناطق چهارگانه) با سطح با اطمینان 95درصد) جمع آوری شده اند. برای تجزیه وتحلیل داده ها و اطلاعات نیز از نرم افزار اس پی اس اس، لیزرل، و مدل کوپراس (COPRAS) استفاده شده است. یافته ها نشان می دهد شاخص های احساس امنیت مالی شهروندان با مقدار آماره تی 4.23، احساس امنیت جانی شهروندان با مقدار تی26/5، احساس امنیت کالبدی با مقدار تی 59/4، و شاخص نقش نیروی انتظامی با مقدار تی24/2 در سطح کاملاً معنی داری قرار دارد و از ارتباط درونی نسبتاً مناسبی با هم قرار دارند. همچنین، نتایج حاصل از مدل کوپراس نیز نشانی می دهد که احساس امنیت مالی، نقش نیروی انتظامی، احساس امنیت کالبدی، و احساس امنیت جانی به ترتیب بیشترین تأثیر در احساس امنیت از دید شهروندان دارند. درنهایت، در بین مناطق چهارگانه شهر اردبیل منطقه 2 شهری با کسب بیشترین امتیاز (28/0 Q= ) در میان مناطق چهارگانه شهر در جایگاه اول قرار گرفته است.

توسعه پایدار گردشگری روستایی قادر به تأمین نیاز گردشگران، فراهم ساختن فرصت هایی برای افزایش رشد اقتصادی، حفاظت از مکان های فیزیکی روستا و بهبود کیفیت زندگی است، این صنعت به صورت هم زمان قادر به افزایش فرصت ها از طریق ایجاد زمینه های همزیستی توسعه پایدار و کیفیت زیست محیطی است. این ویژگی ها باعث شده است تا مفهوم توسعه پایدار به صورت گسترده ای در میان جوامع علمی موردبحث قرارگرفته و توسعه گردشگری پایدار به ابزاری مهم جهت مدیریت پایدار جوامع روستایی مبدل شود. هدف اصلی پژوهش بررسی تأثیر کارآفرینی روستایی برحمایت ساکنان از توسعه پایدار گردشگری با تأکید بر نقش میانجی محیط اجتماعی روستا در روستاهای دهستان سردابه اردبیل است. روش پژوهش توصیفی-تحلیلی، جامعه آماری پژوهش خانوارهای ساکن در دهستان سردابه اردبیل است که با استفاده از فرمول کوکران حجم نمونه 286 خانوار برآورد گردید. داده های پژوهش به صورت اسنادی و پیمایشی(پرسشنامه) جمع آوری شد به منظور آزمون فرضیه های پژوهش از مدل سازی معادلات ساختاری در محیط نرم افزار Lisrel استفاده شد یافته های پژوهش نشان داده است که کارآفرینی روستایی بر محیط اجتماعی روستا و حمایت ساکنان از گردشگری پایدار روستا تاثیرمثبت و معناداری دارد. همچنین نشان داد که محیط اجتماعی روستا بر حمایت ساکنان از توسعه پایدار گردشگری موثر بوده و اثرات محیط اجتماعی روستا در رابطه بین کارآفرینی روستایی با توسعه پایدار گردشگری به عنوان نقش میانجی دارای تأثیر مثبت و معناداز است.

در آغاز قرن بیست ویکم، جهانی شدن و نوآوری در عرصه های فناوری اطلاعاتی و به تبع آن شکل گیری فضای جریان ها، سبب شده تا شهرها نیز در فضاهای ملی مانند شرکت های چندملیتی، رقابت روزافزونی را برای کسب منافع اقتصادی با یکدیگر داشته باشند. در گذشته رقابت به شرکت ها و نهادهای تولیدی مربوط می شد ولی با شکل گیری جهانی شدن و شبکه ای شدن اقتصاد جهانی، شهرها همواره به عنوان گره های اقتصاد شبکه ای، جایگاه ویژه ای یافتند و اعتقاد بر این است که این رقابت هم سطح با رقابت ملی می باشد. امروزه رقابت پذیری شهرها نقش اساسی در توسعه شهرها دارد و در این راستا درآمدزایی پایدار را برای مدیران شهری این نواحی شهری فراهم خواهد کرد. از این رو این پژوهش با هدف ارزیابی الگوی علّی معیارهای مؤثر بر رقابت پذیری شهری انجام شده است. تحقیق حاضر با توجه به هدف آن، کاربردی و براساس روش، توصیفی- علّی است. نمونه آماری پژوهش را ۳۰ نفر از کارشناسان و متخصصان مرتبط با اقتصاد شهری تشکیل داده اند. به منظور دستیابی به هدف پژوهش، از تکنیک دیمتل فازی استفاده شد. نتایج تحقیق نشان دادند که براساس مقادیر D-R، از بین معیارهای چهارگانه رقابت پذیری شهر، معیار اقتصادی با مقدار ۰/۸۳۳، تأثیرگذارترین و معیار محیطی با مقدار ۰/۶۸۹-، تأثیرپذیرترین معیار رقابت پذیری شهر بودند. همچنین براساس مقادیر D+R، معیار اقتصادی با مقدار ۲/۶۷۱ به عنوان بااهمیت ترین معیار رقابت پذیری شهر شناسایی شد.

تحقیقات نشان دادند که در بلندمدت جذب بازدید مجدد هزینه کمتری نسبت به بازدید بار اول برای مقاصد دارد. بنابراین رشد پایدار بخش گردشگری اتکا بیشتری بر گردشگرانی دارد که بازدید خود را تکرار می کنند. چنین عاملی بر اهمیت مفاهیم موثر بر بازدید مجدد از مقاصد گردشگری شهری افزوده است. در این تحقیق تلاش شده است تا تاثیر اصالت ادراک شده، تصویر مقصد و تجربه به یادماندنی بر قصد بازدید مجدد گردشگران در شهرستان اردبیل، مورد ارزیابی و تحلیل قرار گیرد. مطالعه حاضر از نظر هدف کاربردی و از نظر روش توصیفی- تحلیلی است و جامعه آماری این تحقیق گردشگران ورودی به شهرستان اردبیل در سال ۱۳۹8 است. حجم نمونه لازم با استفاده از فرمول کوکران، ۳۸۴ نفر محاسبه شده است. پرسشنامه مورد استفاده در تحقیق محقق ساخته بود که شاخص های آن از مطالعات و پیشینه مرتبط اخذ و بومی سازی شده است. روایی ابزار سنجش تحقیق بر اساس نظرات اساتید متخصص و کارشناسان خبره و پایایی مدل تحقیق و تجزیه و تحلیل داده ها نیز با استفاده از روش مدل سازی معادلات ساختاری و تحلیل عاملی تأییدی در نرم افزار SMART PLS انجام شد. یافته های تحقیق نشان داد که اصالت ادراک شده جاذبه های گردشگری تاثیر مثبت و معنی-داری بر تصویر مقاصد (572/0 β= و 427/9 T=) و تجربه به یادماندنی (611/0β= و 315/8T=) دارد. همچنین تصویر مقصد تاثیر مثبت و معنی داری بر تجربه به یادماندنی (860/0β= و 483/4 T=) دارد. همچنین یافته ها نشان داد که تجربه به یادماندنی تاثیر مثبت و معنی داری بر قصد بازدید مجدد (537/0β= و 255/9 T=) دارد. تحقیق حاضر نسبت به تحقیقات پیشین به تبیین تاثیر ادراک از اصالت و تصویر مقصد بر تجربه به یادماندنی و شکل گیری آن و تاثیر این مفهوم بر قصد بازدید مجدد گردشگران کمک بیشتری نموده است.

شهرها هرساله پذیرای میلیون ها نفر گردشگرند و گردشگری شهری اکنون به فعالیتی مهم تبدیل شده که جریان کارها، اقدامات اجتماعی و تغییرات فضایی فراوانی به ویژه در کشورها شکل داده است. نقش شهرها در جذب گردشگران و شکل گیری گردشگری شهری به عنوان یک الگوی فضایی گردشگری در عصر حاضر بعد دیگری از اقتصاد شهری را شکل داده است که به نوسازی و توسعه سیمای شهری، سیستم حمل و نقل، اقامت گاههای گردشگری و بهبود و ساماندهی زیرساخت های شهری منتهی می شود رشد و توسعه گردشگری شهری و جذب گردشگر تحت تاثیر عوامل مختلفی از جمله اعتماد اجتماعی و امنیت فضاهای شهری است، و نقش به سزایی در جذب گردشگر دارد. این پژوهش با هدف بررسی تاثیر اعتماد اجتماعی و امنیت فضاهای شهری در توسعه گردشگری شهری نگاشته شد. پژوهش حاضر در صورت دسته بندی تحقیقات بر مبنای هدف، در دسته تحقیقات کاربردی و از نظر نحوه روش تحقیق، از نوع تحقیقات توصیفی – تحلیلی است. جامعه آماری پژوهش حاضر گردشگران ورودی به شهر گرگان تشکیل می دادند. با توجه به این که تعداد حجم جامعه آماری مشخص نبود از فرمول کوکران برای حجم جامعه نامحدود استفاده شد و حجم نمونه 384 نفر برآورد گردید. به منظور پاسخگویی به سوالات پژوهش از نرم افزارهای spss و pls استفاده شد. یافته های پژوهش نشان داد که اعتماد اجتماعی و امنیت فضاهای شهری برتوسعه گردشگری تاثیرمعناداری دارد به گونه ای که میزان تاثیر متغیر امنیت فضاهای شهری بر توسعه گردشگری بیشتر از اعتماد اجتماعی است.

شهرها به طور چشم گیری در حال تبدیل شدن به سیستم های پیچیده اجتماعی، اقتصادی و محیطی هستند. هریک از سیستم های شهری زمانی که نتوانند با تغییرات و شرایط بحرانی خود را وفق دهند، بسیار آسیب پذیر می شوند ازاین رو در دهه های اخیر، رویکردهای مقابله با بلایای طبیعی مفهوم جدیدی را تحت عنوان تاب آوری شهری برای آمادگی هرچه بیشتر در برابر بلایا مطرح کرده است. باوجود توجهات اخیر و استفاده فراوان از مفهوم تاب آوری در حوزه های مختلف درک نظری و عملی محدودی از این مفهوم وجود دارد ازاین رو این پژوهش باهدف تبیین الگوی علی تاب آوری شهرهای انجام شده است. تحقیق حاضر با توجه به هدف آن کاربردی ، و بر اساس روش انجام توصیفی- علی است. نمونه آماری پژوهش را 35 نفر از کارشناسان و متخصصان برنامه ریزی شهری تشکیل داده اند. به منظور دستیابی به هدف پژوهش از فن دیمتل فازی استفاده شد. یافته های حاصل از پژوهش نشان دهنده آن بود که بر اساس مقادیر D-R ، از بین معیارهای چهارگانه تاب آوری شهری معیار کالبدی با مقدار(943/0) تأثیرگذارترین معیار تاب آوری شهر بود. همچنین بر اساس مقادیر D+R ، معیار کالبدی با مقدار(896/2) به عنوان بااهمیت ترین معیار تاب آوری شهر شناسایی شد.

رویکردهای جدید در برخورد با مسئله اسکان غیر رسمی حاکی از آن است کهدولتها باید تلاششان در جهت بهبود کیفیت زندگی سکونت گاه های فقیرنشین کنونی در کنار پیش گیری از شکل گیری و گسترش کانونهایجدید باشد. از این رو باید مطالعهو سنجشی همه جانبه از شرایط زندگی با معیارهای علمی صورت گیرد تا بر پایه چنین شناختی، برنامه ریزی برای بهبود شرایط زندگی صورت گیرد. با توجه به اهمیت سنجش کیفیت زندگی و ارتقاء آن، در این تحقیق سعی گردیده تا کیفیت ذهنی زندگی منطقه اسکان غیر رسمی شرق کال عیدگاه سبزوار مورد سنجش و تحلیل قرار گیرد. رویکرد کلی این تحقیق توصیفی-تحلیلی،روش گردآوری داده ها، ترکیبی از روش های میدانی و کتابخانه ای،شیوه نمونه گیری، تصادفی ساده، حجم نمونه 130 نفر، روش تحلیل داده ها، آزمونTتک نمونه ای، ضریب همبستگی پیرسون و لاندا می باشد. نتایج بیانگر این است که کیفیت زندگی ساکنین در بعد اجتماعی بالاتر از حد متوسط اما در ابعاد اقتصادی و کالبدی-محیطی پایین تر از حد متوسط می باشد. در مجموع نیز سطح کیفیت زندگی پایین می باشد.

هدف اصلی این پژوهش، سنجش وضعیت زیست پذیری اجتماعی در شهر قاین و مدل سازی ساختاری تفسیری مؤلفه های زیست پذیری اجتماعی است. این تحقیق، جزو تحقیقات پیمایشی است و ابزار اصلی گردآوری داده ها، پرسشنامه است. جامعه ی آماری پژوهش، شهروندان بالای 15 سال شهر قاین و نمونه ی مورد بررسی 360 نفر است که به روش نمونه گیری تصادفی ساده انتخاب شدند. برای سنجش وضعیت شاخص های زیست پذیری اجتماعی از روش T تک نمونه ای استفاده شد. در بخش دیگر تحقیق با بهره گیری از روش مد ل سازی ساختاری تفسیری (ISM) روابط درونی مؤلفه های زیست پذیری اجتماعی مشخص و به صورت یکپارچه تحلیل شد. برای انجام تحلیل ساختاری-تفسیری از نظر متخصصان مرتبط با موضوع که به شیوه ی نمونه گیری هدفمند انتخاب شدند، استفاده گردید. نتایج تحقیق نشان داد که طبق تحلیل T تک نمونه ای، میانگین شاخص های امنیت و تعلق مکانی، بالاتر از حد متوسط؛ شاخص آگاهی و آموزش در حد متوسط؛ و شاخص های تعاملات اجتماعی، اعتماد، همبستگی و مشارکت اجتماعی در حد پایینی قرار دارند. درمجموع، میانگین زیست پذیری اجتماعی نیز در این شهر در حد متوسط ارزیابی می شود. همچنین نتایج حاصل از مدل ساختاری تفسیری زیست پذیری اجتماعی 4 سطح از مؤلفه ها را نشان داد. در بین این مؤلفه ها، حس تعلق مکانی و همبستگی اجتماعی، اساسی ترین مؤلفه های مؤثر بر زیست پذیری اجتماعی شهری است که باید در سطح اول بر آن ها تأکید شود. به عبارتی دیگر، هرگونه اقدام برای ایجاد زیست پذیری اجتماعی، مستلزم زمینه سازی برای ارتقاء این مؤلفه هاست.