حاتم خلیلی پور

یکی از مسائلی که امروزه سازمان ها را تهدید می کند، بحث فلات زدگی شغلی و اثرات آن بر روی عملکرد کارکنان و سازمان است که می تواند پایداری توسعه فعالیت های سازمان و توسعه توانمندی های کارکنان را تحت تأثیر قرار دهد. اهمیت این موضوع در آن است که پیش بینی و تشریح این فرآیند، عملاً امکان هدایت رفتار کارکنان به سوی روندی مطلوب و نظام مند را ممکن می سازد. هدف از این پژوهش، شناسایی و اولویت بندی عوامل موثر بر فلات زدگی شغلی در شرکت توزیع برق هست، عوامل با استفاده از مرور ادبیات و پیشینه پژوهش شناسایی و استخراج گردید. برای اولویت بندی و بررسی روابط بین عوامل از تکنیک دیمتل خاکستری استفاده شده است. نتایج نشان داده است که عدم تناسب فرد با شغل و متوقف ماندن بیش از حد در شغل از اهمیت (قدرت) بالایی برخوردارند. همچنین مقایسه عوامل از نظر شدت تأثیرپذیری و تأثیرگذاری نشان داده است که تنوع شغلی پایین و ساختار سازمانی ناکارآمد از نظر تأثیرگذار قطعی (علت) و مقایسه خود با افراد دیگر در پست های بالاتر و احساس نامنصفانه بودن ارتقا از نظر تأثیرپذیر قطعی (معلول) بالاترین اولویت را دارند. به کارگیری نتایج این پژوهش و بررسی عوامل موثر بر فلات زدگی شغلی باعث تعدیل فلات زدگی در سازمان ها می شود و از این طریق زمینه لازم برای توسعه توانمندی های کارکنان، افزایش رضایت و انگیزه آن ها در کار فراهم می شود. سازمان ها برای مقابله با این پدیده از استراتژی چرخش شغلی، غنی سازی شغلی و توسعه شغلی استفاده می کنند. با انجام این تحقیق می توان وضعیت موجود فلات زدگی کارکنان را شناخت و برنامه ریزی لازم برای رفع یا کاهش این ویژگی را طراحی و اجرا نمود. همچنین با بهره گیری از نتایج این تحقیق عوامل زمینه ای موثر بر فلات زدگی شغلی شناسایی می گردد و می توان ضمن شناسایی متغیرهای مؤثر اقدامات لازم را جهت کاهش و تعدیل تأثیر آن ها به کاربرد.

در دنیای رقابتی امروز، با سرعت گرفتن پیشرفت های علم و تکنولوژی و با نظر به اینکه منابع انسانی سرمایه های بنیادی و نیروی محرکه هرگونه تغییر و تحول در سازمان هستند، تنها سازمان هایی می توانند به حیات خود ادامه دهند که نقش مهم و استراتژیک منابع انسانی را درک کرده، انگیزش، رضایت، تعهد سازمانی و رفتار شهروندی سازمانی آنها را از طریق به کارگیری روش ها و فنون جدید مدیریتی ارتقا دهند. برای تحقق این امر، به کارگیری نظام های ارزشیابی عملکرد ازجمله وظایف مهم مدیریت منابع انسانی است. ازاین رو تحقیق حاضر به مطالعه ضرورت ارزیابی عملکرد کارکنان، کارکردها و شیوه های نوین آن، با استفاده از روش کتابخانه ای پرداخته است. هدف از پژوهش حاضر بررسی تأثیر ادراک از معیارهای مالی و غیرمالی ارزیابی عملکرد برانگیزش، رضایت شغلی، تعهدسازمانی و رفتارشهروندی سازمانی است. پژوهش ازنظر نحوه گردآوری داده ها از نوع توصیفی- همبستگی و ازنظر هدف کاربردی است. جامعه آماری پژوهش کارکنان اداره آب و فاضلاب شهر اهواز است که تعداد آنها 1300 نفر بود و یک نمونه به حجم 299 نفر با بهره گیری از روش تصادفی طبقه ای در دسترس از آن انتخاب گردید. جهت جمع آوری داده ها و سنجش متغیرها، از پرسشنامه استفاده شد. برای ارزیابی اعتبار پرسشنامه از روایی صوری استفاده گردید و برای محاسبه پایایی ابزار، از ضریب آلفای کرونباخ بهره گیری شد. جهت آزمون فرضیه ها از ضریب همبستگی و مدل معادلات ساختاری با استفاده از نرم افزارspss نسخه 22 و آموس نسخه 18 استفاده شد. نتایج بررسی فرضیه ها نشان می دهد معیارهای مالی ارزیابی عملکرد تأثیر معناداری بر انگیزش درونی دارد. معیارهای غیرمالی ارزیابی عملکرد تأثیر معناداری بر انگیزش درونی دارد. انگیزش درونی و بیرونی تأثیر معناداری بر رضایت شغلی دارد. انگیزش درونی و بیرونی تأثیر معناداری بر تعهدسازمانی دارد. انگیزش درونی و بیرونی تأثیر معناداری بر رفتار شهروندی سازمانی دارد.

هدف: هدف از این پژوهش، ارزیابی ظهور و بروز ویژگی های سازمان نوروتیک در آموزش وپرورش با روش نگاشت شناختی فازی است. روش: برای شناسایی ویژگی های رفتار نوروتیک در سازمان مورد مطالعه، از روش نگاشت شناختی فازی استفاده شده است. در نخستین گام بعد از مشخص شدن مسئله پژوهش، ابتدا خبرگانی انتخاب شدند که در رابطه با سازمان آموزش وپرورش از دانش و آگاهی لازم برخوردار بودند.  بعد از مشخص شدن خبرگان پژوهش، پژوهشگر به استخراج نقشه ذهنی خبرگان اقدام کرده است. به این صورت که با انجام جلسات گروهی فکری از خبرگان خواسته شد تا ویژگی های مد نظر را با توجه به بعد مشخص شده روی فلیپ چارت نوشته و مکتوب کنند. بعد از رسیدن به اشباع نظری، تسهیلگر گروه، پاسخ ها را بر اساس بعد های مشخص شده، دسته بندی کرد، سپس روابط علی بین عناصر هر بعد و روابط با عناصر سایر بعد ها بررسی و ترسیم شده است. یافته ها: نگاشت شناختی علی رفتارهای نوروتیک در سازمان آموزش وپرورش شامل 122 عنصر است. تحلیل نگاشت به کمک FCMaper نشان داده که این عناصر شامل 45 عنصر معمولی، 75 عنصر فرستنده و 2 عنصر دریافت کننده هستند. نتیجه گیری: نتایج حاصل از نگاشت نشان داده است که عنصر عدم عزت نفس، با داشتن بیشترین درجه ورودی، اثرپذیری ترین عنصر نگاشت و عنصر رسانه ای کردن با داشتن بیشترین درجه خروجی، اثرگذارترین عنصر نگاشت رفتار نوروتیک در سازمان آموزش وپرورش هستند. مرکزیت، شاخص دیگری است که نشان دهنده شدت اثرگذاری عناصر در رفتار نوروتیک است، تحلیل ها نشان می دهند که عنصر عدم عزت نفس با داشتن بیشترین مجموع درجه ورودی و خروجی مرکزی ترین عنصر نگاشت شناخته شده است. همچنین نتایج حاصل از آزمون اسپیرمن و بررسی سناریوی های حدی نشان دهنده صحت نتایج به دست آمده هستند.

هدف از این پژوهش بررسی تأثیر معیارهای مالی و غیرمالی ارزیابی عملکرد بر انگیزش درونی و بیرونی برای مشارکت در تعیین هدف و عملکرد شغلی کارکنان بخش دولتی است. روش پژوهش از نظر نحوه گردآوری داده ها، توصیفی همبستگی است. به منظور جمع آوری داده ها یک نمونه 299 نفره با استفاده از پرسشنامه با روش نمونه گیری تصادفی ساده انتخاب و ارزیابی شد. برای دستیابی به اعتبار پرسشنامه از روایی محتوایی و روایی سازه بهره گرفته شد و برای محاسبه پایایی، ضریب آلفای کرونباخ به کار رفت که نشان دهنده پایایی متغیرهای پژوهش بود. برای آزمون فرضیه ها از مدل یابی معادلات ساختاری و نرم افزار ایموس استفاده شد. نتایج نشان داد که معیارهای غیرمالی ارزیابی عملکرد بر انگیزش درونی برای مشارکت در تعیین هدف و انگیزش بیرونی برای مشارکت در تعیین هدف تأثیر معناداری دارند. معیارهای مالی ارزیابی عملکرد بر انگیزش درونی برای مشارکت در تعیین هدف تأثیر معناداری دارند. انگیزش درونی و انگیزش بیرونی برای مشارکت در تعیین هدف، دارای تأثیر معناداری بر عملکرد شغلی هستند. معیارهای غیرمالی ارزیابی عملکرد از طریق انگیزش درونی برای مشارکت در تعیین هدف و انگیزش بیرونی برای مشارکت در تعیین هدف تأثیر معناداری بر عملکرد شغلی دارند. معیارهای مالی ارزیابی عملکرد از طریق انگیزش درونی برای مشارکت در تعیین هدف دارای تأثیر معناداری بر عملکرد شغلی هستند.

عدالت رویه ای و اشتیاق شغلی، جنبه های رفتاری کارکنان ازجمله اشتراک گذاری دانش و رفتار کاری نوآورانه را به صورت مستقیم و غیرمستقیم تحت تأثیر قرار می دهند. هدف پژوهش حاضر، بررسی تأثیر عدالت رویه ای و اشتیاق شغلی بر اشتراک گذاری دانش و رفتار کاری نوآورانه است. این پژوهش ازنظر ماهیت و روش، توصیفی- همبستگی و ازنظر هدف کاربردی و از نوع تحقیقات توسعه ای است. برای جمع آوری داده ها از پرسشنامه و برای روایی آن از نظر خبرگان استفاده شد و به منظور بررسی پایایی از ضریب آلفای کرونباخ (897/0) بهره گیری شد. جامعه تحقیق، کارکنان شعب و کارشناسان بانک تجارت اهواز در سال 1396 بودند که تعداد آنها 1000 نفر است و با فرمول کوکران 272 نفر به عنوان نمونه آماری انتخاب و داده ها به کمک روش نمونه گیری تصادفی طبقه ای دردسترس جمع آوری شد . پس از مشخص شدن نرمال بودن داده ها، از ضریب همبستگی پیرسون و مدل معادلات ساختاری برای بررسی فرضیه های تحقیق استفاده شد. نتایج، نشان می دهد که عدالت رویه ای، تأثیر مثبتی بر اشتیاق شغلی (847/2 CR=، 004/0P=)، اشتراک گذاری دانش (629/2 CR=، 009/0P=) و رفتار کاری نوآورانه (001/2 CR=، 045/0P=) دارد، اشتیاق شغلی، تأثیر مثبتی بر اشتراک گذاری دانش (998/72 CR=، 000/0P=) و رفتار کاری نوآورانه (305/3 CR=، 000/0P=) دارد و اشتراک گذاری دانش، تأثیر مثبتی بر رفتار کاری نوآورانه (152/8 CR=، 000/0P=) دارد. همچنین نقش واسطه اشتیاق شغلی در تأثیر عدالت رویه ای بر اشتراک دانش (220/0) و رفتار کاری نوآورانه (314/0) و نقش واسطه اشتراک گذاری دانش در تأثیر اشتیاق شغلی بر رفتار کاری نوآورانه (566/0) تأیید شد.