سارا کمانگر

کلان شهر کرج به عنوان یکی از مهم ترین مراکز جمعیتی و اقتصادی کشور، در سال های اخیر با چالش های متعددی در مسیر دستیابی به شکوفایی شهری مواجه بوده است. رشد سریع جمعیت، گسترش حاشیه نشینی، نابرابری های اجتماعی-اقتصادی، فشار بر زیرساخت ها و چالش های زیست محیطی از جمله موانع پیش روی این کلان شهر محسوب می شوند. این پژوهش با هدف تحلیل چالش های آینده شکوفایی شهری در کلان شهر کرج با استفاده از روش نوین نقشه شناختی فازی (FCM) انجام شده است. روش تحقیق از نوع توصیفی-تحلیلی و کاربردی است که داده ها با استفاده از مطالعات کتابخانه ای و پیمایشی گردآوری شد. با به کارگیری روش دلفی، 30 پیشران مؤثر در قالب چارچوب STEEP (اجتماعی، فناورانه، اقتصادی، زیست محیطی و سیاسی) شناسایی و سپس با مشارکت 15 خبره، مدل نقشه شناختی فازی طراحی و در نرم افزار Mental Modeler تحلیل شد. یافته ها نشان داد که بعد اقتصادی با ۹ پیشران و میانگین تأثیر ۸.۴ از ۱۰، بیشترین نقش را در شکوفایی آینده کرج دارد. مدل نهایی متشکل از ۱۳ عنصر و ۴۳ رابطه بود که شاخص های تراکم (۰.۲۷) و پیچیدگی (۰.۸۴) آن، حاکی از سیستم پیچیده و به هم پیوسته چالش های شهری است. تحلیل مرکزیت نشان داد که عوامل ساختاری از قبیل «شکاف طبقاتی» (P3) و «کاهش رشد اقتصادی» (P1) بیشترین تأثیر را بر سیستم داشته، در حالی که عواملی مانند «برابری جنسیتی» (Geq) و «رضایت شغلی-درآمدی» (In) بیشترین تأثیرپذیری را دارا بودند. نتایج نشان می دهد که مسائل زیرساختی، مدیریتی و زیست محیطی نیز از موانع جدی در مسیر شکوفایی شهری هستند. در نهایت، تحقق شکوفایی شهری در کرج مستلزم گذار از برنامه ریزی جزیره ای و اتخاذ رویکردی نظام مند، آینده نگر و مشارکتی با تأکید بر حل چالش های ساختاری و تقویت حکمروایی شهری یکپارچه است.

مسئله ای که امروزه متولیان امر امنیت با آن مواجه هستند افزایش جرائم سرقت است. یکی از ارکان مهم مدیریت بهینه شهرها، تحلیل فضایی جرائم شهری در سطح مناطق آن شهر است. لذا هدف این پژوهش دستیابی به چگونگی پراکندگی جرائم و بررسی رابطه بین متغیرهای محیطی با متغیر نوع جرم، متغیر زمانی و نوع جرم (تحلیل زمانی و مکانی ارتکاب به سرقت) و شناسایی مناطق جرم خیز در شهر قروه است. این پژوهش ازنظر هدف کاربردی و ازنظر روش توصیفی- تحلیلی و همبستگی است. محدوده موردپژوهش شهر قروه در استان کردستان است. داده های مورداستفاده در پژوهش شامل آمار 2 ساله (1389 -1390) جرائم سرقت است که از فرماندهی نیروی انتظامی شهرستان قروه دریافت شده است. داده ها و اطلاعات از روش اسنادی-کتابخانه ای گردآوری شده است و برای تجزیه وتحلیل آن ها از روش های آماری از قبیل ضریب همبستگی در نرم افزار SPSS (برای به دست آوردن رابطه میزان جرم و زمان و مکان در شهر قروه) و سیستم اطلاعات جغرافیایی GIS (برای نشان دادن توزیع و پراکندگی جرائم در سطح شهر) استفاده شده است. نتایج نشان می دهد که بیشترین نوع جرم از میان جرائم سرقت صورت گرفته مربوط به جرم سرقت موتورسیکلت به میزان 48/29 درصد از کل جرائم بوده است. بیشترین تعداد جرائم سرقت نیز در محدوده خیابان های اصلی شهر به وقوع پیوسته است و الگوی توزیع و پراکندگی جرائم نیز از زمان، مکان و فصول سال تبعیت می کند به این معنی که با روند تغییر ساعت در طول شبانه روز نوع جرم سرقت نیز تغییریافته به طوری که در ساعات روشنایی روز (از ساعت 6 صبح تا 18 عصر) بیشترین جرائم مربوط به سرقت موتورسیکلت و در زمان تاریکی (از ساعت 18 عصر الی 6 بامداد) جرائم سرقت مربوط به منزل و ماشین بیشتر اتفاق افتاده است. همچنین بین موقع مکانی جرم با میزان وقوع آن رابطه معناداری وجود دارد به این صورت که در فضاهای مسکونی بیشترین جرم مربوط به سرقت منازل و در خیابان و میدان ها شلوغ شهری سرقت از نوع موتور می باشد و نوع سرقت با فصل وقوع رابطه معناداری وجود دارد به طوری در سه فصل اول سال بیشترین سرقت مربوط به موتورسیکلت می باشد.