شهناز اکبری امامی

اجماع راهبردی نقطه شروع مهمی در توسعه برنامه ریزی راهبردی محسوب می شود و فقدان آن به پراکندگی در اندیشه ها و باورها در مورد ترجیحات راهبردی و آینده مورد نظر سازمان اشاره دارد. هدف اصلی این پژوهش تشریح کاربرد تحلیل شبکه اجتماعی در چالش های پیش روی مدیران در حصول به متغیر حساس و مهم اجماع راهبردی در تدوین و اجرای راهبرد از طریق درک گفته های مدیران در این زمینه است. کاربست روش شناسی تحلیل شبکه اجتماعی با تمرکز بر روابط میان اعضا، فهم عمیقی از تعاملات و پیوندهای میان تصمیم گیرندگان به دست می دهد. جامعه مورد مطالعه، مدیران سازمان های دولتی هستند که تجربیات خود را بیان و توصیف می کنند. در بخش اول به منظور جمع آوری داده های کیفی با استفاده از  نمونه گیری هدفمند با 9 نفر از مدیران تصمیم گیرنده، مصاحبه انفرادی نیمه ساختارمند انجام شد. یافته های پژوهش با استفاده از روش تحلیل مضمون در 43 شاخص، 8 مؤلفه و 3 بعد اساسی طبقه بندی شدند. 3 بعد شناسایی شده شامل ویژگی های انسانی، فرایند تصمیم گیری و ساختار سازمانی است. مؤلفه های بعد ویژگی های انسانی عبارتند از شکاف شناختی، ناکارآمدی های فردی، ناکارآمدی های درون گروهی، و مؤلفه های بعد فرایند تصمیم گیری، فلج تحلیلی، ناکارآمدی های نظام تصمیم گیری، پویایی های تصمیم گیری را در خود جای داده است. همچنین تعارض منافع و عزم نمادین در سطح راهبردی جزو مؤلفه های بعد سوم (ماهیت ساختار سازمانی) قرار دارد. در مرحله دوم با استفاده از روش تحلیل شبکه اجتماعی و مفهوم مرکزیت (درونی، بیرونی و بینابینی) کلیدی ترین چالش ها شناسایی شدند. براین اساس، چالش «باور نداشتن به تأثیرگذاری ارتباط اجتماعی غیررسمی در سازمان (شبکه سازی ارتباطات)» بیشترین مرکزیت درجه بیرونی را دارا است. برمبنای مرکزیت درجه درونی، چالش «ضعف در ایجاد رفتار توافق جویانه در گروه» بیشترین تأثیرپذیری را از سایر چالش ها دارد. همچنین بیشترین مرکزیت بینابینی به چالش «اولویت های ناهم سو و متعارض» تعلق دارد.

رشد روزافزون هوش مصنوعی به عنوان یک فناوری جدید و بنیادین توجه بسیاری از پژوهشگران مدیریت را به خود جلب کرده است. در حوزه منابع انسانی نیز هوش مصنوعی یک انقلاب در حال گسترش و غیرقابل توقف است که بر اهمیت ورود هوش مصنوعی به مدیریت منابع انسانی می افزاید. علیرغم رشد تمایل سازمان ها به سرمایه گذاری در هوش مصنوعی، پژوهشی که درک جامعی از ابعاد بکارگیری هوش مصنوعی در حوزه منابع انسانی برای مدیران فراهم سازد تاکنون صورت نگرفته است. لذا، هدف از پژوهش حاضر ارائه چارچوبی است تا با بهره گیری از رویکرد سیستمی به شناسایی محرک ها، فرآیندها و پیامدهای به کارگیری هوش مصنوعی در منابع انسانی بپردازد. پژوهش حاضر از نظر شیوه گردآوری داده ها، پژوهشی کیفی و از نظر هدف دارای رویکردی اکتشافی می باشد که به منظور استخراج مولفه های چارچوب پیشنهادی به مصاحبه های باز و عمیق با خبرگان پرداخته شده است. نتایج تحلیل نشان می دهد، محرک ها تحت عنوان پیشران های به کارگیری هوش مصنوعی در مدیریت منابع انسانی شامل محرک های فنآوری، محرکه های محیط رقابتی و محرک های سازمانی دسته بندی شدند. وجه دوم مدل تحت عنوان فرایندها شامل انتخاب و استخدام استعدادها، آموزش و توسعه، ارزیابی عملکرد، جبران خدمات و حفظ و نگهداشت نیروی انسانی را شامل می شود. در نهایت پیامدهای به کارگیری هوش مصنوعی در مدیریت منابع انسانی شامل پیامدهای مرتبط با مالی، فرآیند داخلی، افراد و رشد و یادگیری می باشد. شرکت ها برای ارزیابی پیشبرد برنامه های هوشمندسازی منابع انسانی می توانند از یافته ها پژوهش استفاده کنند و به عنوان اصول راهنمای پیاده سازی هوش مصنوعی در منابع انسانی از آن بهره مند شوند.

بررسی ها نشان می دهد هر فرد به طور متوسط روزانه 35000 تصمیم می گیرد. اگرچه این عدد بسیار اغراق آمیز است، اما نمی توان انکار کرد که روزانه تصمیم های بی شماری می گیریم. خستگی تصمیم به این موضوع اشاره دارد که گرفتن تصمیم های مکرر توانایی فرد را برای اتخاذ تصمیم های کاملاً آگاهانه و منطقی بعدی مختل می کند. به حالت تهی شدن توان، به ویژه در نتیجه تصمیم گیری های پیاپی، پدیده خستگی تصمیم می گویند. تجربه زیسته پژوهشگران در کنار مدیران ارشد در سازمان های مختلف، خاستگاه شکل گیری این مطالعه است. از مجموعه راهبرد های رفتاری مدیران اینگونه بر می آید که فرد به عنوان یک تصمیم گیرنده کاملاً منطقی عمل می کند. اما شواهد خلاف آن را نشان می دهد. این موضوع نه تنها در مورد افراد معمولی بلکه برای برخی از حرفه ای های آموزش دیده نیز صدق می کند. مطالعه حاضر، پژوهشی کیفی است که با استفاده از روش پژوهش روایت پژوهی انجام شده است. داده های کیفی در این مطالعه به شکل روایت برگرفته از مصاحبه های عمیق با 11 مدیر ارشد در بخش دولتی است که با استفاده از تحلیل روایتی مضمون تحلیل شدند. یافته ها نشان می دهد که زمینه سازهای بروز خستگی تصمیم ویژگی های شخصیتی، موضوعات بین فردی، آستانه سختی کار و عوامل کلان سازمانی و راهکارهای مدیریت آن شامل خنثی سازی، آموزش و انگیزش می باشد.

دانش و قدرت دو روی یک سکه هستند که عبارت توانا بود هر که دانا بود را تداعی می کند، اما آیا منظور از این دانایی بیشتر شدن دانش است؟ یا منظور تشخیص آنچه باید بدانیم و آنچه نباید بدانیم است. ساده تر آنکه «گاهی می دانیم که اگر ندانیم بهتر است». از این رو، دانش را پس می زنیم. این پدیده «واپس زنی دانش» نامیده می شود. مطالعه حاضر به دنبال درک و کشف ابعاد آن از نگاه مدیران ارشد سازمان است. تجربه زیسته پژوهشگران در کنار مدیران ارشد در سازمان های مختلف خاستگاه شکل گیری این مطالعه است. نتایج این مطالعه نشان می دهد که از مجموعه استراتژی های رفتاری مدیران این گونه بر می آید که کسب دانش به خودی خود قدرت نیست، بلکه در جبهه مقابل آن، غفلت و عدم شفافیت با دانش رقابت می کند. مطالعه حاضر، پژوهشی کیفی است که با استفاده از روش پژوهش کیو انجام شده است. داده های کیفی در این مطالعه برگرفته از مصاحبه های عمیق با 16 مدیر ارشد در بخش دولتی است. یافته ها حاکی از آن است که به دلایل سازمانی، محیطی و شخصی مدیران گاهی «عمداً و آگاهانه» دانش را پس می زنند و در مواجهه با شواهد متناقض با عقاید خود «بی توجهی» می کنند.

با توجه به مطالعات بسیاری، که نشان می دهند اجرای موفق، همبستگی زیادی با عوامل داخلی سازمان دارد، در این پژوهش، به کشف پیشران های داخلی اجرای موفق، پرداخته شده است. در نتیجه با این هدف که نشان دهیم با داشتن یک رویکرد منسجم، پیش ران های داخلی اجرای موفق استراتژی ها، چه می توانند باشند، به گردآوری داده های کیفی از مصاحبه با 11 خبره علمی و اجرایی شامل مدیران، معاونان بانک و اساتید دانشگاهی، پرداخته شد. براساس دستورالعمل کد گذاری استراتژی داده بنیاد، چارچوبی متشکل از سه دسته عوامل فردی-شخصی، گروهی- مدیریتی و سازمانی به دست آمد. در ادامه با استفاده از تحلیل فرایندی سلسله مراتبی، عوامل مذکور رتبه بندی شدند. عامل گروهی- مدیریتی بالاترین رتبه و عامل سازمانی و عامل فردی- شخصی به ترتیب در رتبه های بعدی قرار گرفتند.

تدوین استراتژی متناسب وظیفه سنگین تیم مدیریت است اما اجرای آن در سازمان به مراتب دشوار تر است. .عوامل زیادی بر تبدیل برنامه ها به اقدامات سازمانی تأثیر میگذارد. تحقیقات نشان می دهند که عوامل انسانی از عوامل مهم در اجرای موفق استراتژی ها در سازمان ها محسوب می شوند به این ترتیب پژوهش حاضر بر بعد انسانی(رفتاری) تأکید دارد. پژوهش حاضر از نظر رویکرد، پژوهش کیفی است که از استراتژی تئوری داده بنیاد و همچنین از طرح نظام مند اشتراس کوربین استفاده شده است . به منظور گردآوری داده ها با 18 خبره علمی- عملی شامل مدیران معاونان بانکی و اساتید دانشگاهی، مصاحبه های باز صورت گرفت. طبق دستور العمل کدگذاری باز و محوری در قالب 22 مقوله فرعی و 6 مقوله اصلی مفهوم سازی شده است. مدل اجرای موفق استراتژی به تبیین عوامل مؤثر بر اجرای موفق استراتژی(ها) و همچنین نحوه تعامل آنها با یکدیگر می پردازد. بطوری که اجرای موفق تابعی از بستر رفتاری به عنوان شرط علّی رخ داد شایستگی های رفتاری اجرا محور بوده و توان اجرای استراتژی به همراه عوامل درون سازمانی و ثبات نسبی بستر حاکم منجر به پیامد نهایی یعنی تحقق چشم اندازها و اهداف ، اجماع و چابکی سازمانی می شود.