سارا مسعودی

رشد تمایل مصرف کنندگان به استفاده از خدمات ویدئوبه درخواست در کشور قابل ملاحظه است. کشور ما درحال توسعه سریع زیرساخت ها ارتباطی است و این، یک اصل مهم در رشد اقبال عمومی به ویدئو به درخواست خواهد بود. تولیدکنندگان محتوای تصویری خود را در برابر یک بازار جدید می بینند و نهادهای تقنینی در پی تنظیم گری هستند. دانستن آینده پیش روی صنعت ویدئوبه درخواست می تواند در سیاستگذاری های خرد و کلان فرهنگی مؤثر باشد. اولین گام در ترسیم آینده، شناسایی روندهای موجود است. در این پژوهش اکتشافی، برای شناسایی روندهای موجود از روش دلفی استفاده شده است. اعضای مشارکت کننده در پنل دلفی نیز از بین سه گروه سیاستگذاران دولتی، مدیران ویدئو به درخواست و کارشناسان این حوزه انتخاب شده اند. پس از یک دور مصاحبه عمیق و دو دور دلفی، خبرگان شرکت کننده درباره تأثیر «خیلی زیاد» یا «زیاد» هفده روند در چهار پیشران حقوقی سیاسی، فرهنگی اجتماعی، اقتصادی و فناوری اجماع نظر پیدا کردند. با استفاده از روندهای شناسایی شده می توان با در نظر گرفتن میزان اولویت و اثرگذاری، آینده ویدئوبه درخواست ها را ترسیم کرد. این امر به برنامه ریزان، سیاستگذاران و تصمیم سازان مؤثر در صنعت ویدئو به درخواست کمک خواهد کرد. از سوی دیگر، پژوهش صورت گرفته می تواند به فعالان اکوسیستم ویدئوبه درخواست، در خصوص چگونگی نگاه سایر فعالان، به این حوزه شناخت نسبی ارائه دهد.

هدف از پژوهش پیش رو نگاهی جدید به روش مردم نگاری (قوم نگاری) است. مردم نگاری بر اساس بنیان نظری بر فرهنگ و با دیدی کل گرایانه به مطالعات عمیق برای توصیفی دقیق و فشرده از موضوع موردمطالعه می پردازد و توصیف عمیق تحلیلی از موقعیت فرهنگی و فرهنگ ارائه می کند. رویکرد مردم نگاری، رویکردی کل گرایانه است. بدین معنا که کنش انسانی در زمینه ای که کنش در آن رخ می دهد، ارزیابی می شود. فلسفه کل گرایانه مردم نگاری بر این اعتقاد است که کنش انسانی، تجلی امری خاص است که شناسایی آن جز در قالب زمینه کلی امکان پذیر نیست. در میان روش شناسی های کیفی که در حال حاضر مورداستفاده قرار می گیرند، روش قوم نگاری سابقه طولانی و برجسته ای دارد. در پژوهش حاضر به واکاوی کتاب ها و مقالات منتشر شده پیرامون مردم شناسی پرداخته شده است. ساختار و واژه شناسی، مبانی فلسفی، تاریخچه پیدایش، مراحل، چگونگی گردآوری داده ها و تجزیه وتحلیل آن و در نهایت انتقادات وارده به روش پژوهش مردم نگاری مورد بررسی قرار گرفته است. نتیجه پژوهش حاضر حاکی از آن است که مشاهده موردمطالعه در شرایط طبیعی و تحلیل و ارزیابی یافته ها در زمینه مورد بررسی، باعث دیدی جامع نگر با اعتبار نسبتاً بالایی در این روش پژوهش گردیده است.

ستاره تلویزیونی به عنوان یکی از مهم ترین عناصر انسانی در انتقال پیام و جذب مخاطب تلویزیون باید در نسبتی مشخص با سازمان رسانه ای قرار داشته باشد تا مدیریت سازمان بتواند بهترین بهره برداری را از آن به عمل آورد. پژوهش حاضر به دنبال دستیابی به مدل منابع انسانی مناسب برای ستاره های تلویزیونی در صداوسیمای جمهوری اسلامی ایران است. پرسش اصلی پژوهش عبارت است از: «فرایند تعامل با ستاره ها در رسانه ملی چگونه است؟» این پژوهش، به روش کیفی و از نوع داده بنیاد است. برای انتخاب افراد نمونه از روش گلوله برفی، استفاده که با مطالعه اسناد و منابع کتابخانه ای و همچنین مصاحبه عمیق به پیش رفته است. برای این منظور با 36 نفر از افراد مطلع مصاحبه و مفاهیم استخراج شده است، مصاحبه ها در 40 مفهوم، 16 مقوله فرعی و 6 مقوله اصلی دسته بندی شده اند تا در نهایت، نتایج پژوهش در قالب یک مدل طراحی شود. پژوهش در قالب یک مدل نشان داد که برای بهبود وضعیت ستاره ها و تعامل آنها با سازمان لازم است تغییراتی در فرایند منابع انسانی و همچنین در ساختار و محتوای رسانه ملی صورت گیرد.

سرعت تغییرات فراوان در دنیای امروز باعث شده که خبرگزاری های داخلی برای بقا و در میدان رقابت ماندن نیاز به آینده نگری داشته باشند. در این مقاله با استفاده از تکنیک دلفی به شناسایی پیشران های مؤثر بر آینده خبرگزاری ها در ایران پرداخته شده است. مشارکت کنندگان در این مقاله 18 خبره متخصص در حوزه علوم ارتباطات، مدیریت رسانه، خبر و آینده پژوهی بودند و در سه دور اجرای دلفی درباره 21 پیشران شناسایی شده، به اجماع رسیدند. این پیشران ها در چهار دسته طبقه بندی شدند. این پیشران ها عبارت بودند از؛ پیشران های فناوری: همگرایی رسانه، قالب های جدید محتوا، افزایش سرعت تولید اخبار، هوشمندشدن شیوه کسب اطلاعات، گسترش پهنای باند، نسل جدید وب. پیشران های سیاسی حقوقی: وابستگی مالی به جریان های سیاسی، مالکیت معنوی اخبار و تولیدات رسانه ای، شکسته شدن انحصار رسانه ای. پیشران های اجتماعی فرهنگی: گسترش سواد رسانه ای، جهانی شدن، تغییر نسلی، تغییر مفهوم حریم خصوصی، قسمت بندی توجه مخاطبان، حرکت به سمت موضوعات منطقه ایو محلی، تشت افکار، گسیختگی اجتماعی، شهروند رسانه. و پیشران های اقتصادی: سرعت و چابکی در مقابل تولیدات رسمی، تغییر ماهیت و ثروت از حقیقی به مجازی، برنامه ریزی بر اساس اقتصاد توجه، شکسته شدن انحصار رسانه.