امیرمظفر امینی

بخش کشاورزی به عنوان یکی از بخش های مهم اقتصادی نقش مهمی در توسعه کشورها دارد. یکی از موانع توسعه در این بخش به ویژه در ایران، پراکندگی قابل توجه زمین های کشاورزی است. با توجه به مزایای یکپارچه سازی و معایب پراکندگی اراضی، در پژوهش حاضر تلاش شده تا میزان موفقیت اجرای طرح یکپارچه سازی اراضی در دشت نیاله ی بخش میمه شهرستان شاهین شهر و میمه در استان اصفهان، با استفاده از دو رویکرد کمی و کیفی مورد سنجش قرار گیرد. جامعه آماری شامل بهره برداران دشت نیاله در بخش میمه بوده است. اطلاعات میدانی مورد نیاز از طریق پرسشنامه و مصاحبه حضوری با کشاورزان منطقه نیاله گردآوری شده است. جهت بررسی مالی طرح یکپارچه سازی، میزان سودآوری قبل و بعد از اجرای طرح در دشت نیاله در سطوح مختلف کشت در ده سال گذشته مورد بررسی قرار گرفت. نتایج ارزیابی مالی نشان داد که یکپارچه سازی زمین های زراعی منجر به افزایش سودآوری در سطوح زراعی کوچک تر نسبت به سطوح بزرگ تر در این مناطق شده است . از سویی، بهره برداران از اجرای طرح رضایت داشتند و ارتباطات آنها نسبت به قبل از اجرای طرح افزایش یافته است.

هرچند ایران از دیرباز با «مشکل» کم آبی روبه رو بوده، اما این مشکل در سال های اخیر به «بحران» کمبود آب تبدیل شده است. امروزه این نگرش وجود دارد که مشکلات امروز و فردا، بیشتر از کمبود آب، پیامد حکمرانی نامطلوب هستند و راهکار اصلی خروج از بحران آب، بازنگری در نظام مدیریت آب است. دستورکار جدید مطالعات مدیریت آب با تأکید بر ماهیت میان رشته ای، بر چارچوبی مشترک از نظریه های اقتصاد بخش عمومی، اقتصاد نهادگرا، اقتصاد سیاسی و سیاست گذاری و امور عمومی متمرکز است. هدف این مقاله، ارزیابی پایداری نظام های حکمرانی آب در حوزه آبخیز زاینده رود، پیش و پس از ملی شدن آب در کشور است. روش پژوهش مقاله، مبتنی بر تلفیق دو رویکرد کمی و کیفی است و داده های موردنیاز به دو شیوه اسنادپژوهی و پیمایشی از طریق مصاحبه ساخت یافته با 171 کشاورز و 68 کارشناس، گردآوری شده است. نتایج به دست آمده نشان می دهد که در نظام حکمرانی فعلی آب، اصول هشت گانه عدالت، اثربخشی و بازدهی، شفافیت، مسئولیت پذیری، پاسخ دهی، انسجام، مشارکت، و حاکمیت قانون در شرایط مطلوبی نیست. همچنین، در این مقاله دلایل پایداری نظام حکمرانی سنتی آب تبیین شده است که می توان از این اصول برای گذار به حکمرانی مؤثر و پایدار آب بهره جست.

با توجه به حدود یک دهه تأکید بر رویکرد توان مندسازی زنان روستایی در برنامه های توسعه، هدف پژوهش حاضر سنجش توان مندی و ارزیابی عوامل تأثیرگذار اجتماعی فرهنگی، اقتصادی و حمایتی در توان مندسازی زنان روستایی شهرستان اصفهان است. جامعة آماری زنان ساکن روستاهای شهرستان اصفهان بوده و حجم نمونه از طریق فرمول کوکران 222 نفر تعیین و اطلاعات لازم با روش نمونه گیری طبقه ای خوشه ای و پرسش نامة ساخت یافته گردآوری شد. در مرحلة پیش آزمون، 80 پرسش نامه به طور تصادفی میان زنان روستایی توزیع شد و بر اساس روش آلکایر و فوستر، برای ارزیابی عوامل مؤثر در ناتوانی زنان روستایی از رگرسیون لجستیک استفاده شد. نتایج این روش نشان داد که با در نظر گرفتن 30 درصدی سطح آستانة ناتوانی، میزان و شدت ناتوانی در میان زنان روستایی به ترتیب، 28 و 45 درصد است. به عبارتی، 28 درصد زنان جامعة آماری در حداقل 30 درصد معیارها ناتوان و به طور متوسط شدت ناتوانی شان 45 درصد است. نتایج حاصل از مدل رگرسیونی نشان داد که تحصیلات، اشتغال، استفاده از رسانه های جمعی، روابط اجتماعی و شغلی، دریافت درآمد شخصی، سلامتی، حمایت های دولت، استفاده از انواع آموزش ها، باور به برابری جنسیتی و وجود صندوق های اعتباری تأثیر مثبت و معنی داری در توان مندی زنان دارد.

توسعه واحدهای گلخانه ای یکی از گزینه های مناسب در جهت تجاری و رقابتی شدن بخش کشاورزی و حضور فعال آن در بازارهای جهانی است. هدف اصلی پژوهش حاضر بررسی عوامل مؤثر بر موفقیت گلخانه های فلزی زیرکشت سبزی و صیفی استان اصفهان با به روش پیمایشی است. جامعه آماری پژوهش کلیه گلخانه داران فلزی زیرکشت سبزی و صیفی استان اصفهان (303 واحد) است که بر اساس فرمول نمونه گیری کوکران 170 نفر به روش نمونه گیری طبقه ای تصادفی با انتساب متناسب انتخاب شدند. برای تجزیه و تحلیل داده ها از ضرایب همبستگی پیرسون و اسپیرمن، آزمون های مقایسه میانگین t و F و رگرسیون چندگانه استفاده شد. نتایج پژوهش نشان داد که بین متغیرهای تحصیلات، تجربه شغلی، شرکت در کلاس های ترویجی- آموزشی، آگاهی سنجی و موفقیت گلخانه های مورد مطالعه رابطه مثبت و معنی داری وجود دارد. همچنین نتایج رگرسیون چندگانه به شیوه گام به گام نشان داد که از بین متغیرهای مورد مطالعه چهار متغیر رشته تحصیلی و تخصص علمی، شرکت در کلاس های ترویجی- آموزشی، نمره گلخانه و سبک های مدیریتی حدود 40 درصد از تغییرات موفقیت گلخانه های فلزی زیرکشت سبزی و صیفی را تبیین می کنند. طبقه بندی JEL: D24, D83, O13, O15

در این بررسی به منظور ارزیابی عوامل مؤثر بر انتخاب مصرف کنندگان شهر اصفهان برای خیار معمولی، سالم و ارگانیک از روش انتخاب تجربی و مدل لاجیت چند گانه استفاده گردید. در مدل انتخاب تجربی جهت طراحی سناریو از روش رتبه بندی مشروط استفاده شد. داده ها و اطلاعات مورد نیاز از طریق پیمایش های میدانی، با طراحی و تکمیل پرسش نامه پژوهش گر ساخته به روش نمونه گیری انتساب متناسب طبقه ای از 230 مصرف کننده در سال 1392 جمع آوری شد که به منظور آزمون پایایی ابزار پژوهش، تعداد 30 پرسشنامه برای انجام آزمون مقدماتی در منطقه مورد مطالعه توزیع گردید و با میانگین آلفای کرونباخ 74/0 به دست آمده، اعتبار آن تایید شد. اولویت بندی ترجیحات مصرف کنندگان نشان می دهد که به ترتیب 1/77 درصد محصول سالم، 4/12 درصد محصول ارگانیک و 1/10 درصد محصول معمولی را اولویت نخست انتخاب خود می دانند. نتایج حاصل از مدل رگرسیونی نشان داد که عواملی چون درآمد، اطلاع از ویژگی های محصولات سالم، اهمیت به سلامتی و حفظ محیط محیط زیست و وجود فرد سالمند و بیمار در خانواده، اثر مثبت و معنادار بر انتخاب محصول سالم و ارگانیک دارند. باارتقاء سطح آگاهی مصرف کنندگان از مزایای مصرف محصولات سالم و همچنین تغییر نگرش آنان در زمینه اهمیت حفظ سلامتی شان می توان در جهت بهبود سلامت جامعه و محیط زیست گام برداشت.

این مطالعه به دنبال یافتن نمونه کاربردی از مدل سروکوال برای سنجش میزان رضایت مندی اعضا از کیفیت خدمات داخلی ارائه شده در شرکت های تعاونی تولید روستایی است. جامعۀ آماری این پژوهش را اعضای شرکت های تعاونی تولید روستایی فعال استان چهارمحال و بختیاری به تعداد 3715 نفر تشکیل داده اند که از میان آنان 160 نفر به روش نمونه گیری کاملاً تصادفی به عنوان نمونۀ آماری تعیین شدند. این پژوهش به روش پیمایشی انجام گرفته و پرسش نامه ای جهت گردآوری داده ها تهیه شده است. به منظور بررسی روایی پرسش نامه از نظر استادان گروه توسعه روستایی دانشگاه صنعتی اصفهان و برای سنجش پایایی آن از پیش آزمون و ضریب آلفای کرونباخ بهره گرفته شد که میانگین این ضریب 96/0 به دست آمد. نتایج این پژوهش نشان داد مدل تطبیق یافته سروکوال ابزار مناسبی برای سنجش میزان رضایت مندی اعضا در شرکت های تعاونی تولید روستایی است. همچنین مطابق یافته ها، این شرکت ها تنها در بُعد "اطمینان خاطر" توانسته اند انتظارات اعضا را برآورده سازند و در سایر ابعاد ناموفق عمل کرده اند. علاوه بر این، نتایج آزمون کروسکال والیس نشان داد که تفاوت معنی داری بین سطح رضایت مندی افراد مورد مطالعه با ویژگی های فردی مختلف از جمله سن، سطح تحصیلات و سابقۀ عضویت وجود دارد.

تحقیق کمی حاضر با هدف ارزیابی تطبیقی موفقیت تعاونی های تولید روستایی در مقایسه با دیگر نظام های بهره برداری کشاورزی انجام شد. جامعه آماری این تحقیق بهره برداران بخش کشاورزی شهرستان های کاشان، آران و بیدگل بودند(2700=N) که تعداد 486 نمونه به صورت طبقه ای تناسبی از بین 5 نوع نظام بهره برداری و سه منطقه جغرافیایی انتخاب شدند. ابزار جمع آوری اطلاعات پرسش نامه محقق ساز بود که روایی آن از طریق پانل متخصصان و پایایی آن با استفاده از آزمون آلفای کرونباخ مورد تأیید قرار گرفت. داده ها و اطلاعات به دست آمده از طریق مطالعات میدانی و تکمیل پرسش نامه ها با استفاده از نرم افزار 16SPSS و بهره گیری از آماره های توصیفی، آزمون ANOVA و دانکن تجزیه و تحلیل شد. نتایج نشان داد که تعاونی های تولید روستایی از نظر تمام شاخص های مورد ارزیابی(اجتماعی، فنی، اقتصادی و مدیریتی) با دیگر نظام های بهره برداری کشاورزی دارای تفاوت معنی داری است به گونه ای که از نظر شاخص اجتماعی و فنی در رتبه اول و از لحاظ شاخص اقتصادی و مدیریتی پس از نظام تجاری در رتبه دوم قرار دارد.

یکی از ابزارهایی که شرایط مناسب زیست محیطی، اقتصادی، اجتماعی فضاهای روستایی را فراهم می سازد ساماندهی فضایی- کالبدی این نقاط است که با تهیه و اجرای طرح های هادی روستایی زمینه های تحقق آن فراهم می شود. تحقیق مورد نظر به بررسی اثرات اجرای طرح های هادی در روستاهای شهرستان آمل می پردازد. روش تحقیق در این مطالعه توصیفی و تحلیلی است و بخش عمده داده های مورد استفاده بر اساس مطالعه میدانی و تکمیل پرسش نامه از روستاهای نمونه و انجام مصاحبه با مسئولین محلی و دست اندرکاران اجرایی طرح های هادی روستایی بوده است. روایی محتوایی پرسش نامه با استفاده از نظرات متخصصان تأیید و جهت تعیین پایایی از ضریب آلفای کرونباخ استفاده شد (بالای7/ 0)، که نشان از پایا بودن ابزار اندازه گیری بود. جامعه آماری این تحقیق روستاییان ساکن در روستاهای شهرستان آمل می باشند که طرح هادی در آن روستاها اجرا شده است. حجم نمونه با استفاده از فرمول کوکران تعیین و روش نمونه گیری تصادفی متناسب برای روستاییان بود به طوریکه برای جامعه آماری روستاییان 260 نفر تعیین گردید. در بین آثار اجرای طرح هادی از دیدگاه روستاییان، وضعیت هدایت آب های سطحی، وضعیت جمع آوری زباله، میزان ضابطه مندی ساخت و ساز مسکن، ساماندهی معابر اصلی، بهبود وضعیت خدمات زیربنایی، بهبود وضعیت خدمات روبنایی، بهبود در دسترسی به نهاده های کشاورزی و بازار فروش برای محصولات کشاورزی، زیبایی روستا، پیاده رو سازی معابر، توسعه فضای سبز روستا، وضعیت دفع فاضلاب خانگی و وضعیت کیفیت معابر فرعی به ترتیب اولویت رتبه بندی شده اند.

با گذار از کشاورزی سنتی و افزایش تولید محصولات کشاورزی موضوع بازاریابی اهمیت فزاینده ای یافته است. هزینه های بازاریابی در قیمت پرداختی مصرف کننده و قیمت دریافتی تولیدکننده تأثیر می گذارد و کاهش آن موجب بالارفتن رفاه کل جامعه می شود. هدف این مطالعه ارزیابی شبکه بازاریابی محصول انگوردر دو حالت تازه خوری و خشکبار در سال زراعی 1389 -90 در شهرستان ملایر استان همدان است. نمونه مورد بررسی متشکل از 379 نفر کشاورز انگورکار، 14 عمده فروش و 60 خرده فروش است. در این راستا، مقادیر حاشیه بازاریابی، سهم عوامل بازاریابی درحاشیه بازاریابی، ضریب هزینه بازاریابی و کارایی بازاریابی محاسبه شد. یافته ها نشان داد که مسیر عمده بازاررسانی انگور تازه خوری و خشکبار آن به-ت رتی ب متش کل از «ت ولی دکنن ده- خ ری دارمحل ی- خ رده ف روش» و «ت ولیدکننده- عمده فروش- خرده فروش» است. همچنین سود خالص کشاورز به ازای هر کیلوگرم خشکبار بیشتر از هر کیلوگرم انگور است. از طرفی، حاشیه بازاریابی در منطقه مورد بررسی بالاست و حاشیه خرده فروشی بیش از حاشیه عمده فروشی می باشد. نتایج محاسبه کارایی نیز نشان داد که مسیرهای عمده بازاررسانی کارایی مناسبی ندارند. طبقه بندی JEL : Q13, L11, L66

هدف: صنعت مرغداری که از زیربخش های کشاورزی است، توانسته با جذب سرمایه و به کار گیری فناوری های روز جهان، جایگاه ویژه ای در تولید و اشتغال کشور کسب کند. این مهم نیازمند پیروی از روش های مدیریتی نوین و منطبق با اصول اقتصادی است. با توجه به اهمیت این صنعت، هدف اصلی از انجام پژوهش حاضر بررسی اثر مهارت های مدیریتی بر بهره وری مرغداری های تخم گذار استان اصفهان است. روش: تحقیق حاضر مطالعه ای کاربردی است که اطلاعات موردنیاز آن از روش میدانی به دست آمده است. مهارت های مدیریتی در سه حیطة ادراکی، انسانی و فنی موردارزیابی قرار گرفت که برای این منظور اقدام به شاخص سازی با استفاده از تحلیل عاملی شد و متغیر وابستة بهره وری نیز با استفاده از شاخص عددی فیشر برای هر واحد محاسبه گردید. جامعة آماری 70 واحد مرغداری تخم گذار استان بود که با استفاده از پرسشنامه ای محقق ساخته سرشماری شدند. روایی و پایایی ابزار اندازه گیری با استفاده از آلفای کرونباخ و آمارة K.M.O برابربا 712/0 و 803/0 محاسبه گردید. یافته ها: نتایج نشان داد بهره وری مرغداری ها با استفاده از شاخص فیشر درمجموع بین 0721/1 تا 9642/0 و میانگین آن 993417/0 است. نتایج حاصل از آزمون همبستگی پیرسون مبین وجود رابطة معنا دار بین مهارت های ادراکی، انسانی و فنی مدیران با بهره وری مرغداری ها در سطح 99% اطمینان است. نتایج آزمون تحلیل رگرسیون چندمتغیره نیز نشان داد که درمجموع مهارت های مدیریتی، تصمیم گیری اقتصادی، سن پولت، ظرفیت پولت و ویژگی های جغرافیایی مرغداری، به طور مستقیم بر بهره وری اثر می گذارند. محدودیت ها/ راهبردها: با توجه به یافته های تحقیق که مؤید مؤثربودن بعد ادراکی و انسانی مدیران بر بهره وری مرغداری ها می باشند، پیشنهاد می گردد در تحقیقات آینده عوامل مؤثر بر بهبود مهارت های انسانی و ادراکی بررسی شود. راهکارهای عملی: با توجه به نقش مؤثر مهارت های انسانی، ادراکی و فنی مدیریتی در بهبود بهره وری در بخش طیور، ضروری است که علاوه بر مهارت فنی گام های اثربخشی درجهت بهبود مهارت های انسانی و ادراکی برداشته شود. اصالت و ارزش: پژوهش حاضر از این نظر دارای اهمیت است که تاکنون اثر ابعاد ادراکی و انسانی مهارت های مدیریتی بر ارتقای بهره وری بخش کشاورزی سنجیده نشده است.

با استفاده از قابلیت ها و مزایای بخش تعاون، می توان بر پاره ای از چالش ها و نابسامانی های گردشگری ایران غلبه کرد. استان قم از جهت مذهبی و فرهنگی یکی از مهمترین محورهای گردشگری کشور به حساب می آید، لیکن جای هیچ شبهه ای نیست که تنگناهای گوناگونی در سر راه صنعت گردشگری این استان وجود دارد که استان را از جایگاه واقعی صنعت گردشگری که می تواند داشته باشد، بسیار دور کرده است. مطالعه حاضر بر آن است تا نقش بخش تعاون را در زمینه سازی و سامان دهی و توسعه گردشگری این استان به ارزیابی بگذارد. این پژوهش از نوع مطالعات توصیفی تحلیلی بوده، از دو روش بررسی اسنادی و کتابخانه ای، و مطالعات میدانی براساس شیوه نظرسنجی و در گردآوری داده ها، به کمک پرسشنامه های محقق ساخته، استفاده شده است. جامعه آماری پژوهش را مدیران و کارشناسان مرتبط با دو بخش گردشگری و تعاون شاغل به کار در استان تشکیل داده اند. نتایج نشان می دهد باوجود اهمیت زیادی که مولفه های ساماندهی گردشگری از نظر جامعه آماری پژوهش در توسعه استان دارد، به سبب وجود شکاف عمیقی که وضع موجود با شرایط مطلوب ساماندهی آن دارد، این مولفه ها نتوانسته اند نقش بایسته ای را در این فراگرد ایفا کنند. مهمترین دستاوردهای مطالعه موید این است که از نظر جامعه آماری پژوهش، نقش تعاون در توسعه صنعت گردشگری از اهمیت زیاد برخوردار است لیکن وضع موجود آن در حد بسیار بد ارزیابی شده و میزان شکاف بین وضع موجود با شرایط مطلوب در حد زیاد می باشد. در مورد نقش و جایگاه تعاون در توسعه گردشگری استان نیز تفاوت معناداری در نظرات گروه های تشکیل دهنده جامعه آماری پژوهش وجود دارد. هم چنین مرتبط بودن یا نبودن رشته تحصیلی افراد تشکیل دهنده جامعه آماری پژوهش اثر معناداری در نظرات آن ها در مورد نقش مولفه های موثر در ساماندهی گردشگری استان نشان می دهد. 

زمین به عنوان یکی از مهم ترین عوامل تولید در بخش کشاورزی حائز اهمیت است. پراکندگی و دوری قطعات اراضی کشاورزی از جمله مسایل عمده ای است که کشاورزان استان ایلام با آن مواجه هستند. غیرکارآ بودن مدیریت مزرعه، عدم استفاده مؤثر از تکنولوژی و ماشین آلات کشاورزی و پایین بودن بهره وری عوامل تولید، همگی به نوعی در ارتباط با پراکندگی اراضی می باشند. از این رو، متخصصین برای رفع مشکلات و عوارض ناشی از پراکندگی اراضی، راه حل منطقی و قابل اجرای فرآیند یک پارچه سازی اراضی را که یک استراتژی بنیادی در ارتباط با اندازه زمین است، توصیه می کنند. هدف اصلی پژوهش حاضر، بررسی و تعیین عوامل مؤثر بر پذیرش اجرای طرح های یک پارچه سازی اراضی توسط بهره برداران بخش کشاورزی در استان ایلام است. این نوشتار ماحصل پژوهشی کاربردی است که به روش پیمایشی انجام گرفته و ابزار جمع آوری اطلاعات میدانی آن پرسش نامه «پژوهش گر ساخته» بوده است. روائی و پایایی ابزار تحقیق با انجام پیش آزمون و محاسبه ضرایب KMO و آلفای کرونباخ مورد تأیید قرار گرفت. کشاورزان ساکن در استان ایلام جامعه آماری این پژوهش را تشکیل داده، با استفاده از فرمول کوکران 404 نفر از آن ها به روش نمونه گیری طبقه ای متناسب، انتخاب شدند. یافته های استنباطی حاصل از تحلیل همبستگی نشان می دهد که متغیرهای تعداد قطعات دیم، ویژگی های فرهنگی و اقتصادی و دانش بهره برداران از طرح های یک پارچه سازی، با متغیر وابسته تحقیق همبستگی مثبت و معنی دار داشته و متغیرهای سن، ارزش گذاری سنتی اراضی و مطلوبیت مکانی زمین های کشاورزی نیز با آن همبستگی منفی و معنی دار دارند.

نوشتار حاضر، که حاصل یک پژوهش میدانی است، با هدف کلی بررسی اشتغال زنان روستایی در دو شهرستان «برخوار – میمه» و «فلاورجان» استان اصفهان و تاثیر این اشتغال بر میزان خوداتکایی آنها انجام شده است. برای انتخاب نمونه ها، از شیوه نمونه گیری خوشه ای و مرحله ای استفاده شده و اطلاعات مورد نیاز نیز از 375 زن، در 20 روستای طبقه بندی شده بر حسب جمعیت، به دست آمده است. نتایج پژوهش نشان می دهد که دلیل اصلی اشتغال و تمایل 94 درصد از زنان روستایی، نیاز مبرم اقتصادی است. 45 درصد از زنان شاغل، درآمد حاصل از دسترنج خویش را شخصا دریافت نمی کنند و 63 درصد آنان نیز حق خرج کردن درآمد خود را ندارند. بر پایه این پژوهش، زنان روستایی شاغل در گروه های شغلی مختلف، از نظر خوداتکایی، وضعیتی مشابه ندارند. خوداتکایی آنها با سطح تحصیلات خود و همسرانشان ارتباط مستقیم، و با سال های تاهل و سن آنها رابطه معکوس دارد. شغل همسران زنان روستایی نیز در خوداتکایی آنان به طوری معنادار موثر است.

دامداران با ریسک های متنوعی روبه رو هستند که دو ریسک تولید و بازار فروش فرآورده های دامی از جمله مهمترین آن هاست. ریسک تولید که موضوع نوشتار حاضر است، معلول انواع بیماریها و حوادث پیش بینی نشدنی است. در این پژوهش میدانی، سهم هر یک از عوامل به وجود آورنده خسارت و میزان ریسک طی سالهای 1376-78 در منطقه مورد مطالعه بررسی شده است. همچنین ارتباط بین ریسک، ریسک گریزی و تمایل دامداران به بیمه کردن دامهایشان با متغیرهای مستقل تعداد دام، سطح سواد، سن، شغل اصلی یا فرعی دامدار و میزان برخورداری آنها از اعتبارات بانکی مورد بررسی قرار گرفته است.یافته های پژوهش نشان می دهد که بیماریها 78 درصد خطرات را برای دامداران ایجاد کرده، سپس به ترتیب خطرات کلی خطرات جزیی و سایر خطرات موجد ریسک برای دامداران بوده است. همچنین ضریب خطر برای دامداران در سال 1378 نسبت به سال 1376،16.8 درصد افزایش داشته است. آزمون های آماری نیز نشان می دهد که متغیر مستقل دام تعداد دام با متغیرهای وابسته ریسک گریزی و تمایل دامداران به بیمه کردن دامهایشان رابطه مثبت و معنی داری دارد. همچنین ارتباط بین دو متغیر وابسته مذکور با دریافت وام وجود دارد. دامدارانی نیز که شغل اصلی آنها دامداری است ریسک گریزی بیشتری نسبت به سایران دارند.