مجتبی حاجیان حیدری

میزان توسعه و تعالی یک جامعه به میزان اهمیت علم در آن جامعه وابسته است. در قرن حاضر به لطف ظهور فناوری های اطلاعات و ارتباطات سرعت تولید و انتشار علم رشد چشمگیری پیدا نموده است. اصطلاح علم الکترونیکی اشاره به این تحولات در دنیای علم دارد. از یک سو پیشرفت جامعه در گرو تولید و انتشار علم است و از سویی دیگر استفاده از فناوری های اطلاعات و ارتباطات برای تولید علم ضروری است. به همین منظور در این پژوهش برای نخستین بار در جامعه علمی ایران موضوع علم الکترونیکی موردبررسی قرار گرفت. بنابراین در این مقاله به سبب جدید بودن موضوع، پس از معرفی علم الکترونیکی، یک معماری سرویس گرا برای آن ارائه می شود. معماری سرویس گرا بر پایه سه رکن اساسی علم الکترونیکی یعنی داده، محاسبات و ارتباطات شکل گرفته است. هر یک از این ارکان خود دارای مؤلفه هایی هستند. این مؤلفه ها و اجزای معماری پیشنهادی با توجه به ویژگی هایی که نویسندگان دیگر برای معماری علم الکترونیکی در نظر گرفتند استخراج می گردد. پس از به دست آمدن مؤلفه ها، روابط منطقی بین آن ها ترسیم می شود. این مؤلفه ها در ارتباط و تعامل با یکدیگر، تولید و انتشار علم را تسهیل می نمایند. درنهایت برای درک بهتر روابط بین اجزای معماری پیشنهادی و تعامل آن ها، یک مورد کاوی موردبررسی قرار می گیرد.

کاهش حاشیه سود و از بین رفتن مزیت های رقابتی گذشته شرکت ها در صنایع فرایندی را به سمت نوآوری با استفاده از قابلیت های دیجیتال برده است این مهم نیازمند ایجاد همراستایی راهبردی بین قابلیت های دیجیتال و برنامه ها و تصمیمات نوآوری است. این پژوهش با هدف بررسی ابعاد همراستایی متغیرهای قابلیت دیجیتال و استراتژی نوآوری و ایجاد چارچوبی برای سنجش آن انجام گرفته است. ابتدا با بررسی پیشینه مطالعات چارچوبی برای سنجش هر یک از متغیرها شکل گرفت و در ادامه پرسشنامه ای برای تحلیل ساختاری تأییدی مفاهیم و ابعاد شناسایی شده تدوین شد. این پرسشنامه با نظر 99 نفر از متخصصان مدیریت نوآوری، فناوری های دیجیتال در صنعت و دانشگاه تکمیل شده است در نتیجه مشخص شد که برای سنجش میزان همراستایی بین قابلیت های دیجیتال و استراتژی نوآوری، می-توان خلق ارزش دیجیتال و فرایند نوآوری دیجیتال را برای استراتژی نوآوری، زیرساخت نوآوری دیجیتال و قابلیت نوآوری دیجیتال را برای قابلیت دیجیتال و همچنین مکمل بودن، موازنه و هماهنگی را برای متغیر همراستایی به عنوان ابعاد سنجش در نظر گرفت.

پذیرش کانال های آنلاین و تجارت الکترونیک، به تغییرات مداوم و پویا در صنعت خرده فروشی، به عنوان یک توسعه اجتناب ناپذیر منجر شده و بسیاری از شرکت ها را با چالش انتخاب مناسب ترین کانال فروش، برای ارائه یک تجربه یکپارچه به مشتریان خود مواجه کرده است. خرده فروشی همه جانبه یکپارچه، با مفهوم ادغام همه کانال ها، ضمن ایجاد تجربه مذکور، باعث افزایش پیچیدگی فرآیندهای پیش بینی و برنامه ریزی می شود. این پژوهش با هدف کاهش عدم اطمینان تقاضای ناشی از خطای پیش بینی، ازطریق در نظر گرفتن رفتار خرید مشتریان در پیش بینی و به کمک استفاده از روش های یادگیری ماشین، روشی دقیق تر برای پیش بینی تقاضای کانال همه جانبه یکپارچه ارائه کرده است. به این منظور، ابتدا داده های فروش شرکت مطالعه شده، جمع آوری و با استفاده از الگوریتم پیچش زمانی پویا خوشه بندی شد؛ سپس بر هر خوشه یک بار شبکه عصبی اتو رگرسیو غیرخطی و بار دیگر، شبکه عصبی اتو رگرسیو غیرخطی با ورودی برون زا اجرا و نتایج حاصل از شبکه های عصبی با معیارهای ارزیابی عملکرد R 2 و RMSE با روش استفاده شده در شرکت مطالعه شده، مقایسه شد. مقایسه نتایج نشان داد عملکرد شبکه عصبی اتو رگرسیو غیرخطی، با ورودی برون زا بر داده های خوشه بندی شده به روش پیچش زمانی پویا، برای کاهش خطای پیش بینی تقاضا در کانال همه جانبه یکپارچه، نسبت به دو روش دیگر برتری دارد.

در دنیای امروزی که صنایع با ریسک ها و اختلالات مختلفی روبرو هستند، انتخاب تامین کننده مناسب و در عین حال تاب آور به یک عامل استراتژیک برای موفقیت و تداوم سازمان ها در محیط متلاطم و رقابتی کسب و کار تبدیل شده است و توجه بسیاری را از طرف پژوهشگران و صاحبان کسب و کار به خود جلب کرده است. با توجه به اهمیت موضوع، هدف پژوهش حاضر شناسایی و رتبه بندی معیار های ارزیابی تاب آوری تامین کنندگان در صنعت سنگ طبیعی ساختمان است. شناسایی معیار ها از طریق بررسی پژوهش های پیشین صورت گرفته در این زمینه انجام شد و جهت تایید معیار های شناسایی شده به نظرسنجی از 10 نفر از خبرگان صنعت سنگ با استفاده از پرسشنامه روش دلفی فازی پرداخته شد. از 31 معیار شناسایی شده، 20 معیار تایید نهایی شدند. به منظور رتبه بندی معیار های تایید شده از روش تصمیم گیری چندمعیاره بهترین-بدترین استفاده شد. نتایج حاکی از آن بود که معیار های انعطاف پذیری، سرعت و عملکرد مالی به ترتیب با اهمیت ترین معیارهای ارزیابی تاب آوری تامین کنندگان در صنعت سنگ هستند.

نقش محیط های علمی و ضرورت بررسی و مدیریت تبادلات علمی میان آنها در عصر ارتباطات، امری انکارناپذیر است. محیط های علمی بسیاری در سطح ملی و بین المللی وجود دارد که علاوه بر ارتباطات علمی داخلی، نیاز به برقراری ارتباط با سایر جوامع علمی دارند. بدین منظور و بر اساس منافع مشترکی که میان این محیط های علمی وجود دارد همکاری های علمی میان آنها شکل می گیرد. از طرف دیگر، از آنجا که این تبادلات در محیط علم الکترونیکی انجام می شود تدوین یک معماری که تبادلات میان محیط های علمی را نشان دهد کار بررسی آن را ساده تر می سازد. در این مقاله، با توجه به نیاز روزافزون به ارائه راهکاری برای مدیریت همکاری های علمی در سطح بین المللی، یک معماری سرویس گرا برای مدیریت همکاری علمی در محیط علم الکترونیکی ارائه شده است. همچنین برای نشان دادن بهتر ارتباط اجزاء معماری با یکدیگر، نمودار توالی زبان مدل سازی سیستم طراحی گردیده است. از آنجا که معماری شبکه همکاری علمی در محیط علم الکترونیکی برای حالات کلی ارائه شده دو مورد کاوی نیز بیان و معماری متناسب با آنها مورد بررسی قرار می گیرد.  

هدف: در حوزه آموزش عالی، مرجعیت علمی رشته های دانشگاهی نقش تعیین کننده ای در شکل دهی فضای تحصیلی، جذب دانشجویان مستعد و ارتقای دانش دارد. شناخت و ارزیابی مرجعیت علمی حوزه های دانشگاهی هم برای دانشگاه ها و هم برای افرادی که به دنبال تصمیم گیری آگاهانه در زمینه تحقیق، آموزش و مشاوره هستند  ضروری است. پژوهش حاضر مطالعه ای کیفی با هدف شناسایی شاخص های مرجعیت علمی در رشته های دانشگاهی آموزش عالی در دانشگاه علامه طباطبایی به عنوان یکی از ارکان آموزش عالی است.روش: با استفاده از روش نمونه برداری هدفمند گلوله برفی مصاحبه های عمیقی با 30 عضو هیئت علمی دانشگاه در رشته های مختلف صورت گرفت. داده های جمع آوری شده با استفاده از روش تحقیق تحلیل موضوعی و نرم افزار مورد تجزیه وتحلیل قرار گرفت.یافته ها: یافته های پژوهش مجموعه ای از شاخص های کلیدی را نشان داد که به ایجاد و به رسمیت شناختن مرجعیت علمی در حوزه های دانشگاهی کمک می کند. این شاخص ها شامل خروجی های تحقیقاتی، همکاری های بین رشته ای، بودجه و منابع، تخصص هیئت علمی و شناخت بین المللی است.نتیجه گیری: پژوهش حاضر با ارائه بینشی در مورد عواملی که به اعتبار علمی کمک می کند، راهنمایی های ارزشمندی برای سایر دانشگاه ها ارائه می دهد که هدف آن ارتقای جایگاه علمی و جایگاه خود به عنوان دانشگاه های پیشرو در حوزه های مربوطه است.

برای دستیابی به مزیت رقابتی در شرایط عدم اطمینان که در آن تغییر ضروری است، یکی از چالش های بزرگ سازمان ها کاهش ریسک از طریق ایجاد زنجیره های تأمین تاب آور است. تاب آوری در زنجیره تأمین به توانایی زنجیره تأمین برای مقابله با اختلال اشاره دارد که اختلال یک رویداد غیرقابل پیش بینی بوده و دارای منابع داخلی و خارجی مختلفی ازجمله بلایای طبیعی و ریسک های عملیاتی است. در پژوهش حاضر به شبیه سازی اختلال توسط نرم افزار ارنا در یک زنجیره تأمین سنگ ساختمانی در «کارخانه سنگبری آسمان» پرداخته شده است. مدت زمان اجرای شبیه سازی یک سال و تعداد دفعات اجرای مدل شبیه سازی 100 بار در نظر گرفته شد. پس از اعتبارسنجی مدل از طریق مقایسه نتایج حاصل از شبیه سازی با اطلاعات واقعی کارخانه با محاسبه میانگین قدر مطلق خطا و تأیید اعتبار مدل، سناریوهای مختلف برای مدیریت اختلال و نشان دادن تاب آوری سیستم ایجاد و آزمایش شدند؛ سپس بر اساس معیار های نرخ پاسخگویی به تقاضای مشتریان، هزینه تقاضای پس افت و هزینه کل، عملکرد هر یک از سناریوها ارزیابی و درنهایت سناریو افزونگی برای اجرا در دنیای واقعی انتخاب شد؛ نتایج نشان داد که برای تاب آور کردن سیستم، یک خط تولید پشتیبان در کارخانه راه اندازی شود.

در دهه های اخیر حجم پژوهشهای صورت گرفته در رشته مهندسی صنایع به حدی بالا رفته است که یافتن حوزه های کاری جدید در این زمینه نیازمند جست و جوهای گسترده ای در میان انبوهی از مقالات مرتبط است. یکی از اهداف انتشار مقالات مروری شناسایی روندهای پژوهشی و معرفی آنها به پژوهشگران است. تاکنون اغلبمقالات مروری منتشرشده درارتباط با حوزه های پژوهشی مهندسی صنایع بر یک زمینه خاص متمرکز شده اند و مقالات معدودی روندهای پژوهشی را در سطح کلان تر (رشته مهندسی صنایع) بررسی کرده اند.بیشترمقالات مرتبط منتشرشده، تعداد محدودی از مجلات را موردبررسی قرار داده اند. ازاین رو در این مقاله با استفاده از روش جست و جو در منابع و پایگاههای علمی معتبر، سعی شده است که روند تحقیقاتی در این زمینه در سالهای اخیر (ابتدای سال 2012 تا ژانویه سال 2015) تا حدودی مشخص شود. برای دسته بندی بهتر پژوهشها، دو دسته بندی کلی برای طبقه بندی پژوهشهای علمی در نظر گرفته شده است. در انتها نیز روندهای پژوهشی رشته مهندسی صنایع در قالب دسته بندی پیشنهادی، بررسی و تحلیل شده است.نتایج نشانگر حجم بالای مقالات منتشرشده درارتباط با زنجیره تأمین و روند روبه رشد توجه به مدیریت نوآوری در مقالات منتشرشده در رشته مهندسی صنایع است.

نوآوری موتور محرکه اقتصادی قرن 21ام است که در یک محیط ایزوله اتفاق نمی افتد. نوآوری ها در نظام های نوآوری رخ می دهند. نظام های نوآوری مجموعه ای از نهادها، سازمان ها و روابط میان آنها هستند که برای تاثیرگذاری بر فرآیندهای نوآوری می بایست کارکردهای مشخصی داشته باشند. کارکردهایی که هدف غایی تمامی آنها خلق و اشاعه نوآوری است. تاکنون نظریه های مختلفی پیرامون کارکردهای نظام نوآوری انجام شده که هر یک به ترکیب خاصی از فعالیت ها اشاره دارند. در این پژوهش با استفاده از روش مرور نظام مند تلاش شد تا نظریه های پیشین مطالعه و مرور کاملی از آنها انجام شود. در نهایت و با جمع بندی کارکردهای پیشین، 7 کارکرد فعالیت های کارآفرینانه و استارت آپی، توسعه دانش، اشاعه دانش، هدایت مسیر جستجو، بازارسازی، بسیج منابع و مشروعیت بخشی معرفی شدند.