معصومه آدمی

هدف این پژوهش، تشریح نقش گردشگری بر کیفیت زندگی ساکنان شهر تبریز بر اساس مدل سازی معادلات ساختاری (SEM) بود که نشان دهنده ارتباطات مستقیم بین تأثیرات گردشگری، قلمرو زندگی خاص و کیفیت زندگی ساکنان می باشد، برای این منظور از نرم افزارهای LESREL و SPSS 22 کمک گرفته شده است. این تحقیق بر مبنای نوع پژوهش، کاربردی و روش پژوهش توصیفی و تحلیلی است. در این تحقیق جمع آوری داده ها از طریق توزیع پرسشنامه و مطالعات کتابخانه ای انجام گرفته است. جامعه آماری این تحقیق، عموم مردم محلی بالای 15 سال شهر تبریز است که برای تعیین حجم نمونه و روش نمونه گیری، به ترتیب از روش تعیین حجم نمونه کوکران و نمونه گیری تصادفی ساده استفاده شده است. یافته های تحقیق، نشان از وجود رابطه معنادار و تأیید فرضیه های تأثیرات اقتصادی گردشگری روی قلمرو رفاه مادی با ضریب 29/0، تأثیرات اجتماعی گردشگری روی قلمرو اجتماع محلی با ضریب 31/0، تأثیرات فرهنگی گردشگری روی قلمرو رفاه هیجانی با ضریب 26/0، تأثیرات محیطی گردشگری روی قلمرو رفاه سلامت و امنیت با ضریب 46/0 داشت. تأثیر اقتصادی گردشگری روی کیفیت کلی زندگی مثبت 01/0، و همچنین تأثیر فرهنگی گردشگری روی کیفیت کلی زندگی مثبت 30/0 ارزیابی شد. تأثیرات قلمرو رفاه مادی روی کیفیت کلی زندگی مثبت 05/0، تأثیرات قلمرو رفاه هیجانی روی کیفیت کلی زندگی 49/0 و تأثیرات قلمرو رفاه سلامت و امنیت روی کیفیت کلی زندگی 19/0 برآورد شد. همچنین مدل کلی ساختار نظری فرضیه های اصلی تحقیق با ضریب مستقیم تأثیرات گردشگری روی کیفیت کلی زندگی 08/0 به دست آمد. یافته های کلی نشان داد که رابطه مثبتی بین تأثیرات گردشگری و قلمروهای خاص زندگی وجود دارد. بدان معنی که وقتی درک مثبت ساکنان از آثار اقتصادی، اجتماعی، فرهنگی و محیطی گردشگری افزایش می یابد و رضایت آن ها از رفاه مادی، اجتماع محلی، رفاه هیجانی و سلامت و امنیت نیز افزایش می یابد که همین افزایش کیفیت کلی زندگی را تحت تأثیر قرار می دهد.

گردشگری در بستر محیط جغرافیایی صورت می گیرد که متشکل از محیط طبیعی، فرهنگی و اجتماعی است. هر یک از این دو محیط متشکل از عواملی هستند که به نوعی برگردشگری تأثیر گذار است و از آن تأثیر می پذیرد. گردشگری می تواند اثرات متفاوت و قابل توجهی در منطقهی گردشگر پذیر بر جای بگذارد. این اثرات می توانند اجتماعی، فرهنگی، اقتصادی، سیاسی و زیست محیطی باشند. با توجه به پیچیدگی و همچنین گستردگی فعالیت های گردشگری اثرات ناشی از آن نیز ابعاد به هم پیوسته ی بسیاری دارند که باید در مطالعه ی اثرات گردشگری به آنها توجه شود، این اثرات نوعاً بطور مستقیم در شیوه و کیفیت زندگی جامعه ی میزبان انعکاس مییابد. بنابراین می توان صنعت توریسم را یکی از مؤثرترین عوامل بر کیفیت زندگی ساکنان مقاصد گردشگری دانست. پژوهش حاضر، به روش توصیفی و تحلیلی و با هدف دستیابی به تأثیرات گردشگری بر کیفیت زندگی انجام گرفته است. جمع آوری داده ها از طریق مشاهده میدانی، توزیع پرسشنامه و مطالعات کتابخانه ای بدست آمد. جامعه ی آماری این پژوهش ساکنان محلی شهر تبریز بود که برای تعیین حجم نمونه و روش نمونه گیری، به ترتیب از روش تعیین حجم نمونه کوکران که برای 400 نفر تعیین و نمونه گیری تصادفی ساده و در تجزیه و تحلیل داده ها از روش تحلیل عاملی در محیط نرم افزار SPSS و به منظور روایی و پایایی پرسشنامه، به ترتیب از روایی محتوا (نظر اساتید و کارشناسان مرتبط با مسایل شهری و گردشگری) و ضریب آلفای کرونباخ که می توان گفت میزان پایایی ابزار تحقیق در حد قابل قبولی بوده است، استفاده شد. نتایج حاصله از تحلیل اکتشافی، نشان داد هرگاه از نظر ساکنان در مورد تأثیرات گردشگری و قلمروهای زندگی خاص سؤال شده، درک آنها هم دارای بعد مثبت بوده است. به تعبیری وقتی تأثیرات گردشگری در رابطه با رضایت از زندگی مطرح شده است، همراه با درک مثبت ساکنان از نظر تأثیرات اقتصادی، اجتماعی، فرهنگی، محیطی و قلمروهای خاص زندگی بوده است. همچنین، عامل «چقدر از گذران نحوه ی زندگی خود راضی هستید» با بار عاملی 873/0 مهم ترین مؤلفه ی کیفیت کلی زندگی به دست آمد.

هدف از این تحقیق، بررسی پتانسیل های گردشگری ورزشی و عوامل مؤثر بر توسعه آنها در استان آذربایجان شرقی است. از بین جامعه آماری مدیران و دست اندرکاران ورزش و گردشگری( شامل کلیه کارکنان اداره های کل و اداره های تربیت بدنی و میراث فرهنگی گردشگری استان آذربایجان شرقی) تعداد 40 نفر در تابستان سال 1393 با روش نمونه گیری تصادفی ساده به عنوان آزمودنی انتخاب شدند. جمع آوری داده ها با استفاده از پرسشنامه محقق ساخته ای که روایی و پایایی آن، به ترتیب از روایی محتوا (نظر اساتید و کارشناسان مرتبط با مسایل ورزشی و گردشگری) و ضریب آلفای کرونباخ استفاده شد، صورت پذیرفت. و در نهایت از طریق نرم افزار SPSS با روش آماری تحلیل عاملی مورد تجزیه تحلیل قرار گرفت. به منظور قابلیت سنجی توسعه گردشگری ورزشی در استان آذربایجان شرقی سه دسته از عوامل؛ (1) عوامل سوق دهنده، (2) عوامل جلب کننده و (3) عوامل بازدارنده مطالعه شدند که رسیدن به آرامش، رفع خستگی و تجدید قوای جسمی و ذهنی به عنوان مهمترین مؤلفه از میان عوامل سوق دهنده، وضعیت حمل و نقل به عنوان مهمترین مؤلفه از میان عوامل جلب کننده و مؤلفه کافی نبودن زمان اوقات فراغت به عنوان مهمترین عامل بازدارنده توسعه گردشگری ورزشی در استان آذربایجان شرقی شناخته شدند.

هدف از این پژوهش، سنجش پایداری توسعه گردشگری شهر تبریز بود. مقاله حاضر از نوع توصیفی تحلیلی است و جمع آوری داده ها از طریق مطالعات کتابخانه ای و مشاهده میدانی (توزیع پرسش نامه) انجام گرفته است. جامعه آماری این پژوهش 400 نفر از ساکنان محلی شهر تبریز در سال 1393 بود که برای تعیین حجم نمونه و روش نمونه گیری، به ترتیب از روش تعیین حجم نمونه کوکران و نمونه گیری تصادفی طبقه ای متناسب با حجم جامعه بهره گرفته شد. به منظور روایی و پایایی پرسش نامه، به ترتیب از روایی محتوا (نظر استادان و کارشناسان مرتبط با مسائل شهری و گردشگری) و ضریب آلفای کرونباخ استفاده شد. از طریق پرسش نامه های تکمیل شده از سوی گردشگران و همچنین به کارگیری نرم افزار AMOS، نیازهای این افراد و هماهنگی شاخص ها با عوامل توسعه پایدار استخراج شدند. برای ارزیابی گردشگری پایدار و ارزیابی شاخص های عملیاتی، روش تحلیل عاملی مرتبه دوم به کار گرفته شد. نتایج نشان داد که شاخص های در نظر گرفته شده همه ارتباط مثبت و معنا داری با ساختار مرتبه دوم، یعنی پایداری گردشگری شهر تبریز، دارند و عامل «بهداشت و سلامت» با ضریب استاندارد 003/1 بیشترین اثر را بر گردشگری پایدار دارد.