کاوه بهرامی

مقاله پیش رو به بررسی تفاوت های موجود میان بندهای موصولی تحدیدی و توضیحی در زبان های فارسی و آلمانی از دیدگاه رده شناسی می پردازد. هدف از این پژوهش، نشان دادن ابزارهای متفاوتی است که در زبان های فارسی و آلمانی برای تمایز میان این دو گونه از بند موصولی به کار گرفته می شود. همچنین این پرسش مطرح است که در هر یک از این زبان ها، چه گروه های اسمی می توانند در جایگاه اسم هسته بند موصولی قرار گیرند؟ آیا نوع بند موصولی تحدیدی و توضیحی در انتخاب اسم هسته تعیین کننده است؟ نتایج این پژوهش نشان می دهد، زبان فارسی همانند زبان انگلیسی، بمبا و عبری از ابزارها و نشانه های صوری برای تمایز میان این دو نوع از بند موصولی استفاده می کند. این در حالی است که در زبان آلمانی، ابزارها و فاکتورهای معناشناختی و کاربردشناختی در تعیین نوع بند موصولی دخیل هستند. این تحقیق همچنین نشان می دهد که در هر دو زبان، برای انتخاب گروه اسمی ای که بتواند در جایگاه اسم هسته بند موصولی قرار گیرد، با محدودیت هایی روبرو هستیم. از جمله نشان داده می شود که اسم شخص در زبان آلمانی برخلاف زبان فارسی نمی تواند در جایگاه اسم هسته بند موصولی تحدیدی قرار گیرد.

هدف مقاله حاضر بررسی نقش های نحوی است که در زبان های مختلف برای ساخت بند موصولی در دسترس قرار دارند. این مقاله با استناد به پژوهش کینان و کامری، پس از ارائه نمونه هایی از زبان های مختلف، سعی در نشان دادن جایگاه زبان های آلمانی و فارسی در این سلسله مراتب دارد. در این پژوهش با مقایسه ای مختصر میان زبان های آلمانی و فارسی در بحث ساختِ بند موصولی، در پی پاسخ این پرسش هستیم که چه نقش های نحوی در زبان های آلمانی و فارسی برای ساخت بند موصولی در دسترس هستند و آیا میان این دو زبان در این زمینه تفاوت هایی وجود دارد؟ علاوه بر این، به ارتباط میان راهبردهای ساخت بند موصولی و سلسله مراتب دسترسی نقش های نحوی نیز خواهیم پرداخت. نتایج این تحقیق نشان می دهد که با وجود استفاده دو زبان از راهبردهای مختلف برای ساخت بند موصولی، هر دو زبان تا سخت ترین جایگاه های نحوی که مفعول اضافی قرار دارد، امکان ساخت بند موصولی را ممکن ساخته اند. زبان فارسی در این خصوص یک مرحله از زبان آلمانی پیشی گرفته و حتی ساخت مفعول مقایسه ای و ساخت های هم پایه را نیز در دسترس قرار داده است.

درسنامه آموزش زبان های خارجی شامل 140 مقاله از مدرسان و پژوهشگران دانشگاه های جهان در رشته آموزش زبان های خارجی است. در این اثر، جدیدترین موضوعات و مباحث مربوط به رشته آموزش زبان خارجی، به ویژه در حوزه آموزش زبان آلمانی به غیر آلمانی زبان ها، تا سال انتشار کتاب (2007) مورد بررسی و ارزیابی قرار گرفته است. کتاب حاضر که موضوعات بسیار متنوعی را در برمی گیرد، می تواند در مقطع تحصیلات تکمیلی در رشته های زبان و ادبیات آلمانی و آموزش زبان آلمانی در دانشگاه های ایران مورد استفاده استادان و دانشجویان این رشته قرار گیرد. با این حال نکاتی درباره جنبه های ظاهری، ساختاری و محتوایی این اثر قابل ذکر است. در نقد و بررسی حاضر سعی بر آن است تا نکات قوت و ضعف این کتاب به مخاطبان نشان داده شود. نتایج این پژوهش می تواند مدرسان رشته آموزش زبان آلمانی در ایران را با ابعاد و موضوعات جدید در روش تدریس زبان آلمانی آشنا کند.

زبان آلمانی در جمله های پایه ردۀ فعل مفعول و در جمله های پیرو ردۀ مفعول فعل دارد. علاوه بر این ویژگی، در زبان آلمانی ترتیب آزاد واژگانی را مشاهده می کنیم. نقش های دستوری نظیر فاعل، مفعول و قید جایگاه معینی در جمله ندارند؛ بلکه می توانند پیش از فعل صرف شده، در جایگاه میان فعل صرف شده و مصدر و همچنین پس از مصدر قرار گیرند. موضوع مقالۀ پیش رو، نحوۀ چینش سازه ها در جایگاه میانی جمله، بر اساس قواعد ساخت اطلاع و دیگر فاکتورهای دخیل در این ارتباط نظیر معرفگی، جان داری و ضمیرگذاری است. اهمیت پرداختن به این موضوع از این روست که در جایگاه میانی جمله محدودیتی برای تعداد سازه ها وجود ندارد. در این مقاله با استناد به قواعد ساخت اطلاع و معرفی دیگر فاکتورهای دخیل در چینش سازه ها در جایگاه میانی جمله، نشان می دهیم که علاوه بر آزادی نسبی در ترتیب قرارگرفتن اجزای نقش دار جمله، فاکتور های معناشناختی و کاربردشناختی نیز در ترتیب واژگان جمله مؤثر هستند. Informationsstruktur

بند موصولی در زبان آلمانی با استفاده از ضمیر موصولی ساخته می شود که از جهت جنس و شمار با اسم هسته مطابقت دارد. این در حالی است که زبان فارسی تنها از حرف ربط «که» برای ساخت بند موصولی استفاده می کند. این تفاوت، زبان آموزان ایرانی و آلمانی را به هنگام یادگیری زبان های آلمانی و فارسی با دشواری هایی روبه رو می سازد. مقاله پیش رو علاوه بر بررسی راهبردهای ساخت بند موصولی در زبان های فارسی و آلمانی به دنبال پاسخ به این پرسش است که بندهای موصولی از دیدگاه رده شناسی با کمک چه راهبردهایی ساخته می شود و جایگاه زبان های فارسی و آلمانی در این دسته بندی کجاست؟ یافته های این تحقیق نشان می دهد زبان آلمانی برای ساخت بند موصولی از راهبرد ضمیر موصولی استفاده می کند که شاخه ای از راهبرد حفظ و تکرار ضمیر است. این در حالی است که زبان فارسی نقش نحوی اسم هسته در درون بند موصولی را از طریق راهبردهای مختلفی از جمله راهبرد حذف کامل اسم هسته یا راهبرد به کارگیری ضمیر شخصی تعیین می کند. 

نقش موسیقی در یادگیری زبان خارجی را می توان از ابعاد گوناگون مورد بررسی قرار داد: شباهت موسیقی با زبان، ارتقا میزان انگیزه زبان آموزان، جلوگیری از ترس و اضطراب زبان آموزان برای شرکت در فعالیت های کلاسی، فهم بهتر متون ادبی و تقویت فراگیری تلفظ صحیح واژگان، از جمله موضوعاتی اند که اهمیت موسیقی در فرایند یادگیری زبان خارجی را نشان داده اند. نتایج یک نظرسنجی در سال 2019 که از سوی شرکت Shell در میان جوانان آلمانی صورت گرفته، نشان می دهد که شنیدن موسیقی با 57 درصد، بیشترین فعالیت جوانان در اوقات فراغت را به خود اختصاص داده است. پرسش اصلی این تحقیق آن است که کتب آموزشی تا چه حد و در چه زمینه هایی از موسیقی در جهت آموزش زبان خارجی استفاده می کنند. در پژوهش حاضر، علاوه بر معرفی سبک های موسیقی مناسب برای استفاده در آموزش زبان، به معیارهای انتخاب موسیقی با هدف آموزش و همچنین به راه کارهایی برای به کارگیری موسیقی در کلاس زبان خارجی اشاره می کنیم. در بخش عملی، موسیقی به کاررفته در تعدادی از کتب آموزشی به روز را از جنبه های گوناگون، از جمله واژگان، کشورشناسی، دستور زبان و همچنین مهارت های زبانی تحلیل کردیم. نتایج پژوهش نشان می دهد، علی رغم آنچه در بخش نظری از نقش و اهمیت موسیقی و ظرفیت آموزشی موجود در آن گفته می شود، کتب آموزشی بهره کافی را از این ابزار محبوب میان جوانان نبره اند.

ترس و اضطراب در کنار انگیزه و نگرش بخشی از فاکتورهای شخصیتی را تشکیل می دهند که در روند یادگیری زبان خارجی و زبان دوم مؤثر هستند. ترس زبانی یکی از انواع ترس های موقعیتی است و تأثیر آن بر روند یادگیری زبان خارجی مورد بررسی بسیاری از پژوهش گران قرار گرفته است. در این جستار، علاوه بر معرفی انواع ترس های مرتبط با یادگیری زبان خارجی و زبان دوم، به دنبال نشان دادن ارتباط میان میزان ترس و اضطراب با سطح زبانی هستیم. فرضیه پژوهش پیش رو بر این نکته تأکید دارد که هرچه زبان آموزان در سطح بالاتری از زبان قرار می گیرند، از میزان ترس آن ها کاسته می شود. برای دست یافتن به پرسش این پاسخ ها از مدل ارائه شده از سوی هورویتز و همکاران (1986) استفاده کردیم که برای سنجش میزان ترس در زبان خارجی مورد استفاده قرار می گیرد. این پرسشنامه در سه سطح A1 (سطح مبتدی)، B1 (سطح متوسط) و B2 (سطح بالای متوسط) در اختیار 45 زبان آموز در یکی از موسسات آموزش زبان آلمانی در ایران قرار گرفت. در هر یک از سطوح یادشده، 15 زبان آموز شرکت داشته اند. نتایج این پژوهش نشان داد که فرضیه مطرح شده مورد تأیید نیست. به این معنا که بالارفتن سطح زبانی لزوماً به کاهش میزان ترس و اضطراب زبان آموزان منجر نمی شود.

مقاله حاضر به موضوع ساختار گروه اسمی در زبان آلمانی و ترتیب عناصر تشکیل دهنده آن می پردازد. این ویژگی در زبان آلمانی که وابسته های هسته گروه اسمی می توانند در هر دو سوی آن قرار گیرند، جزو خصوصیاتی است که بر پیچیدگی ساخت و ترتیب ارکان گروه اسمی می افزاید. یکی از اهداف این پژوهش که ماهیتی توصیفی دارد، پاسخ به این پرسش است که آیا چینش عناصر بسط دهنده گروه اسمی در هر دو سوی آن، از قاعده ای پیروی می کند؟ به عبارت دیگر، آیا قرار گرفتن این عناصر در دو سوی گروه اسمی تصادفی است؟ نتایج نشان می دهد، عناصری که در سمت چپ هسته واقع می شوند، با هسته گروه اسمی مطابقه دستوری دارند. این درحالی است که این روابط در سمت راست هسته مشاهده نمی شود. علاوه بر این، از طریق نمونه هایی نشان می دهیم که این دسته بندی در مواردی نقض می شود. همچنین نشان می دهیم که قرار گرفتن انواع صفت در سمت چپ هسته از الگوی خاصی پیروی می کند. علاوه بر این، در موضوع نشانه گذاری حالت دستوری در گروه اسمی ملاحظه می کنیم که دلیل پاره ای از ناهمگونی ها در صرف صفت در گروه اسمی، به جایگاه نحوی اجزاء تشکیل دهنده گروه اسمی بازمی گردد.