شیما میرزایی

هدف از انجام پژوهش حاضر ارائه مدلی جهت شناسایی ابعاد پدیده شک سازمانی می باشد. در این پژوهش از روش پژوهش کیفی داده بنیاد استفاده شده است. در راستای استفاده از این روش مصاحبه هایی ساختارمند با استفاده از نمونه گیری غیراحتمالی دردسترس با کارکنان شرکت های خصوصی انجام شد. تعداد نمونه تا زمانی ادامه پیدا کرد که پاسخ مصاحبه ها به مرحله اشباع رسید (24 مصاحبه). بعد از اجرای روش داده بنیاد که شامل کدگذاری باز، محوری و انتخابی می شد، علل و پیامدهای پدیده شک سازمانی شناسایی شدند. علل در دو حوزه مرتبط با مدیریت (به ترتیب شامل سبک مدیریت، ویژگی های شخصیتی مدیر، فرآیندهای مدیریت منابع انسانی و سیستم ارزیابی عملکرد) و در حوزه مرتبط با سازمان (شامل بدبینی سازمانی، عدالت سازمانی و جو سازمانی)دسته بندی شدند. پیامدهای شک سازمانی نیز در دو حوزه فردی و سازمانی تقسیم بندی شد. اثرات کوتاه مدت فردی با متغیرهایی به مانند بی تفاوتی سازمانی، بی انگیزگی، تمایل کم به مشارکت، استرس شغلی و فرسودگی شغلی و اثرات بلندمدت فردی با متغیرهایی به مانند بهره وری پایین فردی، کارشکنی و خرابکاری سازمانی، کیفیت پایین تعامل برون سازمانی، رضایت از زندگی و ناامیدی سازمانی دسته بندی شدند. پیامدهای شک سازمانی در سازمان نیز منجر به تاثیرات بلندمدتی چون بهره وری پایین سازمانی خواهد شد که یکی از عوامل کلیدی در سازمانها است.

در شکاف میان دو نظریه اصلی دگرگون سازی شغل، یک نقص مهم، نادیده گرفتن بعد شناختی آن در بخش قابل توجهی از ادبیات است در دگرگون سازی شناختی، فرد به دنبال تغییر و چارچوب بندی مجدد ذهن خود نسبت به شغل برای دستیابی به هویت شغلی و دستیابی به تناسب و راحتی بیشتر با شغلش می باشد. هدف پژوهش، شناسایی مولفه های رویکرد اقدامی و اجتنابی در دگرگون سازی شناختی شغل و پیشایندهای فردی، شغلی و سازمانی موثر بر بروز آن می باشد. پژوهش حاضر با روش کیفی و روش شناسی تحلیل مضمون انجام شده و از لحاظ هدف توسعه ای و کاربردی و از منظر روش اجرا، اکتشافی است. جهت گردآوری اطلاعات از مصاحبه عمیق و نیمه ساختاریافته با 13 تن از مدیران و مهندسان ارشد که با روش هدفمند درشرکت های منتخب دانش بنیان حوزه فناوری اطلاعات نوع 1 و2 در استان تهران انتخاب شده اند، استفاده شده است. در الگوی حاصل، مولفه های رویکرد اقدامی با 6 مضمون اصلی و مولفه های رویکرد اجتنابی با 2 مضمون اصلی معرفی شده است. همچنین 9 مضمون اصلی برای پیشایندهای فردی، 7 مضمون اصلی برای پیشایندهای شغلی و 9 مضمون اصلی در خصوص پیشایندهای سازمانی موثر بر بروز مولفه های دو رویکرد دگرگون سازی شناختی شغل در شرکت های دانش بنیان حوزه فناوری اطلاعات ارائه شده است.