محمد زینالی اناری

در دنیای معاصر محوطه های میراث فرهنگی نقش مهمی در توسعه محلی دارند؛ اما به نظر می رسد در کشور ایران توسعه محلی بر مبانی میراث فرهنگی  چندان موضوعیت نداشته است. باوجود غنای میراث فرهنگی ملموس همانند بافت ها و بناهای تاریخی و پراکنش آن در نقاط کمتر توسعه یافته و روستایی کشور، میراث فرهنگی به عنوان یک عنصر توسعه ای مطلوب تاکنون بشمار نیامده است. این مقاله با رویکرد تفسیری، «خانه» های تاریخی مردم روستای کزج را موردمطالعه قرار داده و تفسیر خانه های روستایی را رهیافتی مطلوب در راستای توسعه محلی و شناسایی ارزش های محلی می داند؛ خانه های تاریخی درواقع میراث مادی باارزش در دسترسی هستند که می توانند روشنگری های ویژه ای را در ارتباط با بافت جوامع گذشته فراهم آورند. تحقیق حاضر از طریق روش تفسیری هرمنوتیکی بر اساس توصیف معماری تاریخی در روستای «کزج»، تجارب زیسته ساکنان خانه های این روستا را موردمطالعه قرار می دهد. در این راستا منظر فرهنگی روستا با جمع آوری داده های کوچک تر؛ توصیفی پدیدارشناسانه شده و از طریق دور هرمنوتیکی، سه مرحله از زندگی بشری استحصال و تفسیر شده است.

«سارای» جزو میراث معنوی مردم آذربایجان است که در فرهنگ، تفکر و نوع نگاه آنان ریشه دارد؛ به گونه ای که در ادبیات شفاهی، موسیقی، داستان و شعر جلوه گر شده است. در این پژوهش به میراث فرهنگی ناملموس به عنوان سرمایه ای فرهنگی نگریسته می شود که می تواند زمینه ساز اراده، مقاومت و استدلالات فردی کنشگران حال حاضر جامعه برای گذر از بحران های فرهنگی و اجتماعی قرار گیرد. بازنمایی مفهومی از افلاطون است که در ایده و عمل اندیشمندان متأخر در حوزه میراث معنوی ظهور یافته و امروزه بحث اصلی دانشگاهی است. این تحقیق به روش کیفی انجام شده است و ماهیتی توصیفی و پدیدارشناختی دارد و هدف از آن مطالعه پایداری ارزش های معنوی و یا بازنمایی آن در زندگی شهری مردم اردبیل با مطالعه میراث معنوی سارای در زندگی امروزی زنان شهر اردبیل است. میراث فرهنگی ناملموس دربردارنده ارزش های تاریخی، فرهنگی، معنوی، علمی، زیبایی شناسی و ارزش روح زمانه است و می تواند در رشد و تحرک ارزش های مشترک و بازنمایی ارزش ها در زندگی روزمره مردم مؤثر باشد. داستان «سارای» از روال های زندگی دیرین مردم ایران و منطقه آذربایجان پرده برداشته است و از سویی به وجود فرهنگ مقاومت و اخلاق مدار این منطقه اشاره دارد و امروزه می تواند در احیای ارزش های اخلاقی، تعهد به خانواده برای نسل های حال و آینده بازنمایی و ارائه شود.

در سال های اخیر، روند روبه رشد تحصیلات تکمیلی بازار مبادله ای، به خصوص در میدان های نزدیک به فضاهای دانشگاهی، پدید آورده است. تبلیغات گسترده و وسیع با جذب نیروی خدمات کامپیوتری مربوط به پایان نامه های دانشگاهی شروع و دست آخر به صورت غیررسمی به تبلیغاتی برای نگارش پایان نامه به دست سوداگران این فعالیت منجر شده است. گذشته از شائبه های فساد علمی، این پرسش مطرح می شود که چرا برای کاری چون تحصیل و تحلیل درسی، کنشگران علمی به سفارش دادن به خدمتکارانی مجاب می شوند که از این شیوه به کسب درآمد می پردازند؟ این مقاله درپیِ پاسخ به این پرسش، ازطریق مشاهدة مردم نگارانه و تحلیل گفتمان، غلیان گفتمان مبادله، به تأسی از کثرت الگوهای رفتار سوداگرانه و رشد رفتار گروه های کوچک محلی، را سبب انسداد زبان علم در دانشگاه می داند. علم از گفتمان مسلطش در جامعه و حتی دانشگاه افول کرده و جای خود را به سوداگری و مبادلة سادة گروه های محلی داده است که در بستر شهری هم به صورت قدرتمندانه ای خودنمایی می کند. بازار پایان نامه ها، محل مجادله یا رویارویی دو فهم سوداگرانه و حقیقت جویانه از علم است.

مقاله حاضر نتیجه پژوهشی است که با هدف تبیین تفسیری نشانه در ساحت فضایی شهر صورت گرفته است. یکی از نشانه های مستعمل در بافت شهری اردبیل عبارت ""سبلان"" است. طیف وسیعی از مغازه ها، کالاها، دیوارنوشته ها و مؤسسات از این عنوان یا ترکیبی از آن در اسامی و یا تزئین خود استفاده می کنند. این پژوهش بر اساس روش پدیدارشناسی توصیفی انجام شده است و ساختارهایی که از نشانه ترسیم شده بودند، از طریق تحلیل داده های حاصل از مصاحبه با دوازده نفر از شهروندان اردبیلی مورد بررسی قرار گرفته است. تحلیل پدیدارشناختی بر اساس الگوی تحلیلی موستاکاس نشان داد مردم اردبیل رمزگان به کار گرفته در نشانه را به گونه های متفاوتی تفسیر می کنند. آنها در فضای نمادین که به صورت های رمزگانی با بیان های خاص خودشان ایجاد شده است، بر اساس صورت هایی مشابه با همان بیان ها که با گونه های احساسی، وجودی و قدسی توصیف می کردند، برداشت می کنند. این رمزگان ها که در چارچوبی محدود تولید می شود، توسط مردمی که با آنها مواجه می شوند، به رغم آزادی شان در برداشت ترجیحی ، در همین چارچوب قرائت می شود.