وحید منتی

حسابرسی داخلی یکی از مکانیزم های اصلی نظام راهبری درون سازمانی است که سازمان را در دستیابی به هدف هایش یاری می کند. اثربخشی یکی از جنبه های بسیار بااهمیت حسابرسی داخلی است که بسیاری از ابعاد آن در ایران پیش تر کمتر موردپژوهش قرارگرفته است. در این پژوهش آثار برخی از مؤلفه های اساسی بر اثربخشی حسابرسی داخلی موردپژوهش قرارگرفته است. در پژوهش حاضر تأثیر پنج عامل (صلاحیت و شایستگی حسابرسان داخلی، اندازه واحد حسابرسی داخلی در سازمان، تعامل و همکاری میان حسابرسان داخلی و مستقل، حمایت مدیریت از حسابرسان داخلی و استقلال حسابرسی داخلی) شامل 29 معیار فرعی، بر اثربخشی حسابرسی داخلی موردپژوهش قرارگرفته است. برای این منظور 131 نفر از حسابرسان داخلی شرکت های دارای واحد حسابرسی داخلی فعال مورد پیمایش قرار گرفتند. از یکسو وضعیت اثربخشی واحد حسابرسی داخلی (به کمک 15 معیار) از مشارکت کنندگان مورد پیمایش قرار گرفت و از سوی دیگر به کمک اطلاعات مرتبط با ویژگی های واحد حسابرسی داخلی آن ها مورد پرسش قرار گرفت. سپس ارتباط میان ویژگی های واحد حسابرسی داخلی (متغیرهای مستقل) با میزان اثربخشی واحد حسابرسی داخلی (متغیر وابسته) موردبررسی و آزمون قرار گرفت. نتایج تجزیه وتحلیل داده های گردآوری شده نشان می دهد که هر پنج بعد فوق، تأثیر مثبت و معناداری بر اثربخشی حسابرسی داخلی دارند.

حسابرسی داخلی نوین در ایران، به تازگی در کانون توجه قرارگرفته است لذا تاکنون بسیاری از جنبه های آن ازجمله کیفیت حسابرسی داخلی و راهبردهای دستیابی و ارتقای آن، تبیین نگردیده است. همچنین پژوهش های گذشته جنبه های محدودی از کیفیت حسابرسی داخلی را مدنظر قرار داده اند؛ بنابراین برای تبیین و توصیف جنبه های گوناگون کیفیت حسابرسی داخلی و راهبردهای ارتقای آن، برای بار نخست، با بهره گیری از رهیافت کیفی و به کمک روش نظریه زمینه ای و استفاده از مصاحبه های عمیق، ذینفعان اصلی حسابرسی داخلی موردپژوهش قرار گرفتند. برای این منظور با 33 نفر از ذینفعان اصلی (استفاده کنندگان و ارائه کنندگان) حسابرسی داخلی در نیمه دوم سال 1395 و اوایل سال 1396 مصاحبه صورت گرفت. مضافاً از داده های متنی مندرج در 30 مقاله، یادداشت و میزگرد منتشرشده در مجله ها و نشریه های حرفه ای پیرامون حسابرسی داخلی که عمدتاً ارائه کننده دیدگاه ذینفعان فوق الا شاره پیرامون کیفیت حسابرسی داخلی بود، نیز استفاده شد. داده های پژوهش به کمک روش کدگذاری باز، محوری و انتخابی که مختص رویکرد نظریه زمینه ای است، مورد تجزیه وتحلیل قرار گرفت و مقوله های کلان، مقوله های اصلی و خرد مقوله ها (مفاهیم) استخراج گردید. مدل راهبردهای ارتقای کیفیت حسابرسی داخلی بر اساس رویکرد سیستمی که شامل ورودی ها، فرایند، خروجی ها، نتایج (پیامدها) و عوامل زمینه ای است، استخراج شد. بر اساس آن، راهبردهای ارتقای کیفیت حسابرسی به صورت چندوجهی و پیرامون عناصر مدل کیفیت سیستمی یعنی پیرامون ورودی ها، اجرای کار، خروجی ها و عوامل زمینه ای مؤثر بر کیفیت حسابرسی داخلی ارائه گردید. با توجه به جوان بودن حرفه حسابرسی داخلی در ایران، این راهبردهای چندوجهی می تواند در سطوح مختلف حسابرسی داخلی

این پژوهش بینش جدیدی در مورد تاثیر عضویت زنان در کمیته حسابرسی بر عملکرد شرکت های پذیرفته شده در بورس اوراق بهادار تهران ارائه می دهد تا نقش زنان با توجه به عدم الزام قانونی برای حضور آنان در شرکت های ایرانی بررسی شود. هدف پژوهش حاضر بهبود عملکرد مالی و غیرمالی شرکت ها از طریق حضور زنان است. داده های 114 شرکت که به روش حذف سیستماتیک انتخاب شده اند طی سال های 1392 تا 1398 بررسی شده است. عملکرد شامل عملکرد مالی با پنج شاخص بازده دارایی ها، بازده حقوق مالکانه، نسبت کیوتوبین، رشد سود عملیاتی و نسبت قیمت به سود و عملکرد غیرمالی با چهار شاخص نرخ عدم نقص، نسبت سهم بازار، رقابت در بازار محصول و سرمایه فکری اندازه گیری شده است. در این پژوهش دو فرضیه در نظر گرفته شده و برای آزمون آن ها از رگرسیون خطی چند متغیره استفاده شده است. نتایج آزمون فرضیه ها نشان داد حضور زنان در کمیته حسابرسی باعث کاهش بازده دارایی ها و افزایش مقدار متغیرهای نسبت سهم بازار و رقابت در بازار محصول شده است. بنابراین، نتایج پژوهش حاکی از آن است که تاثیر حضور زنان در کمیته حسابرسی بر عملکرد مالی منفی و بر عملکرد غیرمالی مثبت است.

هدف : هدف پژوهش حاضر بررسی توانمندی حسابرسان داخلی در انگیزش مخاطب، انتقال پیام و ارائه ی شفاهی بر پذیرش پیشنهادهای آن ها از سوی مدیر حسابرس داخلی، اعضای کمیته ی حسابرسی و اعضای هیئت مدیره می باشد. روش: پژوهش حاضر از لحاظ هدف از دسته ی پژوهش های کاربردی و از منظر روش و ماهیت از نوع توصیفی- پیمایشی می باشد. جامعه ی آماری، حسابرسان داخلی، مدیران حسابرسی داخلی و اعضای کمیته حسابرسی در سه ماه اول سال 1400 می باشد. جامعه آماری پژوهش نامعین می باشد و نمونه ی آماری به روش تصادفی و با استفاده از فرمول کوکران تعداد 384 نفر تعیین شد. فرضیه ها با استفاده از روش معادلات ساختاری آزمون شدند. یافته ها: نتایج آزمون فرضیه ها نشان داد مهارت های انگیزش و انتقال پیام بر پذیرش پیشنهادهای حسابرسان داخلی تاثیر مثبت و معناداری دارد. نتیجه گیری: نتایج پژوهش حاکی از ان است که بکارگیری توانمندی مهارت های متقاعد سازی توسط حسابرسان داخلی می تواند سبب افزایش احتمال پذیرش پیشنهادهای آنان شود. نتایج حاکی از آن بود که جنسیت، تجربه و جایگاه سازمانی با پذیرش پیشنهادهای حسابرسان مرتبط است.

واقع بینی یکی از چهار اصل بنیادی آیین رفتار حرفه ای حسابرسان داخلی است. بر اساس گزاره ارزش افزایی انجمن حسابرسان داخلی (2010) واقع بینی (بی طرفی) یکی از عناصر اصلی سه گانه حسابرسی داخلی، قلمداد می گردد و استاندارد حسابرسی 610 (استفاده از کار حسابرسان داخلی) نیز واقع بینی را یکی از مؤلفه های اصلی برای استفاده از کار حسابرسان داخلی برشمرده است. رویکرد استفاده از واحد حسابرسی داخلی به عنوان زمینه ی پرورش مدیر در شرکت هایی استفاده می شود که بعداً حسابرسان داخلی به پست های مدیریت اجرایی، ارتقا می یابند. این موضوع می تواند بی طرفی (واقع بینی) آن ها را خدشه دار نماید و بر اتکای حسابرسان مستقل بر کار آن ها تأثیر بگذارد. هدف این پژوهش بررسی میزان اتکای حسابرسان مستقل بر کار حسابرسان داخلی با توجه به راهبرد پرورش مدیر می باشد. جامعه آماری پژوهش حاضر، حسابرسان مستقل شامل شرکا، مدیران، سرپرستان ارشد و سرپرست حسابرسی مؤسسات حسابرسی ایرانی است که صاحبکاران آن ها دارای واحد حسابرسی داخلی فعال هستند. در این پیمایش نهایتاً 100 پرسشنامه گردآوری و مورد تجزیه وتحلیل قرار گرفت. نتایج پژوهش بیانگر آن است که حسابرسان مستقل به دلیل آنکه واقع بینی حسابرسان داخلی در شرکت هایی که از راهبرد پرورش مدیر استفاده می کنند کمتر ارزیابی می کنند؛ بر کار آن ها کمتر اتکا می کنند و از نگاه آنان صلاحیت و اعمال مراقبت حرفه ای حسابرسان داخلی هنگامی که واحد حسابرسی داخلی به عنوان زمینه پرورش مدیر تلقی می شود، کمتر است.

هدف این مطالعه بررسی تاثیر دو جنبه کیفیت حسابرسی داخلی یعنی صلاحیت و همکاری حسابرس داخلی در حسابرسی صورتهای مالی است. مطابق تئوری جانشینی حسابرس مستقل با اتکا به نتایج کار حسابرس داخلی در تلاش های خود صرفه جویی می کند که این امر بر حق الزحمه حسابرس مستقل تاثیر خواهد گذاشت. دو ویژگی کیفی حسابرسی داخلی (صلاحیت و همکاری) منجر به حمایت از دیدگاه جانشینی برای توضیح رابطه بین کیفیت حسابرسی داخلی و حق الزحمه حسابرسی مستقل میشود. از دیدگاه کاربردی، این تحقیق نیاز شرکتها به تاکید بر کیفیت بالای حسابرسی داخلی را برجسته و آنها را به ایجاد همکاری بین حسابرسان داخلی و مستقل در جهت صرفه جویی بیشتر در هزینه ها تشویق می کند. مطالعه مورد نظر براساس پرسشنامه های ارسالی و دریافت شده از گروه حسابرسی داخلی شرکتهای عضو بورس اوراق بهادار تهران انجام پذیرفته و نتایج حاکی از این است که صلاحیت حسابرسی داخلی یعنی مدت تصدی و حضور آن در شرکت با حق الزحمه حسابرسی رابطه معنادار منفی داشته و مهارتهای محاسباتی و IT ، مدارک حرفه ای و علمی ، مدت ساعات آموزشی با حق الزحمه حسابرسی رابطه ای ندارند. در کل نتایج حاکی از عدم تاثیر کیفیت حسابرسی داخلی بر حق الزحمه حسابرسی مستقل می باشد.            This study aims to examine two aspects of internal audit quality, namely internal audit competency and internal audit contribution to financial statement audits. Consistent with the substitution view  a more active internal audit function would encourage external auditors’ reliance on such a function, reduce duplication of audit effort leading to potential cost savings and lower external audit fees. Two aspects of internal audit quality, namely internal audit competency and internal audit contribution, support the substitution view to description relationship between Internal Audit Quality and External Audit Fees. This study encourage firms to increasing internal audit quality and to establishing contribution between internal and external auditing to save more costs. This study is based on questionnaires send to internal audit in firms of Tehran security exchange and The results of the study suggest that the competency of internal audit, namely the tenure of the existence of internal audit in the organization is negatively associated with audit fees but training, prior experience in auditing and accounting, and certifications are not associated with audit fees. Finally results shows lack of   links between internal audit quality and audit fees.

به منظور تقویت و توسعه حاکمیت شرکتی در ایران، در دهه اخیر بر اساس رهنمودها و الزامات مقامات نظارتی به ویژه بانک مرکزی جمهوری اسلامی ایران و سازمان بورس و اوراق بهادار، استقرار کمیته حسابرسی در شرکت ها و مؤسسات اعتباری در کانون توجه قرارگرفته است. جوان بودن این سازوکار درونی حاکمیت شرکتی، چالش های فراوانی برای اجرای آن به همراه داشته است و از طرفی بسیاری از جنبه های آن ازجمله چالش های پیاده سازی و اجرای آن در ایران، کمتر تبیین شده است. پژوهش های گذشته نیز جنبه های محدودی از چالش ها و موانع توسعه کمیته حسابرسی را مدنظر قرار داده است؛ بنابراین برای تبیین و توصیف جامع از جنبه های گوناگون چالش های کمیته های حسابرسی ایران و راهبردهای ارتقای آن، برای بار نخست، با بهره گیری از رهیافت کیفی و به کمک روش نظریه زمینه ای و استفاده از مصاحبه های عمیق، ذینفعان اصلی کمیته حسابرسی موردپژوهش قرار گرفتند. برای این منظور با 34 نفر از ذینفعان اصلی کمیته حسابرسی مصاحبه صورت گرفت. بعلاوه از داده های متنی مندرج در 31 مقاله، یادداشت و میزگرد منتشرشده در مجله ها و نشریه های حرفه ای پیرامون کمیته حسابرسی که عمدتاً ارائه کننده دیدگاه ذینفعان پیرامون کارآمدی کمیته حسابرسی و چالش های آن بود، نیز استفاده شد. داده های پژوهش به کمک روش کدگذاری باز، محوری و انتخابی که ویژه رویکرد نظریه زمینه ای است، مورد تجزیه وتحلیل قرار گرفت و مقوله های کلان، مقوله های اصلی و خرد مقوله ها (مفاهیم) استخراج گردید. بر اساس آن، چالش های پیاده سازی و اجرای کمیته حسابرسی به صورت چندوجهی و پیرامون عناصر مدل مفهومی یا الگوی پدیدار شده به عنوان نظریه و الگویی ظهور یافته ارائه گردید.

هدف این پژوهش بررسی رابطه بین نظارت کمیته حسابرسی بر عملکرد حسابرسی داخلی و ماهیت فعالیت های حسابرسی می باشد. در این پژوهش، فرض بر آن است که تمایل کمیته حسابرسی برای جلوگیری از تحریف مالی منجر به افزایش تمرکز حسابرسی داخلی بر فعالیت های مبتنی بر کنترل های داخلی می شود. جهت سنجش نظارت کمیته حسابرسی بر عملکرد حسابرسی داخلی و همچنین برای سنجش ماهیت فعالیت های حسابرسی داخلی از پرسشنامه استفاده شده است. در این راستا، نظر 140 مدیر حسابرسی داخلی شرکت های پذیرفته شده در بورس اوراق بهادار تهران در سال 1400 جمع آوری و مورد بررسی قرارگرفته است. برای آزمون فرضیه پژوهش از مدل رگرسیونی استفاده شده است. نتایج نشان می دهد که بر اساس نظرات مدیران حسابرسی داخلی مشارکت کننده در این پژوهش، نظارت کمیته حسابرسی بر عملکرد حسابرسی داخلی منجر به تمرکز حسابرسی داخلی بر فعالیت های مرتبط با کنترل های داخلی می شود. همچنین، اندازه شرکت، اهرم مالی، نسبت موجودی ها و وجود ضعف بااهمیت در کنترل های داخلی تأثیر مثبت و معناداری بر فعالیت های مرتبط با کنترل های داخلی حسابرسی داخلی دارند. درنهایت، نتایج نشان می دهد که نرخ رشد فروش و جریان نقد عملیاتی تأثیر معناداری بر فعالیت های مرتبط با کنترل های داخلی حسابرسی داخلی ندارند.

هدف : طبق استانداردهای بین المللی اجرای حرفه ای حسابرسی داخلی، حسابرسان داخلی باید دانش کافی درباره ارزیابی خطر تقلب داشته، احتمال رخداد اشتباهات، تقلب ها یا موارد عدم رعایت بااهمیت را در اعمال مراقبت حرفه ای در نظر گرفته و احتمال وقوع تقلب و چگونگی مدیریت آن توسط سازمان را ارزیابی کنند. نظر به ضرورت مبارزه با تقلب و نقش حسابرسان داخلی در شرکت ها و با عنایت به نوپا بودن حسابرسی داخلی در ایران و نامشخص بودن واکنش آنان به خطرهای تقلب و عدم انجام پژوهش های داخلی مشابه در گذشته، این پژوهش، به بررسی واکنش های حسابرسان داخلی به خطرهای تقلب در ایران می پردازد.   روش : جامعه آماری این پژوهش، 106 مدیر حسابرسی داخلی شرکت های عضو بورس اوراق بهادار تهران هستند که آرای آنان در سال 1400 از طریق پرسشنامه گردآوری شده است.   یافته ها : نتایج تجزیه وتحلیل آماری، نشان می دهد که از دیدگاه مدیران حسابرسی داخلی، حسابرسان داخلی در حوزه تقلب و واکنش به خطرهای تقلب، فاقد صلاحیت های حرفه ای لازم و کافی بوده، با فنون پیشگیری از تقلب و کشف تقلب آشنایی لازم را ندارند، خطرهای تقلب در شرکت ها را ارزیابی نکرده و از ابزارهای نوین برای واکنش به خطرهای تقلب استفاده نمی کنند.   نتیجه گیری : طبق آرای مدیران حسابرسی داخلی، حسابرسان داخلی، به ریسک های تقلب، واکنش های مناسبی نشان نمی دهند.

قابلیت مقایسه صورت های مالی نقش مهمی در همسوسازی انگیزه ها در شرکت ایفا کرده و امکان شناسایی شباهت ها و تفاوت های شرکت های مختلف را برای ذینفعان فراهم می آورد. بر این اساس، ارزیابی عملکرد مدیران و نظارت بر آن ها تسهیل شده و انتظار می رود که افزایش قابلیت مقایسه صورت های مالی ، باعث محدود شدن فرصت طلبی مدیران شود. در همین راستا، در پژوهش حاضر به بررسی رابطه بین قابلیت مقایسه شرکت ها و سررسید بدهی پرداخته شده و با استفاده از اطلاعات مالی ۱۲5 شرکت پذیرفته شده در بورس اوراق بهادار تهران در بازه زمانی 1392 تا 1398 داده های موردنیاز جمع آوری شده است. برای تجزیه وتحلیل داده ها، الگوی رگرسیون خطی چند متغیره از نوع حداقل مربعات تعمیم یافته با بهره مندی از داده های ترکیبی به کار گرفته شد. یافته های پژوهش نشان می دهد که بین قابلیت مقایسه صورت های مالی و سررسید بدهی شرکت رابطه منفی و معناداری وجود دارد؛ بنابراین، قابلیت مقایسه صورت های مالی نقش مهمی را در همسوسازی انگیزه ها در شرکت ایفا نموده و با کاهش دادن عدم تقارن اطلاعاتی و هزینه های نمایندگی بالقوه ، می تواند در نقش سازوکار حاکمیت شرکتی جایگزین استفاده از بدهی های کوتاه مدت شود.

حسابداران مدیریت در سازمان ها دارای دو نقش کنترلی و مشاوره ای هستند. برخی ویژگی های این دو نقش با یکدیگر در تضاد هستند. حسابداران مدیریت برای اینکه در نقش های خود تأثیرگذار و کارآمد باشند نیاز به مهارت های متنوعی دارند. پژوهش حاضر به دنبال شناسایی روابط میان مهارت های فنی، مفهومی و بین فردی حسابداران مدیریت با کارآمدی و تأثیرگذاری ایشان است. در راستای دستیابی به این هدف از ابزار پرسشنامه استفاده شده است. برای این منظور 257 نفر از حسابداران مدیریت و مدیران مالی و حسابرسان داخلی شرکت های پذیرفته شده در بورس تهران که دارای واحد حسابداری مدیریت در سال 1400 بودند مورد پیمایش قرار گرفتند. به منظور تحلیل داده های پژوهش از مدل یابی معادلات ساختاری مبتنی بر حداقل مربعات جزئی و نرم افزار پی ال اس استفاده گردیده است. نتایج پژوهش نشان می دهد مهارت های فنی و مفهومی به عنوان توانایی های شناختی با کارآمدی حسابداران مدیریت و مهارت های بین فردی با تأثیرگذاری ایشان رابطه مثبت دارد. همچنین نتایج پژوهش بیانگر آن است ترکیب هر یک از مهارت فنی و مفهومی با مهارت های بین فردی موجب کارآمدی و تأثیرگذاری حسابداران مدیریت در ایفای وظایفشان در سازمان می شود.

به طور نظری از حسابرسی داخلی انتظار می رود با ارائه خدمات اطمینان بخشی مبتنی بر ریسک به افزایش ارزش شرکت کمک کند؛ اما دانستن اینکه آیا حسابرسی داخلی موفق به دستیابی به این هدف شده، نیازمند انجام پژوهش های تجربی است. پژوهش حاضر با هدف بررسی تأثیر عملکرد حسابرسی داخلی بر کاهش ریسک ادراکی از منظر مدیران حسابرسی داخلی و مدیران مالی انجام شده است. برای گردآوری داده ها از پرسش نامه و برای آزمون فرضیه ها از مدل رگرسیونی خطی چندگانه استفاده شده است. جامعه آماری پژوهش مدیران مالی و حسابرسی داخلی کلیه شرکت های پذیرفته شده در بازار بورس اوراق بهادار تهران و فرابورس ایران در سال 1400 هستند که با پیگیری های انجام شده، تعداد 198 پاسخ دریافت شد. نتایج یافته های پژوهش نشان دادند ازنظر مدیران حسابرسی داخلی و مدیران مالی شرکت های بورسی و فرابورسی، عملکرد حسابرسی داخلی بر کاهش ریسک ادراکی تأثیر معناداری دارد. همچنین، کاهش ریسک، زمانی که حسابرسی داخلی به کمیته حسابرسی گزارش می دهد، بیشتر از زمانی است که به مدیران اجرایی گزارش می دهد؛ اما ازنظر مدیران مالی و مدیران حسابرسی داخلی، به کارگیری استاندارد برنامه بهبود و تضمین کیفیت (استاندارد 1300 حسابرسی داخلی) و همچنین، استفاده از واحدحسابرسی داخلی به عنوان راهبرد پرورش مدیر منجر به کاهش بیشتر ریسک ادراکی نمی شود.